Повязь часоў: погляд у гісторыю

Жыццё як авантурны дэтэктыў Саламеі Русецкай. Гарэм, вандроўкі першай лекаркі ВКЛ

Яна першая ў гісторыі старадаўняй Беларусі вядомая жанчына-лекар. Таксама Саламея аўтар прыгодніцкага рамана «Авантуры майго жыцця», з якога мы даведваемся пра розныя мясціны, дзе пабывала Русецкая, знаёмімся з рознымі людзьмі, якіх яна лекавала.

Як у Гомелі «Рускую народную рэспубліку» ўстанаўлівалі

У сакавіку 1919 года на фронце пад Калінкавічамі ўзбунтаваліся два палкі Чырвонай Арміі. Ваенны мяцеж пад кіраўніцтвам былога штабс-капітана Стракапытава і яго наступствы былі адным з галоўных міфаў савецкай гісторыі Гомеля.

Пойдзем жыва да Касьцюшкі, Рубаць будзем маскалюшкі!

У гэты дзень у далёкім 1794 годзе на плошчы ў Кракаве Андрэй Тадэвуш Банавэнтура Касьцюшка абвесьціў паўстаньне і ўзначаліў яго. Ворагі былі вядомыя: тыя, хто ўжо двойчы разадраў краіну падчас так званых падзелаў Рэчы Паспалітай. Узгадаем той вясновы дзень. Чаму Касьцюшка атрымаў такі гонар і хто прызначыў яго на найвышэйшую пасаду?

«Я вымушана была ўзяць у свае рукі ўсё, што толькі было магчыма»

Весці рэй у справе змагання за родную краіну жанчыны пачалі не ўчора, і не ў 2020 годзе. Яшчэ ў далёкім ад нас ХІХ стагоддзі беларускі дзяліліся патаемным са сваімі дзённікамі. Пачытайце, што яны пісалі.

Міты Другой Сусьветнай вайны. Да дня спаленьня Хатыні

Трагедыя, што адбылася ў вёсцы Хатынь, не павінна быць забытая, як і падобная гісторыя сотняў іншых вёсак Беларусі. Але разам з тым неабходна рашуча супрацьстаяць прапагандзе, якая 80 гадоў выкарыстоўвае падман у адносінах да гэтага злачынства. Узгадаем таксама і іншыя міты.

Эротыка прапітвала ўсё жыццё беларускай эліты

Узгадваючы норавы тагачаснай шляхты, мы і самі хутчэй прыгадаем які-небудзь французскі двор з яго вольнымі ўцехамі і шматлікімі фаварыткамі караля або славутага іспанскага лавеласа Дон Жуана. Пра эратычныя ж забавы нашых продкаў, не кажучы ўжо пра ўласнага беларускага Казанову, мы, на жаль, не ведаем амаль нічога.

Тамаш Грыб — міністр БНР, муж Паўліны Мядзёлкі і Палуты Бадуновай

19 сакавіка 1895 года нарадзіўся легендарны дзеяч Беларускай Народнай Рэспублікі Тамаш Грыб. Як склаўся ягоны лёс? Што дапамагло яму нават у выгнанні рэалізавацца і стаць аўтарытэтам для іншых? Прыгадваем цікавыя факты з жыцця.

Што вы ведаеце пра Беларускую місію ў Берліне?

Дзякуючы нястомным намаганням беларускіх палітыкаў, гісторыкаў, і журналістаў сёння мы ведаем пра Беларускую Народную Рэспубліку значна больш. Прапануем вашай увазе матэрыял, зроблены на падставе ўнікальных гістарычных дакументаў. Упершыню ён быў апублікаваны на нашым сайце ў 2009 годзе.

«Дзядзька Язэп, рыхтуйцеся, на вас будуць выліваць памыі». Раскол у шэрагах Рады БНР

У сакавіку 1918 года ў Радзе БНР вызначыліся прыхільнікі трох галоўных саюзаў. Гэта былі саюз з Расіяй, саюз з Германіяй і саюз з Украінай. Кожная з гэтых краін ужо захапіла частку тэрыторыі Беларусі, мела намер аформіць захоп як частку сваёй тэрыторыі, ці, як Германія, перадаць беларускія землі краінам-саюзніцам — Літве і Польшчы.

