«Беларусь можа ператварыцца ў арэну ваенных дзеянняў, калі адсюль зноў паляцяць расійскія ракеты»

Пуцін у чарговы раз выклікаў да сябе Лукашэнку — меркавана, гэтая сустрэча адбудзецца 17 лютага, у пятніцу. Тым жа часам Францыя заклікае сваіх грамадзян пакінуць Беларусь. Ці чакаецца абвастрэнне ў гадавіну вайны? Пра гэта ў інтэрв’ю «Філіну» разважае палітычны аглядальнік Аляксандр Фрыдман.

— Прэс-сакратар Крамля не выключыў, што 17 лютага адбудзецца сустрэча Лукашэнкі і Пуціна. Вы адзначылі, што гэта свайго роду дэжавю. У 2022-м іх апошняя перадваенная сустрэча адбылася 18 лютага і папярэднічала нападу Расіі на Украіну, у тым ліку і з тэрыторыі Беларусі. Чым можа быць выклікана неабходнасць сустрэчы ў сённяшніх абставінах?

— Відавочна, гэта можа быць у пэўным сэнсе манеўр. Бо мы пакуль не ведаем напэўна, ці будзе гэтая сустрэча, Пяскоў сказаў, што, магчыма, яна адбудзецца. І ўкінута гэтая інфармацыя была ў дзень, калі ў Рамштайне праходзіць чарговая сустрэча праўкраінскай кааліцыі.

Так што гэта цалкам можа аказацца элементам прапагандысцкай вайны, і гэтая сустрэча зусім не адбудзецца або абернецца чымсьці фармальным. Гэтага, вядома ж, выключаць нельга.

Але пэўны сэнс у сустрэчы ёсць. Бо на наступным тыдні ў Расіі запланавана некалькі важных мерапрыемстваў. Гэта і выступленне Пуціна перад Федэральным сходам, і гадавіна вайны.

Пры гэтым і ўкраінскія, і заходнія эксперты адзначаюць, што да гэтай гадавіны расійцы паспрабуюць прасунуцца далей, напрыклад, захапіць Бахмут. У любым выпадку чакаецца абвастрэнне, яно ўжо пачынаецца. І ў такой сітуацыі Пуціну ёсць пра што пагаварыць з Лукашэнкам.

Пагаварыць на ўсялякі выпадак, абмеркаваць магчымае развіццё падзей. Калі казаць аб наступе з тэрыторыі Беларусі, то пакуль што я не бачу экспертаў, якія казалі б пра такую магчымасць сёння.

Тут няма падрыхтаваных сіл у дастатковай колькасці, групоўка войскаў маленькая. Дый мяжа з боку Украіны добра падрыхтаваная. Так што такі сцэнар сёння выглядае фантастычным.

Але ёсць і іншыя магчымасці. Можна ж наносіць удары з беларускай тэрыторыі, больш шчыльна яе выкарыстоўваць. У такім выпадку з вялікай доляй верагоднасці можна чакаць удараў у адказ з боку Украіны.

Перад такімі сур'ёзнымі падзеямі гэтая сустрэча мае сэнс. Тым больш што ў Масквы болей няма такіх адданых хаўруснікаў. І калі ты рыхтуешся да чагосьці важнага, табе варта пагаварыць з тым, хто з'яўляецца тваім адзіным саюзнікам.

— Папярэдняе пасяджэнне кааліцыі Рамштайн прайшло пад знакам дыскусіі аб танках. Гэтая сустрэча дзякуючы медыя аказалася «самалётнай». Але многія ваенныя эксперты сцвярджаюць, што сёння Украіне патрэбна звычайнае ўзбраенне — артылерыя, боепрыпасы, бронемашыны. Ці не сыходзіць гэтая тэма ў цень танкаў і знішчальнікаў?

— Калі меркаваць па апошняй дыскусіі напярэдадні чарговага пасяджэння, то яна не была прысвечана танкам, гэтае пытанне ўжо вырашана. Абмяркоўвалася тэма самалётаў, з гэтай нагоды была пэўная палярызацыя меркаванняў. Гэта калі браць публікацыі ў СМІ і словы палітыкаў.

Калі казаць пра экспертныя меркаванні, то тут гаворка сапраўды ідзе аб боепрыпасах, артылерыі — аб тым, што цяпер украінцам трэба перш за ўсё.

Мне здаецца, тэма самалётаў ішла пэўным фонам. Яе, з аднаго боку, абмяркоўвалі, з другога боку — далі зразумець, што гэтае пытанне відавочна не вырашыцца сёння. І ўсё разам гэта адводзіла ўвагу ад галоўнага — боепрыпасаў і ўсяго неабходнага прама цяпер.

