З разуменнем сітуацыі «ў некаторых людзей у Мінску нешта не тое»: Чаму Польшча і Літва рыхтуюцца да ўварвання?
У паўнавартасны напад заходнія беларускія суседзі мала вераць, тым больш што некалькіх тысяч чалавек — наймітаў ПВК «Вагнер», якія цяпер знаходзяцца на тэрыторыі краіны, відавочна недастаткова для гэтага, але да правакацый рыхтуюцца сур'ёзна.
Масква і Мінск ужо наўпрост намякаюць, што найміты ПВК «Вагнер», якія цяпер базіруюцца ў Беларусі, могуць паспрабаваць прарвацца на тэрыторыю Еўрасаюза на падставе ідэі стварэння Сувалкаўкага калідора да Калінінграда, піша «The Insider».
І хоць такая авантура наўрад ці можа завяршыцца поспехам, у Польшчы і Літве да гэтага рыхтуюцца абсалютна сур'ёзна: урэшце, і ў поўнамаштабнае ўварванне ва Украіну таксама спачатку многія не маглі паверыць. Паўтарыць такую памылку ніхто не хоча.
Што будзе ў выпадку канфлікту
Днямі прэзідэнт Літвы Гітанас Наўседа заявіў, што група «вагнераўцаў» размясцілася недалёка ад меж рэспублікі, і дапусціў, што Літва, Латвія і Польшча могуць закрыць мяжу з Беларуссю праз магчымыя правакацыі наймітаў.
Пра гатоўнасць да такога кроку раней казалі і польскія ўлады. Па словах польскага прэм'ера Матэвуша Маравецкага, пакуль у гэтым раёне знаходзяцца каля 100 «вагнераўца»ў, а ў цэлым, паводле яго ацэнак, у Беларусі цяпер больш за 4 тысячы наймітаў групы «Вагнера».
На гэты момант Літва плануе закрыць два прапускныя пункты на мяжы з Беларуссю. Акрамя таго, Вільня і Варшава думаюць, як абараніць Сувалкаўскі калідор, які праходзіць уздоўж меж Польшчы і Літвы і аддзяляе Беларусь ад Калінінградскай вобласці.
Сувалкаўскі калідор
Такая актыўнасць у краінах Еўрасаюза стала адказам на шэраг заяў Масквы і Мінска, а таксама заяў самога «Вагнера». Адразу пасля прыезду «вагнераўцаў» у Беларусь Дзмітрый Уткін («Вагнер») заявіў наймітам: «Гэта не канец, гэта толькі пачатак самай вялікай працы ў свеце, якая будзе праведзена вельмі хутка». А ўлічваючы тое, што Прыгожын, як неўзабаве высветлілася, не толькі пазбег крымінальнай адказнасці, але актыўна працягнуў працаваць на дзяржаву (напрыклад, удзельнічаў у арганізацыі кулуарных сустрэч з афрыканскімі лідарамі на саміце ў Пецярбургу), стала зразумела, што і ПВК «Вагнер» таксама застаецца ў абойме ў Крамля.
Пазней кіраўнік камітэта Дзярждумы па абароне Андрэй Картаполаў заявіў, што Расіі вельмі патрэбны Сувалкаўскі калідор і ў Крамля «гатовы ўдарны кулак, які гэты няшчасны калідор возьме за лічаныя гадзіны».
Аляксандр Лукашэнка таксама заявіў, што «вагнераўцы», якія цяпер базіруюцца ў Беларусі, хочуць «схадзіць на экскурсію ў Варшаву, у Жэшуў». Праўда, неўзабаве ён заявіў, што пажартаваў і што Сувалкаўскі калідор «нам тысячу гадоў не патрэбны».
Наогул, расійскія прапагандысты нярэдка палохаюць Захад пагрозамі нападу, часам і ядзернай вайной, але гэтым разам еўрапейскія суседзі адрэагавалі паводле прынцыпу «не чакаем, а рыхтуемся».
Глядзіце таксама
Дарога ў Калінінград
Аб Сувалкаўскім калідоры ўпершыню пачалі гаварыць у сярэдзіне 1990-х гадоў, яшчэ пры Ельцыне. Тады абмяркоўваўся праект будаўніцтва дарогі, якая будзе аб'ядноўваць Беларусь з Калінінградам, і ў Польшчы былі людзі, якія станоўча да гэтага праекта паставіліся, успамінае польскі журналіст і палітолаг Зыгмунд Дзеньчалоўскі.
