Пастухоў: Расія не капітулюе ад таго, што Украіна верне Мелітопаль і нават Крым
Палітолаг, гісторык і доктар навук Уладзімір Пастухоў разважае пра вайну: цяпер мы ляцім уніз, і дна не відаць… Пакуль будучыня хаваецца ў туманах: ці Расія ў адзіноце прайграе гэтую вайну, ці ўвесь свет прайграе разам з ёй у ядзерным апакаліпсісе?
Я імкнуся быць сумленным хоць бы з самім сабой — і таму павінен прызнацца, што нават прыблізнага разумення таго, чым можа скончыцца гэтая вайна ў агляднай перспектыве, у мяне пакуль няма, і я шчыра зайздрошчу тым, хто лічыць, што яно ў іх ёсць.
Можна рабіць мільён здагадак, будаваць тысячы тэорый, прапаноўваць сотні сцэнараў, але нічога з гэтага «дзяжурнага набору эксперта» не выглядае для мяне пераканаўча. Ёсць адно дакладнае адчуванне: пакуль ляцім, і дна не відаць.
Будучыня схавалася за напаўпразрыстай заслонай, як перад пачаткам спектакля; за заслонай корпаюцца нейкія цені, праступаюць сілуэты дэкарацый і прабіваецца трывожнае мігатлівае святло — ці то світання, ці то пякельнага полымя. І зусім немагчыма адгадаць па гэтых сілуэтах, што будуць гуляць — драму Шэкспіра або містэрыю-буф Маякоўскага.
На дадзены момант сітуацыя развіваецца, на мой погляд, некіравальна, і таму — прынцыпова непрадказальна. Усе прароцтва аб непазбежнай перамозе таго ці іншага боку або аб такім жа непазбежным кампрамісе застаюцца ў шэрай зоне паміж прапагандай і схематычным мадэляваннем рэальнасці. Ніводны з бакоў цяпер не трымае руку на пульсе вайны. Таму ні адзін сцэнар перамогі дабра над злом пакуль не складваецца ў маёй галаве ў лагічна бездакорны ланцужок высноў. Зрэшты, і сцэнары перамогі зла над дабром пакутуюць на аналагічны недахоп.
У доўгатэрміновай перспектыве, што сыходзіць за лініі гарызонту планавання асобнага чалавека, якая можа вылічацца дзесяцігоддзямі, я гатовы з упэўненасцю прадказаць, што Расія не будзе бокам, які выйграе. Яна альбо ў адзіноце прайграе гэтую вайну, альбо — у горшым выпадку — усе прайграюць яе разам з ёй у ядзерным апакаліпсісе. Аднак на прамежкавых дыстанцыях Расія цалкам здольная перамагаць, і нават, думаю, напэўна яшчэ будзе перамагаць. Кошт гэтых перамог як для яе самой, так і для ўсёй Еўропы, і асабліва для Украіны, будзе страшным. Але сутнасці справы гэта не мяняе.
Для Украіны, наадварот, перамога на кароткай дыстанцыі выглядае цалкам уяўнай рэальнасцю. Мы ўжо бачылі і (я амаль упэўнены) яшчэ ўбачым шмат паспяховых ваенных аперацый. Але ўявіць магчымасць стратэгічнай перамогі Украіны, гэта значыць перамогі, пры якой Расія капітулюе, дэмілітарызуецца і, як следства, страціць магчымасць падрыхтаваць новую агрэсію, каб узяць рэванш за паражэнне, мне таксама ўявіць складана. Расія не капітулюе ад таго, што Украіна верне Мелітопаль і нават Крым, а працу са сцэнаром, пры якім Абрамсы і Леапарды рвуцца да Масквы, я пакуль пакіну прадзюсарам Галівуду.
Заяўленыя абодвума бакамі мэты вайны (крытэрыі перамогі) пакуль выглядаюць досыць утапічнымі, гэта значыць ірацыянальнымі і ў прынцыпе недасягальнымі. Пры гэтым адбываецца імклівая "палестынізацыя" канфлікту, гэта значыць скатванне яго да "гульні з нулявой сумай", у якой немагчымы кампраміс. Сітуацыя можа змяніцца цяпер толькі ў адным выпадку – калі ў аднаго з бакоў "зламаецца" воля да перамогі. Пры гэтым пастаўкі заходняй зброі Украіне маюць, калі ўдумацца, меншае або па крайняй меры больш апасродкаванае значэнне ў фарміраванні волі да перамогі, чым прынята лічыць.
На мой погляд, менавіта "дуэль воляў" стане палітычным зместам 2023 года. Па выніках гэтай дуэлі на працягу гэтага года або ў пачатку наступнага паўстане новая сітуацыя, якая дазваляе ўжо казаць пра нейкую пэўную траекторыю эвалюцыі канфлікту.