Паротнікаў: «Крэмль падняў стаўкі да максімуму. Захаду нічога не застаецца, акрамя як зрабіць тое ж самае»
Эксперт па праблемах бяспекі, кіраўнік аналітычнага цэнтра Belarus Security Blog Андрэй Паротнікаў у інтэрв’ю Филину разважае пра тое, што стаіць за мабілізацыяй у Расіі, ці ўцягне Расія ў вайну Беларусь, і ці будзе новы ўдар па Украіне з беларускай тэрыторыі.
— Ці азначае мабілізацыя тое, што «спецаперацыя» ідзе зусім не па плане?
— Гэта кажа пра тое, што ў Крамлі прызналі на афіцыйным узроўні тое, што было відавочна яшчэ 24 лютага. Гаворка ідзе не пра «спецаперацыю», гэта значыць абмежаванае па задзейнічаных рэсурсаў і часу мерапрыемстве, а менавіта пра поўнамаштабную вайну. І Расія паэтапна пераходзіць на ваенныя рэйкі, ператвараючыся ў ваенны лагер, па сутнасці.
Хачу нагадаць, што першым крокам па мабілізацыі краіны быў перавод на новы кругласутачны фармат працы шэрагу расійскіх прадпрыемстваў ВПК, у першую чаргу звязаных з рамонтам, мадэрнізацыяй і вытворчасцю бронетэхнікі і боепрыпасаў.
— Сапраўды мабілізацыя «частковая»?
— Калі не памыляюся, сёмы пункт указа засакрэчаны. Там, хутчэй за ўсё, гаворка ідзе якраз аб колькасных параметрах мабілізацыі. Яго змест можа быць такім: заклікаць на ваенную службу пэўную колькасць чалавек.
І тады мы сапраўды можам казаць, што ёсць выразная колькасць людзей, якія падлягаюць прызыву па мабілізацыі. І для таго, каб у далейшым гэтую колькасць якім-небудзь чынам павялічыць, трэба ўносіць змены ў указ альбо прымаць новы ў дадатак.
Аднак у сёмым пункце можа быць і іншая фармулёўка. Напрыклад, усталяваць колькасць ваеннаслужачых, якія праходзяць службу па мабілізацыі ў такую-та колькасць людзей. У такім выпадку, мабілізацыя будзе перманентнай.
Таму што, натуральна, людзі будуць выбываць, скажам так, па стане нездароўя і па прычыне смерці — гэта вайна. Адпаведна, пастаянна будуць заклікаць новых людзей для таго, каб гэтую дзірку закрыць.
Шчыра кажучы, я скептычна стаўлюся да заяў Шайгу аб 300 тысячах, якія падлягаюць мабілізацыі. Бо падобная інфармацыя з'яўляецца сакрэтнай, а яе разгалошванне — гэта наогул крымінальнае злачынства.
Хутчэй за ўсё, рэальная колькасць будзе значна больш. На гэта ёсць цэлы шэраг практычных прычын. Па-першае, вайна ўжо губляе папулярнасць і падтрымку ў расійскім грамадстве, а ваенная істэрыя была часовай з'явай.
Нагадаю, што ў 2019 годзе расійскія сацыёлагі праводзілі маштабнае даследаванне па пытаннях адносінаў грамадзян РФ да арміі. Ухвальна ставяцца абсалютная большасць — больш за 80%. Гэта вышэй, чым колькасць рэспандэнтаў, што ўхваляе дзейнасць Пуціна на пасадзе прэзідэнта і дзейнасць праваслаўнай царквы.
Але пры гэтым 82% расійцаў выступалі за тое, каб абмежаваць вайсковыя выдаткі. Гэта значыць, яны былі за прыярытэт сацыяльных выдаткаў над вайскоўцамі. Можна казаць, што расійскае грамадства не мае ўстойлівага мілітарысцкага каркаса ўнутры сябе.
Гэта грамадства спажывання цалкам сабе сярэднеразвітай краіны еўрапейскага ўзору. Таму магчымасць і верагоднасць таго, што такое грамадства зможа доўга трываць вядзенне вайны, — невялікія. І таму вайну трэба скончыць хутка.
А для таго, каб скончыць яе хутка, трэба рэзка нарасціць сілы. Так што 300 тысяч — гэта можа быць колькасць, якая не проста не адпавядае сапраўдным планам, а яшчэ і занадта прыніжаная.
— А ці можа рашэнне аб мабілізацыі наблізіць мэты Крамля? Ці сёння вайна — гэта, у першую чаргу, пра ўзбраенне, якім войска РФ не так ужо і славіцца?
— Колькасць па-ранейшаму мае значэнне, і «Бог усё гэтак жа на баку вялікіх батальёнаў», як казаў Напалеон. Так што не варта недаацэньваць колькасны фактар.
Тым не менш, іншым важным момантам з'яўляецца матывацыя людзей, іх псіхалагічная ўстойлівасць і гатоўнасць ваяваць. А гэта фактар, які немагчыма пралічыць. Нават чалавек, які на этапе прызыву гатовы ваяваць, вельмі хутка можа памяняць сваё меркаванне, сутыкнуўшыся з рэальнасцю.
