Даследаванне: палова беларусаў лічаць, што Беларусь не ўдзельнічае ў вайне Расіі супраць Украіны

Доктар сацыялагічных навук Андрэй Вардамацкі агучыў вынікі даследавання, якія праводзіла яго «Беларуская аналітычная майстэрня». KYKY.org публікуе галоўнае.

Частка 1. Што беларусы думаюць пра вайну

Апытанне беларусаў праводзілася ў сярэдзіне траўня па тэлефоне. Усяго ў даследаванні ўдзельнічалі 1000 рэспандэнтаў. Далей паказваем пытанні, якія задаваліся беларусам, і расказваем, як на іх адказвалі людзі.
У якім саюзе было б лепш жыць народу Беларусі: у ЕС ці ў саюзе з Расіяй?
За саюз з Расіяй выступілі 46% беларусаў, за варыянт з ЕС — каля 30%. Адзначым, што ў сакавіку беларусам задавалі такое ж пытанне, але да траўня працэнтныя суадносіны ў адказах фактычна не змянілася — гэта значыць, беларусаў, якія б хацелі жыць у саюзе з Расіяй, не сталі моцна больш ці менш.
«З моманту пачатку вайны абедзве пазіцыі застылі, крышталізаваліся — як прарасійская, так і праеўрапейская, і застаюцца на тым жа ўзроўні. Але ўспомнім, якой была гэтая ж сітуацыя ў 2018-м. Тады блізу 60% беларусаў былі прарасійскай арыентацыі, а цяпер — толькі 45%. Праеўрапейская арыентацыя была ў раёне 22-24%, а цяпер падышла да 30%.
Можна сказаць, што ваенныя дзеянні, як бы яны ні былі адчувальныя, не паўплывалі на базавыя геапалітычныя арыентацыі беларусаў. У тым ліку, таму што сітуацыя [вайна] не вельмі бачная ўнутры Беларусі. Мы жывём у розных інфармацыйных коканах — беларусы ў дыяспарах за мяжой атрымліваюць больш інфармацыі, і яна больш сумная і трагічная, чым у беларусаў унутры краіны», — кажа Андрэй Вардамацкі.
Як вы ставіцеся да магчымага ўводу беларускіх войск на тэрыторыю Украіны?
85% беларусаў (старэйшыя за 18 гадоў) ставяцца да ўводу беларускіх войск ва Украіну адмоўна, прыкладна 11% — станоўча. Такія даныя агучваліся ў сакавіку, да траўня ж колькасць беларусаў, якія выступаюць за ўдзел беларускіх войск у вайне, стала яшчэ меншай — толькі 8,2% адказалі, што ставяцца да гэтага станоўча.
Як вы ставіцеся да таго, што дзеючая ўлада дазволіла размясціць расійскія войскі ў Беларусі?
Супраць войск РФ у Беларусі 47% беларусаў, 41% — «за». Яшчэ 10% беларусаў не змаглі вызначыцца з адказам.
Ці ўхваляеце вы дзеянні Расіі ў бягучым узброеным канфлікце з Украінай?
39,7% беларусаў ухваляюць дзеянні РФ. 51,4% беларусаў не ўхваляюць рашэнне Расіі весці вайну супраць Украіны.
Якому з бакоў канфлікту вы спачуваеце?
Больш за палову беларусаў — 50,3% — адказалі, што суперажываюць Украіне. Толькі 21% сказалі, што спачуваюць Расіі. Яшчэ 19% беларусаў спачуваюць абодвум бакам.
У якім ваенна-палітычным саюзе павінна быць Беларусь?
52% беларусаў лічаць, што Беларусь у прынцыпе не павінна быць у падобных саюзах. 27% лічаць, што нашай краіне трэба ўступіць у АДКБ. За ўступленне ў НАТА — усяго 4% беларусаў.
Як вы лічыце, ці з'яўляецца Беларусь саўдзельнікам ваеннага канфлікту ва Украіне?
«Не» — так на гэтае пытанне адказалі 61% беларусаў. І толькі 33% беларусаў лічаць, што Беларусь удзельнічае ў вайне. «Людзі кажуць: які ўдзел? Якія мы агрэсары? Калі мы самі супраць гэтай вайны — мы ніякія не агрэсары», — дадае Вардамацкі.
Ці лічыце вы, што бягучы узброены канфлікт паміж Расіяй і Украінай ўяўляе пагрозу суверэнітэту Беларусі?
Меркаванні падзяліліся: амаль палова беларусаў лічыць, што пагроза суверэнітэту ёсць, але 46% адказалі, што не бачаць падобных рызык. «Альбо гэта "нябачная" беларусамі вайна, альбо геапалітычны рамантызм, але мы бачым змякчанае ўспрыманне людзьмі таго, што адбываецца», — кажа сацыёлаг.
Якім медыя вы давяраеце?
21,9% беларусаў давяраюць незалежным медыя, 1,6% — дзяржаўным і яшчэ каля 1% беларусаў схільныя давяраць расійскім медыя. «З прычыны тых абставінаў, што часцяком у беларускіх дзяржаўных і расійскіх СМІ падобны наратыў», — тлумачыць Вардамацкі.
Якія ютуб-каналы вы глядзіце?
Топ-3 самых папулярных ютуб-каналаў у беларусаў: «N*xta», «Onliner» і «Радыё Свабода». Варта дадаць, што ютуб-канал праўладнага тэлеканала ONT глядзяць каля 12% беларусаў. Таксама трэба ўдакладніць, што многія беларусы (каля 30%) наогул не ведаюць беларускіх ютуб-каналаў.
Ці дастаткова дасведчаныя аб тым, што адбываецца ва Украіне?
74% беларусаў адказалі на гэтае пытанне «так», а 22% — «не». Адзначым, што ў сакавіку большы працэнт беларусаў гаварылі, што добра валодаюць інфармацыяй па ўкраінскай сітуацыі (амаль 80%). «У любой падзеі, любой перадачы ёсць жыццёвы цыкл. Да ўсяго цікавасць паступова сыходзіць. Магчыма, мы можам гаварыць пра пачатак гэтага працэсу, які з'яўляецца абсалютна натуральным, і ў Беларусі [пра страты цікавасці да вайны]», — кажа Вардамацкі.

