«Лукашэнку не задаволіць безумоўная перамога ніводнага з бакоў»

Расійскія вайскоўцы здалі Херсон. У абласным цэнтры ўкраінскіх салдат сустрэлі з радасцю і натхненнем. Расійскія прапагандысты прасоўваюць нарматыў, што здача была планавай. А Лукашэнка і беларуская прапаганда працягваюць ігнараваць і замоўчваць падзею.

Пры гэтым у ліпені ў інтэрв'ю выданню «Agence France-Presse» (AFP) кіраўнік Беларусі заклікаў украінскія ўлады прыняць страту некалькіх рэгіёнаў, у тым ліку Херсона, заяўляючы: «Гэта ўжо не абмяркоўваецца, гэта можна было яшчэ абмяркоўваць у лютым, сакавіку».

UDF пацікавіўся ў экспертаў, чаму кіраўнік Беларусі пастаянна памыляецца, разважаючы пра баявыя дзеянні ва Украіне, і якой будзе яго пазіцыя цяпер.

«Калі пераможа Украіна, Лукашэнка акажацца без падтрымкі аслабленага саюзніка»

Аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў (BISS) Вадзім Мажэйка адзначыў, што і расійскія чыноўнікі сцвярджалі, што Херсон у складзе Расіі назаўжды.

— Вайна — з'ява спецыфічная, якая прымушае аўтакратаў сутыкнуцца з жорсткай рэальнасцю. Яны не могуць падпарадкаваць вайну сваёй волі, гэта не мірнае жыццё, калі нязгодных можна рэпрэсіраваць, на вайне такое не атрымліваецца, — сказаў Мажэйка.

Ці забяспечваюць, на яго погляд, саюзнікі актуальнай інфармацыяй Лукашэнку?

— Не думаю, што расійскія выведнікі дасылаюць яму даклады або дублююць інфармацыю, якую адпраўляюць Пуціну. Калі ён нейкую інфармацыю з Расіі і атрымлівае, то адрозніць, дзе там вайсковая аналітыка, а дзе нацэленая на самога Лукашэнку прапаганда, напэўна, немагчыма. Таму не думаю, што ў Лукашэнкі ёсць доступ да інфармацыі, якая прынцыпова глыбейшая, чым у нас з вамі.

У сярэдзіне кастрычніка Лукашэнка казаў, што вайну можна скончыць за тыдзень, калі гэтага захочуць ЗША і Вялікабрытанія.

— Гэта працяг тэзіса расійскай прапаганды, што вайна працягваецца нібыта толькі таму, што гэтага хоча «калектыўны Захад», «англасаксы». Думаю, што на самой справе Лукашэнку не задаволіць безумоўная перамога ні аднаго з бакоў. У выпадку перамогі Расіі ён акажацца ў вельмі хісткім становішчы і можа стаць наступным. Калі пераможа Украіна, Лукашэнка акажацца без падтрымкі аслабленага саюзніка і адзін на адзін з краінамі-пераможцамі.

Думаю, ён зараз марыць аб ролі нейтрала і міратворца, як гэта было ў 2015-2019 гадах, — мяркуе Мажэйка.

У канцы верасня Лукашэнка прыехаў з неафіцыйным візітам у Абхазію, але з тых часоў не прызнаў ні яе незалежнасць, ні анексію РФ акупаваных ва Украіне тэрыторый. Што яго спыняе ад гэтых крокаў?

— Тут ёсць як чыста эканамічныя матывы, так і палітычныя. Калі б да пачатку вайны Лукашэнка прызнаў анексію Крыма або прызнаў «ДНР» і «ЛНР», гэта пагражала б гандлю з Украінай. Тое самае з Грузіяй, якая, напрыклад, застаецца адной з нешматлікіх краін, куды памногу лётае «Белавія». Яшчэ больш значная для Лукашэнкі палітычная матывацыя. Паўтараючы за Пуціным яго «прызнанні», ён паставіць краіну ў спіс такіх дзяржаў, як Науру і Тувалу, якія не самастойныя і за грошы гандлююць сваёй знешняй палітыкай. Лукашэнка зусім не хоча, каб яго лічылі несамастойным палітыкам, марыянеткай Пуціна. Хоць устрымлівацца ад «прызнанняў» усё складаней.

