На выбары — пад пугаю

Беларусь апошнія дваццаць гадоў і так не вызначаецца дэмакратызмам у плане правядзення выбараў ды розных там плебісцытаў. Аднак асобы, якія хоць крыху далучыліся да рэлятыўнай улады, проста вылузваюцца са скуры, каб засведчыць сваю адданасць дзейнаму рэжыму. Прычым, некаторыя ініцыятывы могуць не ўзрадваць нават той самы рэжым.

Не паспеўшы стаць новаабраным дэпутатам Палаты прадстаўнікоў, былы «сенатар» – экс-чалец Савета Рэспублікі Ігар Марзалюк агаломшыў сваёй ініцыятываю – ён прапанаваў увесці адказнасць (грашовую) для грамадзян Беларусі за няўдзел у выбарах. Маўляў, гэта дазволіць кампенсаваць частку выдаткаў на правядзенне электаральных кампаніяў. 

Тыц, мая радасць, прыехалі. Відаць, Марзалюк, хоць і быў сенатарам, а цяпер стаў «палатнікам», забыўся, што выбары праводзяцца за бюджэтныя сродкі, то бок, за грошы грамадзянаў Беларусі, якія плацяць падаткі на існаванне той жа дзяржавы і тых жа дэпутатаў, да якіх і адносіцца цяпер памянёная асоба. Па логіцы, шараговы грамадзянін, які за свой кошт утрымлівае дзяржаву і таго ж Марзалюка (а гэты і іншыя дэпутаты атрымліваюць няхілыя грошы зноўку ж з бюджэту, то бок ад падаткаплатнікаў), мае права вырашаць, хадзіць яму на выбары ці не. Тым больш што са сваіх падаткаў гэты шараговы грамадзянін, хацеў ён таго ці не, і так ужо праспансававаў гэтыя выбары. І даў грошы на заробкі чальцам выбаркамаў – ад ЦВК да ўчастковых камісіяў.

Але, відаць, для ўладатрымцаў і так званых народных абраннікаў гэтага недастаткова. Цяпер у галовах асобных дзеячоў, якія атрымалі дэпутацкі мандат (а таксама і адпаведня выгоды), узнікаюць ідэі, як яшчэ папоўніць дзяржаўную скарбонку.

Пасля ініцыятывы Марзалюка хочацца звярнуць увагу на некалькі акалічнасцяў.

Па-першае, у сучаснай Беларусі пры дзейнай правапрымяняльнай практыцы і так няма праблемаў з яўкаю на выбары. Існуе датэрміновае галасаванне, на якое (і гэта не сакрэт ужо два дзесяцігоддзі) заганяюцца студэнты ВНУ і навучэнцы сярэдне-спецыяльных навучальных установаў пад пагрозаю няздачы іспытаў альбо непрадастаўлення інтэрнатаў (ці высялення з іх). Гэта і загон на датэрміновае галасаванне вайскоўцаў тэрміновае службы. Гэта і амаль стопрацэнтнае галасаванне ў закрытых установах кшталту лякарняў ды часцях унутраных войскаў. Дарэчы, калі верыць незалежным назіральнікам, на апошніх выбарах у шпіталях «галасавалі» не толькі цяжка хворыя пацыенты, але нават тыя, хто знаходзіўся ў каматозным стане. Не хапала толькі, каб свае галасы “аддалі” яшчэ і тыя, хто ляжыць у трупэрнях з нумаркамі на назе.

Па-другое, нічога не змянілася ў сістэме падліку галасоў і ў магчымасцях незалежнага назірання за гэтым падлікам. У выніку чальцы ўчастковых камісіяў усё роўна могуць намаляваць тыя лічбы, што прадугледжаны і пажаданы выканаўчай уладаю. Прычым, падлікоўцы робяць гэта, добра ведаючы, што за парушэнні ў працэдуры падліку, за ўкід у скрыні сфальшаваных бюлетэняў нікому нічога не будзе. Наадварот, выбаркамаўцы ўпэўненыя, што атрымаюць за сваю «плённую працу» грошы. Дарэчы, таксама з бюджэту, гэта значыць, з кішэняў падаткаплатнікаў. 

І вось, мала таго, што ўсе гэтыя спектаклі пад назваю выбары ў Беларусі аплочваюцца самімі грамадзянамі, некаторыя «слугі народа» на іх спрабуюць накінуць яшчэ адно ярмо – увесці адказнасць за няяўку на выбары. Ну, ці не здзек? На маю думку, новаз’яўлены «народны абраннік» Ігар Марзалюк зайграўся ў палітыку і пасварыўся са здаровым сэнсам.

Не з таго пачынаеце, пане дапутаце! Краіна ў крызісе, людзям становіцца жыць усё цяжэй і цяжэй, заробкі падаюць разам з эканомікай, а вы тут струменіце ініцыятываю, ад якой робіцца млосна ўжо цяпер, яшчэ да таго, як вы афіцыйна набудзеце дэпутацкія паўнамоцтвы 2 кастрычніка.

І нешта ўжо цяпер баязліва робіцца ад таго, што такія вось асобы трапілі ў парламент, няхай той і нічога істотнага і не вырашае. Але існуе небяспечная традыцыя сучаснай беларускай улады – яна хапаецца за ідэі, якія могуць пайсці на карысць толькі ёй самой, але не ўсяму грамадству ці шараговаму жыхару Беларусі. І менавіта вось такія “сталкеры”, якія выступаюць з падобнымі прапановамі, выклікаюць пачуццё незапакоенасці і нават небяспекі за будучыню як краіны, так і яе грамадзян.

Як доўга гэта яшчэ будзе цягнуцца?