Тэма танкаў гучала ў заяве міністра абароны ЗША Лойда Осціна. Гэта было зроблена, каб пацвердзіць існаванне танкавай кааліцыі, бо гэтая тэма была шырока паднята ў прэсе.

Думаю, там лепш ведаюць пра сённяшнія патрэбы Украіны, куды больш, чым многія эксперты. Тэма танкаў на самай справе была другараднай, як і самалётаў. Бо калі ўявіць, што сёння будзе ўхвалена рашэнне паставіць Кіеву знішчальнікі, відавочна, што ўкраіцы не атрымаюць іх ні заўтра, ні паслязаўтра.

Гэта ж тычыцца і танкаў. А вось больш простае, але неабходнае ўзбраенне, боепрыпасы можна даставіць куды хутчэй. І гэта галоўнае сёння для саюзнікаў. Іншая справа, што гэта не медыйная падзея.

Бо ў вачах абывацеляў танк або самалёт куды больш зразумелы і цікавы, чым снарады або гаўбіцы. Адна справа, калі вам распавядаюць, колькі танкаў перадасць Кіеву, напрыклад, Партугалія ці Польшча. А ўсё астатняе не прыцягвае такой увагі. Але відавочна, што гэта галоўнае сёння. І я думаю, што для Украіны гэтае пытанне галоўным чынам будзе вырашана станоўча.

— Польшча закрыла адзін з найбуйнейшых памежных пераходаў з Беларуссю. Афіцыйная прычына — меркаванні бяспекі. І вось цяпер Францыя праз год пасля пачатку вайны заклікала сваіх грамадзян пакінуць Беларусь. Ці звязаны паміж сабой гэтыя падзеі і чым яны могуць быць выкліканы?

— Думаю, справа тут у тым, што на Захадзе ўважліва сочаць за падзеямі і разумеюць, што сітуацыя можа прыкметна змяніцца, нават калі беларускія войскі не перасякуць мяжы з Украінай. Бо Беларусь можа ператварыцца ў арэну ваенных дзеянняў у выпадку, калі адсюль зноў паляцяць расійскія ракеты. Гэта сцэнар, які нельга выключаць. І гэта разумеюць і ў Польшчы, і ў Францыі. Там бачаць, што напружанасць расце.

І ў такой сітуацыі, вядома ж, еўрапейскія краіны павінны рэагаваць. Таму французы і выдалі адпаведную рэкамендацыю.

Але тут трэба разумець, што гэтыя рэкамендацыі досыць умоўныя. Ну якая колькасць грамадзян знаходзіцца на тэрыторыі Беларусі? Гаворка ж не ідзе пра нейкую сур'ёзную колькасць. А мы ж можам прасачыць і за іншымі краінамі, чыіх грамадзян у Беларусі куды больш, чым французаў.

Напрыклад, Ізраіль. У Беларусі пастаянна жывуць грамадзяне гэтай краіны. І іх, магчыма, нават некалькі тысяч. І пры гэтым ізраільскія ўлады не робяць ніякіх падобных заяў.

Калі яшчэ гаварыць аб прычынах, я б звярнуў увагу на адзін момант. Магчыма, гэта не галоўная прычына, хутчэй ускосная. Днямі ў французскай газеце «Le Figaro» выйшла вялікае інтэрв'ю прэзідэнта Польшчы Анджэя Дуды. І яго словы, што без тэрміновай дапамогі Кіеву можа быць позна, галоўным чынам былі адрасаваны французскім і нямецкім чытачам. Можна дапусціць, што ў французскім МЗС звярнулі ўвагу на словы Дуды і зрабілі пэўныя высновы, таму і запусцілі гэтыя працэсы.

Іншыя краіны таксама актуалізуюць свае папярэджанні. У тых жа немцаў яшчэ з пачатку вайны існуе перасцярога аб непажаданасці наведвання Беларусі. Цяпер яны яе крыху мадыфікавалі, бо сітуацыя сапраўды змянілася і ў выпадку чаго выбрацца з Беларусі будзе больш складана.

Магчыма, ёсць і іншыя спецыфічныя фактары, складана сказаць. У французскай прэсе апублікавана афіцыйная інфармацыя, якая не дае ніякіх дадатковых тлумачэнняў. Мне не трапляліся якія-небудзь інсайды.

Я думаю, калі б яны былі, калі б у Парыжы ведалі, што нешта рыхтуецца, мы б убачылі ланцуговую рэакцыю — французскі прыклад перанялі б іншыя краіны. Але мы бачым, што нават усходнееўрапейскія краіны, якія значна бліжэй да Беларусі, на гэта не рэагуюць.