Гаагскі суд упершыню выдаў ордэры на арышт расійскіх генералаў за ўдары па Украіне: Чаму гэта важна?

Міжнародны крымінальны суд (Гаага, Нідэрланды) выдаў ордэр на арышт двух найвышэйшых расійскіх военачальнікаў. Што ім інкрымінуе суд і што будзе далей, разбіралася ВВС.

Удзень 5 сакавіка Міжнародны крымінальны суд абнародаваў інфармацыю аб тым, што Палата папярэдняга суда выдала ордэры на арышт двух расіян: генерал-лейтэнанта Сяргея Іванавіча Кабылаша і адмірала Віктара Мікалаевіча Сакалова.

Першы з'яўляецца камандуючым далёкай авіяцыяй Паветрана-касмічных сіл Расіі, а другі з верасня 2022 года з'яўляецца камандуючым Чарнаморскім флотам і, паводле інфармацыі СМІ, быў адпраўлены ў адстаўку ў лютым 2024 года.

Міжнародны крымінальны суд указвае, што Кабылаш і Сакалоў нясуць адказнасць за ваенныя злачынствы — напады на грамадзянскія энергетычныя аб'екты і прычыненне празмернага ўрону мірным жыхарам.

Акрамя таго, ім інкрымінуецца здзяйсненне злачынстваў супраць чалавечнасці, а менавіта «наўмыснае прычыненне моцных пакут або цяжкага цялеснага пашкоджання або цяжкага псіхічнага або фізічнага здароўя».

Увогуле, гэта першыя ордэры міжнароднага крымінальнага суда супраць вышэйшага ваеннага кіраўніцтва за напады на грамадзянскую інфраструктуру падчас поўнамаштабнай вайны. Гэтае рашэнне можа адкрыць дарогу міжнароднай супольнасці прыцягнуць расіян да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці і парушэнне звычаяў вайны ва Украіне.

На думку Гаагскага суда, «ёсць разумныя падставы» меркаваць, што расійскія камандуючыя флотам і далёкай авіяцыяй нясуць індывідуальную крымінальную адказнасць за вышэйзгаданыя злачынствы, паколькі яны альбо аддавалі загады здзяйсняць злачынствы, альбо не змаглі іх добра ажыццяўляць належны кантроль за падпарадкаванымі ім сіламі.

Абодва ордэры на арышт выдадзеныя па патрабаванні пракуратуры.

Хто такія Кабылаш і Сакалоў і якія злачынствы яны здзейснілі?

Судовая палата Міжнароднага крымінальнага суда прызнала, што ёсць дастатковыя падставы меркаваць, што гэтыя двое падазраваных нясуць адказнасць за нанясенне ракетных удараў па ўкраінскай энергетычнай інфраструктуры, якія доўжыліся з 10 кастрычніка 2022 года па мінімум 9 сакавіка 2023 года.

У гэты час адбылася серыя нападаў на шматлікія электрастанцыі і падстанцыі з боку Расійскіх узброеных сіл у многіх месцах Украіны.

Міжнародны суд ААН вырашыў, што ракетныя ўдары былі нанесеныя па грамадзянскіх аб'ектах і менавіта ў той час, калі чаканая шкода ад гэтага была «адназначна празмернай для чаканай ваеннай перавагі».

Падрабязнасці ордэраў на арышт з'яўляюцца канфідэнцыйнымі, каб абараніць сведак і забяспечыць далейшае расследаванне.

У той жа час Гаагскі суд падкрэслівае, што інфармаванасць насельніцтва аб ордэрах можа дапамагчы прадухіліць далейшыя злачынствы.

Масіраваныя атакі расійскай кампаніі на ўкраінскую энергетыку пачаліся 10 кастрычніка 2022 года нібыта ў якасці «адказу» на ўкраінскі ўдар па Керчанскім мосце. Аднак першыя ўдары па энергетыцы пачаліся яшчэ ў верасні 2022 года.

Раніцай 10 кастрычніка расійская авіяцыя і караблі выпусцілі па гарадах Украіны каля 80 ракет, у тым ліку «Калібр» і крылатыя ракеты Х-101. Палова ракет была перахопленая, але ўсё роўна ракетны абстрэл меў сур'ёзныя наступствы. Пашкоджаныя дзясяткі аб'ектаў інфраструктуры, у тым ліку ў Кіеве, загінулі 23 чалавекі, 105 атрымалі раненні.

Пасля гэтага моцныя абстрэлы працягваліся амаль кожны тыдзень і скончыліся толькі ў пачатку вясны наступнага года. Увесь гэты час украінская энергасістэма балансавала на мяжы адключэння, працяглыя адключэнні былі ўведзеныя ва ўсіх рэгіёнах.

Усяго за час гэтай ракетнай кампаніі РФ запусціла па Украіне амаль 700 балістычных і крылатых ракет. Загінулі каля 100 мірных жыхароў.

У лістападзе 2023 года Служба бяспекі Украіны завочна паведаміла аб падазрэнні расійскаму генерал-лейтэнанту Сяргею Кабылашу. Гаворка ідзе пра ракетны ўдар па шматпавярховым доме ва Умані (Чаркаская вобласць) вясной мінулага года. Тады загінулі 23 чалавекі, у тым ліку 6 дзяцей.

Расійскага генерала вінавацяць у парушэнні законаў і звычаяў вайны, спалучаным з наўмысным забойствам.

Паводле інфармацыі Галоўнага ўпраўлення разведкі, Кабылаш таксама браў непасрэдны ўдзел у вайсковых аперацыях РФ у Грузіі ў 2008 годзе і Сірыі.

Генерал жа Віктар Сакалоў быў прызначаны камандуючым Чарнаморскім флотам РФ у верасні 2022 года.

Выдача ордэра Гаагскім судом азначае, што краіны-ўдзельніцы Статута Міжнароднага крымінальнага суда (Рымскага статута) абавязаны арыштаваць падазраваных на сваёй тэрыторыі і даставіць іх у суд у Гаазе.

Усяго ў свеце паўнапраўнымі членамі Міжнароднага крымінальнага суда з'яўляюцца 124 краіны.

У сакавіку 2023 года гэты суд выдаў ордэры на арышт прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна, а таксама ўпаўнаважанага па правах дзіцяці Марыі Львовай-Бяловай. Іх абвінавачваюць у незаконным вывазе дзяцей з тэрыторыі Украіны ў Расію.

Ва Украіне рашэнне Гаагскага суда ўспрынялі як «змену тэндэнцый». Па словах дарадцы кіраўніка офіса прэзідэнта Украіны Міхаіла Падаляка, міжнародны дазвол на арышт расійскіх вышэйшых вайсковых афіцэраў сведчыць аб тым, што цяпер ваенныя злачынствы Расі атрымаюць «належную прававую ацэнку», а «глабальны свет дакладна фіксуе тып вайны, якую Расія вядзе на тэрыторыі Украіны і супраць мірнага насельніцтва».

«Больш ніякіх табу на ордэры для Расіі і ніякіх «гістарычных адтэрміновак». Імянны суд абвінавачаных у глабальнай юрысдыкцыі для безумоўных расійскіх аўтараў, арганізатараў і выканаўцаў ваенных злачынстваў», — падкрэсліў прадстаўнік офіса прэзідэнта Украіны.