Пасол Украіны: Лукашэнка павінен ціснуць на Пуціна, інакш не здзіўляйцеся ракетам!

Галоўная задача Украіны цяпер — утрымаць Лукашэнку ад дзеянняў, якія могуць пагражаць паўночным рубяжам краіны. І тут варта выкарыстоўваць усе варыянты. Відавочна, што новы фронт на 1084 кіламетры Украіне не патрэбны. Пра гэта заявіў пасол Украіны ў Беларусі Ігар Кізім.

Пасол Украіны ў Беларусі Ігар Кізім згадвае пра першыя дні вайны, рызыкі паўторнага нападу з боку Беларусі, нападкі Лукашэнкі на Зяленскага, сітуацыю ў Мінску пасля тэракту ў Мачулішчах

24 лютага 2022 года для пасла ў Беларусі Ігара Кізіма пачалося ў 05.30 раніцы. Ён яшчэ не ведаў, што праз Чарнобыльскую зону рухаліся расійскія канвоі. Кіраўнік МЗС Беларусі Уладзімір Макей на ягоныя званкі не звяртаў увагі.

«Адсутнасць адказу ў дыпламатыі — таксама адказ», — кажа Кізім праз год. Цяпер ён прагназуе, што саюз Беларусі і Расіі будзе ўмацоўвацца, Лукашэнка працягне забяспечваць Пуціна зброяй і інфраструктурай, але галоўная задача — не дапусціць новага ўварвання з поўначы.

Пра гэта, а таксама пра страх беларускага рэжыму перад добраахвотнікамі з украінскіх Узброеных сіл, рэакцыю на выбухі ў Мачулішчах і падзенне ракеты С-300, балансаванне Лукашэнкі з дапамогай Кітая дыпламат распавёў у інтэрв'ю ЛІГА.net.

«Макей не адказаў 24 лютага. І гэта таксама адказ»

 — Нядаўна ва Украіне адзначылі гадавіну поўнамаштабнага ўварвання, рэканструявалі падзеі ў Кіеве, Харкаве і іншых гарадах. Як прайшло 24 лютага 2022 года ў Мінску?

— Супрацоўнікаў амбасады каля 05:30 раніцы абудзіла тое, што пачалася поўнамаштабная расійская агрэсія. Давялося звязвацца з кіраўніцтвам Беларусі, Міністэрствам замежных спраў. Тады мы яшчэ дакладна не ведалі, ці была атака з Беларусі. Першая інфармацыя — агрэсія пачалася з поўдня, поўначы і ўсходу.

«У 06:30 я спрабаваў датэлефанавацца да міністра замежных спраў Макея. Ён не браў трубкі. Я перадаў яму інфармацыю, якую павінен быў перадаць кіраўніцтву Беларусі. Бачыў у WhatsApp, што ён прачытаў — былі галачкі. Адказу не было».

Каля 08:30 адбылася сустрэча з усім дыпламатычным складам. Кожны атрымаў заданне. Першая афіцыйная запіска — пачалася агрэсія.

Другая нота — каля 14:00. Там ужо гаварылася, што мы дакладна ведаем пра пачатак уварвання з Беларусі. Гэта была спроба спыніць агрэсіўныя дзеянні з боку Беларусі. І (ускласці. — Рэд.) адказнасць за далейшае пагаршэнне адносін на беларускі бок. Так усё і пачалося.

— Калі адказаў Макей?

— Макей мне нічога не адказаў. Дзіўная гісторыя. Мы перапісваліся, але ён ставіў толькі «+». Потым мы размаўлялі падчас візіту нашай дэлегацыі ў Белавежскую пушчу на перамовы. Сказаў, што ўсё прачытаў і паведаміў.

Адсутнасць адказу ў дыпламатыі — гэта таксама адказ.

— Напярэдадні поўнамаштабнага ўварвання міністр абароны Беларусі запэўніваў Рэзнікава, што пагрозы з іх боку няма. Сакратар РНБА Данілаў таксама заявіў, што не чакае нападу з боку Беларусі.

— Былі запэўніванні з усіх праваахоўных органаў. Таксама Залужны тэлефанаваў начальніку Генштаба Гулевічу. Таксама быў званок ад нашага кіраўніка памежнай службы Сяргея Дэйнекі за некалькі гадзін да пачатку ўварвання. А ўсе мясцовыя кіраўнікі сілавых структур запэўнівалі: «Не, гэтага быць не можа, гэта няпраўда, мы не рыхтуемся».