«Лукашэнка ўсё яшчэ манеўруе»

Палітолаг, акадэмічны дырэктар BISS Пётра Рудкоўскі адзначыў, што Лукашэнка — не эксперт, а палітык, «прычым эксцэнтрычны».

— З лютага ён з'яўляецца «дзяжурным» па інфармацыйнай падтрымцы Крамля. Праца языком — гэта тое, што ў Лукашэнкі вельмі добра атрымліваецца, у гэтай галіне ён гатовы падтрымліваць свайго «хаўрусніка», што ён і робіць даволі паслядоўна.

На думку эксперта, у ліпені, калі ў інтэрв'ю «Франс Прэс» Лукашэнка агучыў ідэю «вы, украінцы, змірыцеся са стратай тых тэрыторый, якія перайшлі пад кантроль Расіі», Крэмль ужо зразумеў, што нават сціплая перамога ў гэтай вайне становіцца ўсё больш і больш праблематычнай, і спрабаваў любым коштам зафіксаваць тыя невялікія набыткі, якія да таго часу былі.

— Вось і былі гэтыя шматлікія — праз сваіх дыпламатаў і замежных палітыкаў, кулуарна і публічна — сігналы: маўляў, аддайце нам гэтыя «заваёвы», і мы вас пакінем у спакоі. Лукашэнка — гэта адзін з каналаў данясення гэтага мэсэджу. Цяпер, пасля ганебных уцёкаў расійцаў з Харкаўскай вобласці і канчатковага сыходу з Херсону, яшчэ больш зразумелыя закіды Крамля чатырохмесячнай даўнасці, у якія быў уцягнуты і Лукашэнка.

Якой можа быць пазіцыя Лукашэнкі адносна вайны зараз і чаму? Месяц таму ён казаў, што вайну можна скончыць за тыдзень, калі гэтага захочуць ЗША і Вялікабрытанія.

— Рэжымная прапаганда імкнецца без патрэбы наогул не дакранацца да гэтай тэмы. І гэта зразумела: не існуе такога ключа, у якім беларускаму рэжыму было б зручна каментаваць альбо дасягненні, альбо паражэнні РФ. У рамках больш агульнага абавязку — інфармацыйная падтрымка Крамля — Лукашэнка працягвае агучваць некаторыя мэсэджы. Так, Крэмль вельмі зацікаўлены ў перадышцы або канчатковым заканчэнні вайны пры ўмове, што Расіі будзе дазволена замацаваць за сабой хаця б мінімальна-сімвалічна набытага, але цяпер патрабаванні вылучае Украіна, сутнасць якіх — вывад расійскіх войскаў да міжнародна прызнаных меж Украіны. «Не патрабуйце так шмат ад Расіі — і вайну можна скончыць праз тыдзень» — вось у гэтым заключаецца мэсэдж Крамля, які агучыў (у тым ліку) Лукашэнка.

Чаму Лукашэнка дагэтуль не прызнаў незалежнасць Абхазіі, куды здзейсніў неафіцыйны візіт, і анексію Расіяй акупаваных ва Украіне тэрыторый?

— Праз сваё хісткае становішча Лукашэнка не можа сабе дазволіць адмовіцца ад удзелу ў авантурных задумах Пуціна. Але ў рамках гэтага ўдзелу ён абмяжоўваецца толькі сімвалічнымі жэстамі, закліканымі ствараць бачнасць лаяльнасці. Лукашэнка ўсё яшчэ манеўруе. Ён вельмі асцярожны ў прызнанні навязаных Расіяй новых геапалітычных рэалій. І любой цаной спрабуе пазбегнуць незваротных дзеянняў. Ён імкнецца абмежавацца толькі такімі праявамі лаяльнасці, каб пасля была магчымасць дыстанцыявацца ад лініі Крамля, — лічыць Рудкоўскі.

Пераклад «НЧ»