Частка 2. Як украінцы ставяцца да беларусаў

Далей будуць даныя, якія былі атрыманы ў ходзе апытання ўнутры Украіны ў канцы траўня 2022-га.
Як змянілася ваша стаўленне да беларусаў пасля 24 лютага?
«Пагоршылася» — так адказалі 68% украінцаў, то-бок большасць грамадзян Украіны.
Ці з'яўляецца Беларусь саўдзельнікам вайны?
Больш за 80% украінцаў лічаць, што Беларусь — хаўруснік Расіі ў гэтай вайне.
«Украіна глядзіць не на тонкія душэўныя ваганні гуманітарных струн у душах беларусаў, а на колькасць ракет, якія вылятаюць з тэрыторыі Беларусі. Гэта нашы рэаліі», — каментуе сацыёлаг. Мы толькі нагадаем, што на аналагічнае пытанне больш за 60% беларусаў адказалі, што Беларусь не ўдзельнічае ў вайне.
Ці згодныя вы з тэзісам, што беларусы і ўкраінцы — адзін народ?
Больш за 60% украінцаў адказалі, што не згодныя з гэтым сцвярджэннем. Дадамо, што на пытанне, ці лічаць украінцы сябе адным народам з расійцамі, «не» адказалі 91% грамадзян Украіны.
Як вы зараз ставіцеся да беларусаў?
«Добра» — такі адказ далі 43% украінцаў. 47% украінцаў адказалі, што ставяцца да беларусаў дрэнна. А на пытанне «Як вы ставіцеся да расійцаў?» адказ «дрэнна» далі 82% украінцаў.