Зброя абавязкова стрэліць. У рэжыму ўсё больш шанцаў выкарыстаць ядзерныя боегалоўкі
Ваенная інтэграцыя з Расіяй не пакідае Лукашэнку месца для манеўру. У выпадку новага нападу на Украіну з поўначы ядзерны ўдар практычна непазбежны.
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
На працягу года УС Беларусі праводзілі вучэнні і праверкі боегатоўнасці. Сумесна з РФ Мінск дэманстраваў гатоўнасць да ўжывання РГВ (рэгіянальнай групоўкі войск) і адзінай рэгіянальнай сістэмы СПА, што падсілкоўвала асцярогі адносна магчымасці адкрыцця «Паўночнага фронту» чарговым разам. Да сярэдзіны года падраздзяленні УС РФ былі выведзеныя практычна цалкам з Беларусі. З гэтай прычыны рэжым занепакоіўся новымі гарантыямі бяспекі, закліканымі стрымаць магчымую агрэсію з боку Украіны і Захаду. Гэтаму павінны спрыяць «лінія Хрэніна», размяшчэнне расійскай ядзернай тактычнай зброі, падпісанне спецыяльнай дамовы з РФ аб узаемных гарантыях, піша Станіслаў Галаваты для партала «Наше мнение».
Пачатак года быў адзначаны дыскусіямі ва Украіне і на Захадзе адноснага магчымага новага маштабнага наступу Расіі з тэрыторыі Беларусі і з удзелам беларускай арміі. Гэтым развагам спрыяла захаваная расійская вайсковая прысутнасць, а таксама візіты высокапастаўленых расійскіх вайскоўцаў у Беларусь для інспекцыі гатоўнасці расійскіх войскаў.
Нягледзячы на зніжэнне расійскай вайсковай прысутнасці ў Беларусі на пачатку студзеня да 5-7 тыс. чалавек у сувязі з перакідкай часткі, якая прайшла падрыхтоўку войск, у Луганскую вобласць і іншыя ўчасткі фронту, ужо да канца месяца ў Беларусі знаходзілася 12 тыс. расійскіх вайскоўцаў — гэта значыць, прыблізна адна мотастралковая дывізія. Расійскі бок працягваў выкарыстоўваць беларускую вайсковую інфраструктуру — у асноўным для мэт падрыхтоўкі мабілізацыйных рэзерваў, якія потым перакідваліся на Данбас.
Акрамя таго, напрыканцы студзеня пачалася сумесная штабная трэніроўка аб'яднанага камандавання рэгіянальнай групоўкі войскаў Расіі і Беларусі з удзелам прадстаўнікоў расійскага вышэйшага камандавання — галоўнакамандуючага Сухапутнымі войскамі УС РФ Алега Салюкова (адзін з намеснікаў камандуючага аб'яднанай групоўкі войскаў «спецыяльнай ваеннай аперацыі» (СВА) генерала арміі Валерыя Герасімава), яго намесніка Аляксандра Матаўнікова, начальніка Галоўнага ўпраўлення баявой падрыхтоўкі Івана Бувальцава і намесніка галоўнакамандуючага ПКС Сяргея Дронава. На пачатку лютага паводле рашэння міністра абароны РБ у Ваеннай акадэміі пачалася раптоўная праверка баявой гатоўнасці і маштабная трэніроўка з рэспубліканскімі органамі дзяржкіравання па пытаннях забеспячэння нацыянальнай бяспекі.
Глядзіце таксама
Супадзенне гэтых двух мерапрыемстваў у часе, верагодна, не з'яўлялася выпадковасцю і адлюстроўвала сцэнары ўступлення РГВ у складзе аб'яднанай групоўкі войскаў так званай СВА, уключаючы беларускі яго кампанент, у прамой ваенны канфлікт з Украінай, што запусціць у Беларусі механізмы ўвядзення ваеннага становішча, плана абароны дзяржавы або яго асобных элементаў. Тым больш, што раней Мінск і Масква падрыхтавалі юрыдычную і інстытуцыйную базу. Для гэтага было зменена пагадненне аб забеспячэнні рэгіянальнай бяспекі ў ваеннай сферы. Пратакол са зменамі да пагаднення стварае юрыдычныя падставы для прымянення РГВ па-за межамі так званага рэгіёна — зоны адказнасці РГВ, у якую раней уваходзіла тэрыторыя Беларусі і трох прыгранічных расійскіх абласцей: Пскоўскай, Смаленскай і Бранскай. Цяпер рэгіён мае экстэрытарыяльны статус, межы адказнасці якога вызначаюцца месцамі дыслакацыі расійскіх злучэнняў і частак са складу РГВ і, такім чынам, распаўсюджваюцца на тэрыторыю Украіны.