Паводле яго ацэнкі, асноўныя асцярогі, якія тады гучалі, былі звязаны не з геапалітычнымі, а з экалагічнымі праблемамі: «Навошта нам гэтая аўтастрада, у нас жа там чыстыя азёры, чыстае паветра, нам гэтыя грузавікі не патрэбны. Гэта былі 1995-1996 гады. Але тады ў гэтым не было жорсткага палітычнага канфлікту. Цяпер гэта ўспрымаецца інакш, але, на мой погляд, гэта такія маскоўскія гульні, спроба дэстабілізаваць абстаноўку ў Польшчы, прыўнесці ў наша жыццё трошкі рэальнай боязі, што яны могуць гэта зрабіць. Я лічу, што нашмат больш жорстка гучалі першыя заявы аб магчымасці прымянення ядзернай зброі. Тады ўсе баяліся — і простыя людзі, і эксперты. Тады ніхто не разумеў, гатовы яны пайсці на гэта ці не. Яны пацярпелі паражэнне пад Кіевам — чорт ведае, што можа нарадзіцца ў іх галовах. Але цяпер гэта ўспрымаецца проста як славесныя манеўры».
У паўнавартасны напад мала хто верыць, тым больш што некалькіх тысяч чалавек, якія цяпер знаходзяцца на тэрыторыі краіны, відавочна недастаткова для гэтага, але да правакацый рыхтуюцца сур'ёзна.
Прэм'ер-міністр Польшчы Матэвуш Маравецкі заявіў, што «вагнераўцы» могуць дапамагаць мігрантам перасекчы польскую мяжу, а таксама паспрабаваць перасекчы яе і самі, выдаючы сябе за мігрантаў. Людзі з ПВК «Вагнер», выказаў здагадку Маравецкі, могуць пераапрануцца ў форму памежнай службы Беларусі.
Журналіст Дзеньчалоўскі лічыць, што палітыкі спецыяльна палохаюць насельніцтва: у кастрычніку ў Польшчы адбудуцца парламенцкія выбары, і кіруючая партыя актыўна выкарыстоўвае вобраз вонкавага ворага.
Праўда, незадоўга да поўнамаштабнага ўварвання ва Украіне таксама быў папулярны пункт гледжання, што чуткі аб расійскім нападзе — піяр-стратэгія ўкраінскіх палітыкаў, якія выкарыстоўваюць гэта для ўмацавання свой папулярнасці.
Глядзіце таксама
Літоўскі палітолаг, прафесар універсітэта імя Вітаўтаса Вялікага Лаўрас Белініс мяркуе, што на гэтым этапе рана казаць, да чаго гэтыя правакацыі могуць прывесці:
«Так, мы, вядома, ужо заўважалі, што два беларускія верталёты незаконна перасеклі мяжу Польшчы, але гэта быў традыцыйны расійскі прыём — правакаваць, не заходзячы далёка за мяжу. Каб разважаць пра магчымасць рэальнай сур'ёзнай правакацыі, трэба ацаніць рэсурсы, якія ёсць у Расіі і Беларусі. Група «Вагнера», хоць і налічвае дзясяткі тысяч людзей, раззасяроджана і пазбаўлена цяжкага ўзбраення. Пакуль ацэньваць сітуацыю варта як спробы беларускага і расійскага бакоў трымаць заходнія краіны ў напружанні. Для беларускага боку «вагнераўцы» выглядаюць як тая сіла, якая можа пастарацца пратачыцца ў Польшчу. Але стварыць нейкую рэальную вайсковую пагрозу — не, вядома. Хутчэй, гэта будзе падобна на тыя правакацыі з мігрантамі, якія спрабавалі масава ісці праз польскую, літоўскую і латвійскую межы. Падобнымі інфармацыйнымі ўкідамі ўвагу Захаду хочуць адцягнуць ад Украіны, закамуфліраваўшы паражэнні на фронце».