Амбасада не брала ўдзелу ў арганізацыі гэтых размоў, бо былі моцныя кантакты паміж ведамствамі, былі магчымасці тэлефанаваць і ў адміністрацыю беларускага кіраўніка. Калі было сур'ёзнае пытанне, тэлефанавалі напрамую.

— Ці ёсць у вас зараз такія кантакты?

— Думаю, не. Хутчэй нашы кіраўнікі зразумелі, што тут не зусім адэкватныя людзі. Магчыма, кантакты і ёсць, але не на высокім узроўні. Пасля 24 лютага 2022 года сувязі праз амбасаду не было.

«Наша задача — не дапусціць новага нападу з Беларусі»

— Лукашэнка заявіў, што ў Беларусі за тэракт на аэрадроме ў Мачулішчах затрымалі дыверсантаў, нібыта падрыхтаваных Украінай. Тады ён недыпламатычна выказаўся пра Зяленскага. Гэта пагроза?

— Прэс-сакратар МЗС Алег Ніколенка выразна сказаў, што гэта праз імпатэнцыю.

Лукашэнка заўсёды дазваляў сабе абразлівыя выказванні. Гэта яго стыль, ён такі чалавек. На маю думку, ён пакрыўдзіў сябе і тую частку беларускага грамадства, якая яго падтрымлівае. Але гэта ад бяссілля.

Можна прыгадаць і словы яго бліжэйшага сябра Пуціна: «Хто як каго абзывае, той сам так і завецца». Так яно да іх і даходзіць. Яны любяць паўтараць такія рэчы і капіяваць свайго лепшага сябра.

— Лукашэнка таксама казаў, што Украіна спрабуе скласці з Беларуссю нейкую дамову аб ненападзе. Пра што ён гаворыць?

— Наш прэзідэнт выразна сказаў, што афіцыйных перамоў няма. Мне цяжка сказаць, хто там камунікаваў ці не камунікаваў.

Але каб утрымаць Лукашэнку ад дзеянняў, якія могуць пагражаць паўночным рубяжам, варта выкарыстоўваць усе варыянты. Відавочна, што новы фронт на 1084 км нам не патрэбны.

Лукашэнка і прапагандысты неаднаразова казалі, што нейкі кантакт быў. Як элемент народнай дыпламатыі гэта цалкам магчыма.

— Афіцыйных кантактаў не было, вы не выключаеце неафіцыйных?

—  Так. Тут я спасылаюся на прэзідэнта Зяленскага. «Наша галоўная задача — каб не было нападу на Украіну з тэрыторыі Беларусі. І для гэтага трэба выкарыстоўваць усе магчымасці. Ці будзе гэта асабістае пасланне, ці проста грамадская арганізацыя — гэта можна абмяркоўваць».

Напрыклад, калі тут ішлі перамовы з расіянамі, я ўдзельнічаў, ведаю, што адбывалася, якія дакументы прапаноўваліся. Гэта было афіцыйна.

А што тут адбываецца... Дзе гэтыя сустрэчы — ва Украіне, на пляцоўках АБСЭ, ААН ці нейкіх эмісараў прывезлі? З якой партыі? Я не хачу гадаць. Ёсць афіцыйны канал. Гэта прадугледжвае ўдзел Міністэрства замежных спраў і амбасадара. Такога не было.

— Украінская нобелеўская лаўрэатка Аляксандра Матвійчук пастаянна падкрэслівае, што першыя асобы Беларусі — саўдзельнікі злачынства агрэсіі. Улады Беларусі таксама нясуць адказнасць за злачынства агрэсіі супраць Украіны?

— Лукашэнка неаднаразова казаў, што з'яўляецца ўдзельнікам расійскай «спецаперацыі». Аўтаматычна атрымліваецца, што так. Праўда, казаў, што ў такім духу дапамагае лячыць параненых. Але тут навучаюцца расійскія войскі, выдаецца зброя і боепрыпасы.

Пра памер адказнасці пагаворым пасля перамогі. Тое, што Беларусь цяпер з'яўляецца саўдзельнікам вайны, гэта факт. Пра гэта гаворыць сам Лукашэнка.

— Калі вы апошні раз бачылі Лукашэнку? Што адбылося падчас гэтай сустрэчы?

— Пасля жніўня 2020 года ўсе кантакты з кіраўніцтвам былі спынены. 

«Саюз Расіі і Беларусі будзе ўмацоўвацца»

— Ужо год у публічнай прасторы тэма пагрозы паўторнага нападу з боку Беларусі то ўзмацняецца, то змяншаецца. Чаму ўзнікаюць гэтыя хвалі?