Я б сказаў, што мабілізацыя — гэта сур'ёзнае спазненне на 7 месяцаў. Калі б тады ў Расіі былі нават гэтыя 300 тысяч дадатковых пяхотных, сухапутных злучэнняў, то яны напэўна б дасягнулі значна большага.
Цяпер праблема заключаецца ў тым, што значная частка расійскай кадравай арміі — афіцэраў, сяржантаў, вайскоўцаў па кантракце, якія маюць значна больш высокі ўзровень падрыхтоўкі, чым мабілізаваныя, — выбітая.
І гэтымі хай 300 тысячамі чалавек часцяком будзе проста няма каму камандаваць.
Трэба разглядаць больш шырокі кантэкст. Уся гэтая гісторыя з мабілізацыяй паўстала пасля візіту Пуціна на саміт ШАС. Мяркуючы па ўсім, прэзідэнт РФ зразумеў простую сітуацыю: у яго мала палітычнага часу, ён працуе супраць яго, Пуцін губляе свой статус лідара буйной рэгіянальнай дзяржавы з-за гэтай вайны.
— У Маскве сёння прайшла нарада расійскага Савета бяспекі з прадстаўнікамі Лукашэнкі па пытаннях «бяспекі». Што гэта значыць? Як раз напярэдадні кіраўнік Беларусі загадаў падрыхтаваць абарону краіны па нормах ваеннага часу.
— Тут таксама трэба вярнуцца да Самарканда. Усе гэтыя ваяўнічыя заявы прагучалі пасля вяртання Лукашэнкі з саміту ШАС. Відавочна, што ён вярнуўся не зусім з тымі вынікамі, на якія спадзяваўся і разлічваў.
Яшчэ 30 або 31 жніўня падчас тэлефоннай размовы Пуцін і Лукашэнка дамовіліся правесці перамовы на палях саміту ШАС. Якія па выніку не адбыліся. Пры тым, што яны фізічна сядзелі на адной канапе, выслухваючы байкі Эрдагана.
Раней, нават калі была нейкая кароткая сустрэча ў кулуарах (проста паціснулі рукі і спыталі, як справы), то беларуская прапаганда выдавала падобнае паведамленне: «Пуцін і Лукашэнка сустрэліся на палях такога мерапрыемства, дамовіліся аб графіку будучых кантактаў на вышэйшым узроўні па актуальных пытаннях двухбаковага парадку дня».
Зараз жа ў дзяржСМІ не было роўна нічога. Падобна на тое, паміж «саюзнікамі» не здарылася нават кароткага дыялогу, а калі і здарыўся, то ў такім фармаце, што жадання пісаць пра яго не ўзнікла.
Што тычыцца сённяшняй сустрэчы ў радзе бяспекі Расіі. Верагодней за ўсё, гэта гісторыя планавая, папярэдне не звязаная з падзеямі ў РФ. Аднак варта адзначыць, што старшыняваў там расійскі прадстаўнік, які курыруе праваахоўную сістэму краіны.
Таму можна выказаць здагадку, што, сярод іншага, на сустрэчы было закранута пытанне перакрыцця канала ўцёкаў расійцам, якія падлягаюць мабілізацыі, у Беларусь або праз яе тэрыторыю.
— Дзяржсакратар беларускага Савета Бяспекі Вальфовіч заявіў, што ў Беларусі няма патрэбы ў мабілізацыі. А што можна сказаць пра будучыню ўдзелу афіцыйнага Мінска ў вайне Расіі супраць Украіны?
— Як я ўжо казаў, мабілізацыя, не будучы асабліва папулярнай у расійскім грамадстве, не дае Крамлю магчымасці весці вайну доўга. Ім патрэбны адчувальны вынік, які мог бы зачыніць непапулярнасць і страты гэтага мерапрыемства. Іншымі словамі — хуткая перамога.
А хуткая перамога немагчымая без адразання Украіны ад паставак заходняй зброі. Гэта зброя пастаўляецца па транспартных шляхах, якія ідуць, у асноўным, праз тэрыторыю Валынскай вобласці, якая на поўначы мяжуе з Беларуссю.
У найбліжэйшыя некалькі тыдняў рана будзе пра гэта казаць, аднак нельга выключаць, што ў лістападзе ў Беларусі зноў з'явіцца значная групоўка расійскіх войскаў, мінімальнай задачай якой будзе расцягваць і адцягваць украінскія сілы на паўночны кірунак, дэманструючы тут наяўнасць пагрозы. А задачай максімум можа стаць пачатак новай сухапутнай аперацыі з поўначы праз тэрыторыю Беларусі.
Бо мабілізацыя на фронце адаб'ецца не адразу: гэтых людзей трэба сабраць, правесці папярэдне нейкую падрыхтоўку. Гэта мінімум 4-6 тыдняў, а то і восем, думаю.
Любая аналогія кульгае, але, тым не менш, нельга звярнуцца да падзей Першай сусветнай вайны, якая пачалася ў жніўні, праўда, але таксама з мабілізацыі ў Расіі.
Тады ўсе былі цвёрда ўпэўненыя, што вайна скончыцца да канца кастрычніка-лістапада. А яна працягвалася чатыры гады і прывяла да краху чатырох імперый.