Сумеснае лётна-тактычнае вучэнне УС Беларусі і РФ (авіяцыйнага кампанента РГВ і адзінай рэгіянальнай сістэмы СПА) з 15 студзеня па 2 лютага насілі ярка выражаны наступальны характар: яно ўключала адпрацоўку задач другога і трэцяга эшалонаў наступальнай паветранай аперацыі, пераадоленне СПА праціўніка і нанясенне ўдараў па аэрадромах і верталётных пляцоўках умоўнага праціўніка; вядзенне самалётам ДРЛА А-50 далёкай радыёлакацыйнай паветранай выведкі, а таксама кіраванне экіпажамі шматмэтавых знішчальнікаў і г. д.
15 лютага Лукашэнка правёў прэс-канферэнцыю, падчас якой заявіў пра гатоўнасць зноў прадаставіць беларускую тэрыторыю для новага расійскага нападу на Украіну.
Галоўным эскалацыйным крокам стала заява Уладзіміра Пуціна ад 25 сакавіка 2023 года аб размяшчэнні расійскай тактычнай ядзернай зброі (ТЯЗ) у Беларусі да пачатку ліпеня 2023 года. Пасля амаль тыднёвага маўчання Лукашэнка пракаментаваў гэтае рашэнне, нібыта ініцыяванае па просьбе беларускага боку і абумоўленае планамі ЗША і NATO па нападзе на Беларусь. Ён назваў гэты крок «вяртаннем» выведзенага ў 1990-х гадах з Беларусі ядзернага арсенала ў адказ на невыкананне Захадам гарантый, прадугледжаных «Будапешцкім мемарандумам». Акрамя таго, Масква настойвала, што яны ўсяго толькі капіююць сумесныя ядзерныя місіі NATO, калі ядзерная зброя, што належыць ЗША, разгорнута на тэрыторыі Бельгіі, Германіі, Італіі, Нідэрландаў і Турцыі.
Глядзіце таксама
Аднак Крэмль вуснамі Лукашэнкі таксама агучыў ультыматум на адрас Украіны і Захаду: калі Кіеў не адмовіцца ад контрнаступлення і не пагодзіцца на перамовы на расійскіх умовах, Расія прыменіць ТЯЗ, якая папярэдне разгортваецца ў Беларусі. Акрамя таго, Лукашэнка заявіў пра гатоўнасць разам з Пуціным размясціць, акрамя тактычнай, і стратэгічную ядзерную зброю. Да канца красавіка Мінабароны Беларусі пачало добраўпарадкоўваць стартавыя пляцоўкі пад рухомыя грунтавыя ракетныя комплексы (ПГРК) стратэгічнага прызначэння «Таполя» ў Брэсцкай вобласці.
У красавіку-маі беларускія ракетчыкі прайшлі поўны цыкл навучання па эксплуатацыі і прымяненні аператыўна-тактычнага ракетнага комплексу «Іскандэр-М», уключаючы поўны курс па абыходжанні з ТЯЗ, пытанні ўтрымання і прымянення тактычных ядзерных зарадаў. Беларускія пілоты штурмавікоў Су-25 таксама скончылі падрыхтоўку да ўжывання ТЯЗ.
25 траўня ў Мінску міністры абароны Беларусі і Расіі Віктар Хрэнін і Сяргей Шайгу падпісалі дакументы, якія вызначаюць парадак утрымання расійскай «нестратэгічнай ядзернай зброі» ў спецыяльным сховішчы. Паводле слоў кіраўніцтва Беларусі, яна будзе раззасяроджаная па краіне і размесціцца ў пяці-шасці месцах. Расія настойвае, што менавіта яна захоўвае кантроль над ТЯЗ, хоць Лукашэнка сцвярджаў адваротнае. Ён не выключаў яго прымянення ў выпадку пераходу «чырвоных ліній», пад якімі ён мяркуе ваеннае ўварванне ў Беларусь. У такім сцэнары рашэнне аб ужыванні будзе прымаць ён, па ўзгадненні з Пуціным (а ў некаторых сітуацыях — і без яго).
Да сярэдзіны 2023 года з Беларусі быў выведзены ўвесь расійскі сухапутны і авіяцыйны кампаненты РГВ для ўдзелу ў ваенных дзеяннях на Данбасе. Аднак у канцы чэрвеня ў Расіі ўспыхнуў мяцеж ПВК «Вагнер», які завяршыўся дамоўленасцямі паміж Яўгенам Прыгожыным, Крамлём і Лукашэнкам, што прадугледжвалі рэлакацыю бунту ў Беларусь. Ужо ў ліпені беларускія ўлады пачалі абсталяваць ваенны лагер у вёсцы Цэль Магілёўскай вобласці на 8-10 тысяч «вагнераўцаў». Акрамя таго, «вагнераўцы» былі прыцягнутыя ў якасці інструктараў для падрыхтоўкі УС і спецпадраздзяленняў Унутраных войскаў Беларусі з мэтай перадачы баявога досведу, атрыманага падчас ваенных дзеянняў ва Украіне. Праўда, да канца года колькасць групы «Вагнер» у Беларусі значна скарацілася — да 500-1000. На канец года ў лагеры заставалася ўсяго 99 намётаў з першапачатковых 303, а колькасць тэхнікі скарацілася з 1040 да 700 адзінак. Аднак няпоўны дэмантаж лагера наймітаў сведчыў пра планы Крамля па выкарыстанні байцоў у будучыні.