5 фактаў пра Рыжскі мір. Калі нас бяз нас дзялілі

18 сакавіка 1921 года тэрыторыя Беларусі ў які ўжо раз была ганебна разарваная і падзеленая яе спрадвечнымі суседзямі — Расеяй і Польшчай. Як так сталася, што голасу самой Беларусі ніхто нават не запытаў?

Восем месцаў Мінска, якія звязаны з гісторыяй БНР (+фота)

Пяць гадоў таму ў гэтыя дні мы ўжо актыўна рыхтаваліся да святочнага канцэрта ля Опернага ў гонар #БНР100, а за цішотку з «Пагоняй» яшчэ не збівалі і не кідалі за краты. Сёлета годна ўшанаваць памяць заснавальнікаў БНР наўрад ці атрымаецца ў Беларусі. 

Непрыкметныя волаты. Да Дня кніганошаў

16 сакавіка ў Летуве адзначаецца Дзень кніганошаў. У мінулым летувіскія кніганошы, а часам і кнігавозы (іх называлі і так) літаральна выратавалі нацыю і мову ад русіфікацыі.

Незалежнасць — адзіны шлях Беларусі. Да 105-годдзя БНР

Амаль адзіным саюзнікам БНР у гэты час стала Украіна, якая ў студзені 1918 года абвясціла сваю незалежнасць. Захаваўся дакумент — «Наказ дэлегацыі Беларускай Народнай Рэспублікі, пасылаемой у Кіеў да Украінскай Цэнтральнай Рады», выдадзены 22 сакавіка 1918 года, — які сведчыць пра гэта.

«Чаго не дарабіў рускі штык — даробіць руская школа». Як вывучэнне рускай мовы стала абавязковым

13 сакавіка 1938 года ва ўсіх школах СССР было ўведзена абавязковае вывучэнне расійскай мовы. Сёння, калі час ад часу чуюцца фантазіі пра прымус да ўжывання беларускай, узгадаем пра рэальнае гвалтоўнае насаджэнне чужой мовы на нашай зямлі.

Яны паверылі і вярнуліся. Што з імі сталася?

Беларускія ўлады афіцыйна праяўляюць зацікаўленасць у вяртанні суайчыннікаў з-за мяжы дадому. Нават стварылі адмысловую камісію. Але ці варта ім верыць?

«Адзін народ, адзін правадыр». Гісторыя аднаго ўз’яднання

Аншлюс з нямецкай мовы азначае саюз, уз’яднанне. 85 гадоў таму пад дэвізам «Адзін народ, адна дзяржава, адзін фюрэр» адбыўся захоп Аўстрыі. Чаму пра гэта важна ведаць беларусам?

Дактрына Трумэна: падтрымка тых, каму пагражае Масква

12 сакавіка 1947 года амэрыканскі прэзыдэнт фактычна абвесьціў аб пачатку халоднай вайны. Прайшло ўжо 76 гадоў, а вораг усё той жа. Давайце разьбяромся, што гэта значыла тады і якія пэрспэктывы мае ў палітыцы сёньня.

105 гадоў таму была абвешчана БНР. Як з’явілася ідэя беларускай дзяржаўнасці

Да пачатку 1990-х гадоў да архіўных звестак пра БНР мелі абмежаваны доступ нават даследчыкі з дзяржаўных устаноў БССР. Галоўным чынам яны выкарыстоўваліся спецслужбамі і для контрпрапаганды. Менавіта з гэтых — вызначаных з дапамогай спецслужбаў — момантаў склаліся міфы пра БНР у савецкія часы.

«Контррэвалюцыянеркі і шпіёнкі». Жаночы след у Слуцкім падполлі

Жаночая гісторыя Беларускага Адраджэння менш вядомая, але не менш бліскучая і натхняльная, драматычная і надзвычайная. Яскравых прыкладаў удзелу жанчын у экстрэмальных формах барацьбы за лепшую будучыню, нават са зброяй у руках, у гісторыі Беларусі хапае. Нагадаем адзін з іх.