Індульгенцыя ад Франака

У мінулым годзе актывісты суполкі ТБМ заклікалі чвартаваць мяне за літаратурны партрэт Франака Вячоркі. І вось нядаўна прыйшла пазытыўная навіна: Франак Вячорка выдаў мне індульгенцыю. Прынамсі, апублікаванае ў "Дзеяслове" апавяданьне 'Ліза' я расцэньваю менавіта як подпіс пад маімі словамі і яшчэ адзін штрых да патрэту.



У мінулым годзе актывісты суполкі ТБМ заклікалі чвартаваць мяне за літаратурны партрэт Франака Вячоркі. І вось нядаўна прыйшла пазытыўная навіна: Франак Вячорка выдаў мне індульгенцыю. Прынамсі, апублікаванае ў "Дзеяслове" апавяданьне 'Ліза' я расцэньваю менавіта як подпіс пад маімі словамі і яшчэ адзін штрых да патрэту.

На мой погляд, паводле сюжэту, стылю ды тэматыкі, гэта выдатны прыклад літаратуры для беларускамўных Cosmopolitain ды Play Boy, калі б тыя існавалі. Тая самая літаратура для масаў, пра якую так доўга гаварылі бальшавікі на сайце www.litara.net. Гэты твор трэба разглядаць не як сута літаратурны факт, а як факт сацыялёгіі. Мае месца падсьвядомае імкненьне запоўніць культурныя нішы. І, натуральна, зьдзяйсьняе гэтае запаўненьне чалавек, чыім пакліканьнем і ёсьць, як мы ўжо вызначылі, запаўняць нішы. Вядзецца не пра асьветніцтва, не аб прафэсійных пісьменьніках, якія з усёй моцы спрабуюць быць даступнымі, простымі і камэрцыйна пасьпяховымі, а пра волевыяўленьне нізоў: вось такі бэль летр мы хочам чытаць па-беларуску... Мы не знайшлі прыкладу, таму лепш мы вамсамі вось тут напішам, як гэта мусіць выглядаць.

Паколькі беларускамўных Cosmopolitain ды Play Boy не існуе, апавяданьне надрукавалі ў "Дзеяслове". Тут пыталіся пра жанр гэтага твору. Дык вось, зважаючы на месца і абставіны публікацыі, я бы вызначыла жанр апавяданьня "Ліза" як quod licet Jovi. Паўгоду таму я спрабавала надрукаваць у рубрыцы "Пятая калёнка" "Літаратурнай Беларусі" падобнае "ружовае" апавяданьне ў стылі Cosmopolitain. Аўтарка гэтага апавяданьня амаль невядомая ў літтусоўцы, яе імя нікому нічога ня кажа. І таму апавяданьне завярнулі з пазнакай: "нізкая літаратурная якасьць". Колькі я ні спрабавала давесьці, што такі кшталт твораў не нізкаякасны - ён проста прынцыпова іншы, - рэдактары былі непрыхільныя. І вось, фактычна, тая ж кантора легітымізуе ў белліце нават менш цікавае па сюжэце ды структуры апавяданьне. Проста таму, што імя аўтара нам усім нешта кажа. Мо', яно і да лепшага.

Беручы да ўвагі колішнія развагі на www.litara.net маўляў, за такой літаратурай будучыня, можна нарэшце канстатаваць: яна пачынаецца. Франак Вячорка, гламур-змагар, - цяпер-і-літаратар. І гэты літаратар у дадзены момант зьдзяйсьняе прарыў, магчыма, значнейшы за Бахарэвічавы.

Дарэчы, калі выбудоўваць парадыгму, пару год таму ў тым жа косма-жанры, што і аўтар беднай "Лізы", спрацаваў Віктар Марціновіч у сваім прачулым апавяданьні 'Чертёж'.