У канцы верасня — пачатку кастрычніка на фоне адмененых беларуска-расійскіх манеўраў «Захад» і «Шчыт Саюза» УС Беларусі правялі маштабныя комплексныя вучэнні і праверку боегатоўнасці. Асаблівасцю мерапрыемстваў стаў іх двухбаковы характар. Нягледзячы на афіцыйныя заявы наконт іх абарончай сутнасці, на практыцы адпрацоўваліся ў тым ліку і наступальныя дзеянні з улікам вопыту расійска-ўкраінскага канфлікту. Акрамя таго, праводзіліся камандна-штабныя вучэнні з сіламі тэрытарыяльнай абароны і народнага апалчэння, якія маюць на ўвазе ў тым ліку адпрацоўку забеспячэння мер ваеннага становішча. Такім чынам, УС Беларусі пачалі падрыхтоўку да вядзення рэальных ваенных дзеянняў і верагоднага ўступлення ў вайну супраць Украіны.
Паралельна беларускі бок пачаў інжынернае абсталяванне мяжы з Украінай па аналогіі з «лініяй Суравікіна» на Данбасе і ў Запарожжы. Падобных ліній абароны, але яшчэ больш маштабных, па перыметры мяжы будзе некалькі. Іх арганізоўвалі з улікам сучасных войнаў, у тым ліку ва Украіне, і рэкамендацый ПВК «Вагнер». Канцэптуальна «лінія Хрэніна» — гэта сукупнасць узаемазвязаных апорных пунктаў і ўмацаваных раёнаў у заходніх і паўднёвых рэгіёнах краіны, якія мяжуюць з краінамі NATO і Украінай.
Лукашэнка заявіў, што мае намер весці актыўную абарону, але ў любы момант гатовы перайсці ў наступленне. Для гэтага да сярэдзіны 2024-га армія атрымае неабходны арсенал у поўным аб'ёме. У яго ўваходзяць сувязь, выведка, беспілотнікі (ударныя ў тым ліку), актыўная абарона — узаемазвязаныя апорныя пункты і ўмацаваныя раёны, якія па сігнале будуць займаць войскі ў выпадку ўзнікнення пагроз.
Глядзіце таксама
Акрамя таго, пачалася падрыхтоўка да будаўніцтва ваеннай інфраструктуры ў Гомельскай вобласці (палігона і ваеннага гарадка) пад фарміраванне Паўднёвага аператыўнага камандавання.
Да канца года сярод найбольш актуальных пытанняў у адносінах з галоўным ваенна-палітычным саюзнікам стала падрыхтоўка дагавора аб гарантыях узаемнай бяспекі паміж Расіяй і Беларуссю. Жаданы ўзровень гарантый Лукашэнка вызначыў так: «Расія будзе абараняць рэспубліку як сваю ўласную тэрыторыю ў выпадку агрэсіі». Акрамя таго, быў завершаны працэс ратыфікацыі «Праграмы ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва з Расіяй на 2022-2025 гады». На фоне заходніх санкцый і тэхналагічнага эмбарга Расія зацікаўлена ў паглыбленні ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва з Беларуссю, якая захавала кампетэнцыі ў сферы ВПК. Акрамя таго, Беларусь па-ранейшаму з'яўлялася буйным донарам артылерыйскіх боепрыпасаў для патрэб УС РФ, пастаўляючы са складоў захоўвання штомесяц 5-10 тысяч тон (арыенціровачна 125-250 тысяч снарадаў).
Прагноз:
- Беларусь і Расія працягнуць паглыбляць ваенна-палітычную інтэграцыю шляхам заключэння дагавора аб узаемных гарантыях бяспекі, які мае на ўвазе задзейнічанне РГВ і ядзернай зброі для абароны Беларусі;
- РФ працягне выкарыстоўваць тэрыторыю Беларусі як лагістычны, матэрыяльны і трэніровачны хаб для падрыхтоўкі сваіх мабілізацыйных рэзерваў. У выпадку правядзення Расіяй новага маштабнага наступу Беларусь зноў прадаставіць уласную тэрыторыю і авіяпрастору для вядзення ваенных дзеянняў супраць Украіны;
- У сцэнары новага «Паўночнага паходу» УС РФ на Украіну павялічваецца рызыка прамога ўступлення беларускіх сіл у вайну супраць Украіны на баку Расіі і, як следства, перанос ваенных дзеянняў на тэрыторыю Беларусі;
- Магчымае выкарыстанне Расіяй ТЯЗ супраць Украіны і краін NATO на ўсходнім флангу прывядзе да трансфармацыі расійска-ўкраінскага канфлікту ў рэгіянальную вайну паміж Расіяй і NATO — з усімі вынікаючымі негатыўнымі наступствамі для Беларусі.