З гэтай думкай згодны і былы польскі дыпламат, экс-дырэктар інфармацыйнага бюро NATO ў Расіі Роберт Пшэль:
«Гэта больш пытанне псіхіятрычнае, чым паліталагічнае. Мне здаецца, ужо ніхто не звяртае ўвагі на розныя выказванні нейкіх дурных дэпутатаў, калі мы чуем поўнае трызненне нават з самага верху — ад Пуціна. Ён дэманструе поўную адсутнасць разумення рэальнага свету. А тое, што піша і кажа Мядзведзеў? Ёсць пэўныя сцэнары, звязаныя з тым, што ў рэжымаў Пуціна і Лукашэнкі няма ніякіх тармазоў. Ёсць, вядома, пытанне ядзернай зброі. Але ўсё ж я не думаю, што варта лічыць рэжымы Пуціна і Лукашэнкі рэжымамі-самагубцамі. Гэтыя людзі — баязліўцы, ад іх можна чакаць рознага. Але нават яны разумеюць, што нейкая адкрытая канфрантацыя з NATO скончылася б для іх трагічна».
Пры гэтым Пшэль адзначае, што прымаць меры для абароны краін Паўночнаатлантычнага альянсу і Еўрапейскага Саюза ўсё ж такі трэба.
Глядзіце таксама
Што будзе ў выпадку канфлікту
У сакавіку мінулага года Польшча вырашыла павялічыць колькасць вайскоўцаў да 300 тысяч чалавек. Калі пачаліся праблемы з мігрантамі на беларускай мяжы, туды перавялі некалькі тысяч вайскоўцаў, якія дапамагалі ахоўваць мяжу. Таксама ў краіне знаходзіцца 4-5 тысяч вайскоўцаў з ЗША, і іх колькасць будзе расці (менавіта яны, напрыклад, ахоўваюць Жэшуў — аэрапорт і горад, які адыгрывае ключавую ролю ў ваенным забеспячэнні Украіны). Акрамя таго, Польшча вядзе перамовы аб маштабных пастаўках узбраення з Паўднёвай Карэі. Пад ціскам сітуацыі Варшава прымае меры, каб лепш узброіцца, а на ўсход перакідваюцца вайсковыя падраздзяленні.
У Польшчы мала хто сумняваецца ў тым, што, калі «вагнераўцы» ўсё ж вырашаць прарваць Сувалкаўскі калідор, краіна адразу атрымае рэальную падтрымку з боку саюзнікаў: «Гэта не 1939 год, калі Польшча засталася без рэальнай дапамогі з боку Англіі і Францыі, — адзначае Дзеньчалоўскі. — Цяпер ёсць адзін вораг — гэта Пуцін, гэта Расія. Усе разумеюць, што ёсць чырвоныя лініі, якія перайсці нельга. І рэальная спроба нешта зрабіць на тэрыторыі Польшчы атрымае неабходны адказ».
І з боку Літвы, і з боку Латвіі ўсе магчымыя сілы сцягнуты да Сувалкаўскага калідора і падрыхтаваны да розных магчымых правакацый, кажа Лаўрас Белініс, але, згаджаецца ён, краінам не давядзецца абараняцца ў адзіночку:
«Гэта будзе ўся моц натаўскіх краін. Без падтрымкі яны дакладна не застануцца, пра гэта ўжо сказана даўно, і ўсе гэта разумеюць. Пуцін і Лукашэнка — таксама. Сёння гэта вайна на словах. Задумаць сур'ёзную ваенную авантуру яшчэ і на заходніх межах расійска-беларускага саюза было б вельмі рызыкоўна. Тым больш што на ўкраінскім фронце Расіі ўсё больш і больш не шанцуе».
Пра падключэнне Калектыўных сіл абароны NATO ў выпадку з Сувалкаўскім калідорам кажа і Роберт Пшэль. Ён лічыць, што трэба рыхтавацца да сцэнара, пры якім існуе рэальная пагроза спробы ўварвання на тэрыторыю любой краіны NATO. І на гэты выпадак ёсць абарончыя планы і кантынгент у памежных краінах. За пытанні абароны адказвае не толькі Польшча, але і NATO калектыўна, падкрэслівае эксперт. Ён не сумняваецца, што ў Расіі, якая і Украіну не можа адолець, няма сіл, каб цягацца з NATO, але правакацыя з беларускімі верталётамі на тэрыторыі Польшчы паказвае, што з разуменнем сітуацыі «ў некаторых людзей у Мінску нешта не тое», таму рыхтавацца трэба сур'ёзна.
Пераклад «НЧ»