— Кожнае абвастрэнне адбываецца, калі там шмат расіян. Прысутнасць расійскіх войскаў у Беларусі — гэта заўсёды пагроза паўторнага нападу на Украіну. Усё залежыць ад колькасці адзінак. Наш Генштаб і ГУР гэта лепш ведаюць. Яны прагназуюць, што цяпер такой пагрозы няма. Я так лічу і абсалютна падтрымліваю.

У нас абмежаваныя магчымасці, ніякіх кантактаў у ваеннай сферы. Кантакты аднабаковыя: я выказваю нейкі пратэст ці заўвагу, яны гэта прымаюць да ведама. Але наўпроставай сувязі з кіраўніцтвам, вайсковым ведамствам і нават МЗС няма. Больш за тое, пасля смерці Макея ніякіх кантактаў на ўзроўні кіраўніцтва МЗС не было.

— Цяпер Беларусь — як вучэбная база, аэрадромная база і пастаўшчык боепрыпасаў і тэхнікі ў Расію. Да чаго рыхтуецца Мінск?

— Я думаю, што саюзная дзяржава Расіі і Беларусі будзе ўмацоўвацца. У бліжэйшы час наўрад ці варта чакаць нейкіх змен у пазіцыі Беларусі. Пытанне ў тым, што яны яшчэ могуць паставіць, якія тут рэзервы.

Але інфраструктура будзе забяспечана — гэта 100%. Узбраенне, якое Расія можа выкарыстоўваць на фронце, таксама будзе забяспечана на 100%. Пытанне ў тым, якой якасці і якая зброя, ці патрэбна яна расійцам.

У іх таксама ёсць сумесная групоўка войскаў. Ідзе пастаянны абмен, і сумесныя трэніроўкі ідуць не менш за 45-ы раз. Але аб'яднаная групоўка войскаў — гісторыя не новая. Згодна з кантрактам (2000 год. — Рэд.), у яе ўваходзяць усе Узброеныя сілы Беларусі і Заходняй ваеннай акругі Расійскай Федэрацыі.

— У пачатку вялікай вайны Беларусь яшчэ была стартавай пляцоўкай для пуску расійскіх ракет. Калі апошні раз на Украіну нападала Беларусь?

— Мы фіксуем ракетныя ўдары з самага пачатку. Наша функцыя — запісваць і афіцыйна паведамляць. Каб потым не было пытанняў, што мы не паведамлялі пра напады на Украіну з тэрыторыі Беларусі.

Апошнія дроны былі ў кастрычніку 2022 года. А апошні ракетны ўдар быў недзе ў верасні. Тады было ад дзвюх да чатырох ракет паветранага базіравання. Здаецца, X-101. Усё гэта ёсць у службовых запісках. Калі мы будзем размаўляць пасля перамогі, нам будзе што сказаць Беларусі.  

— Некалькі тыдняў таму заходнія амбасады заклікалі сваіх грамадзян пакінуць Беларусь. Гэта было ўспрынята з невялікай панікай у навінах.

— Мы выразна сказалі, што тут небяспечна. Што робяць Францыя і Германія — гэта іх справа. З самага пачатку вайны ўвялі Trip advisor — парады па ўездзе ў краіны, дзе патэнцыйна можа ўзнікнуць небяспека. Прамой забароны няма, ёсць папярэджанне, што лепш не ехаць.

Я магу сказаць пра нас. Зараз у нас сем чалавек арыштаваных (у Беларусі. — Рэд.) за шпіянаж. Сваякі і мы спрабуем неяк да іх дабрацца, але калі справа КДБ, то нават консула не пускаюць і прызначаюць свайго адваката, які нічога не кажа. Калі пачынаюцца праблемы, усе сваякі і дэпутаты тэлефануюць у амбасаду і кажуць: «Паехалі, паехалі». Але ж нас не пускаюць! Прабачце, але мы папярэджвалі: тут небяспечна.

Зараз магчымасці амбасады і консульства вельмі абмежаваныя, таму што беларускі бок разглядае нас як патэнцыйных ворагаў.

— Але гэтыя абнаўленні таксама ўспрымаюцца так, быццам заўтра будзе новы ўдар па Украіне з боку Беларусі, новы абстрэл...

— Гэта беларусы робяць такі шум. А потым гэта паскараецца пэўнымі крыніцамі іншых прапагандысцкіх каналаў. Але я размаўляю з дыпламатамі і амбасадарамі — вялікіх навін няма. Калі сітуацыя будзе абвастрацца, яны адназначна скажуць: наогул спыняйце паездкі.

Пераклад «НЧ»