Як атакі УСУ на расійскія НПЗ паўплывалі на расійскі рынак паліва
Ад пачатку года УСУ не менш за 64 разоў атакавалі нафтаперапрацоўчыя прадпрыемствы і інфраструктуру, якія знаходзяцца на тэрыторыі Расіі і ў акупаваных Крыме і Луганску. У апошнія месяцы беспілотнікі ўсё часцей трапляюць па нафтавых аб'ектах у паўднёвых рэгіёнах Расіі.
Reuters
Бі-бі-сі ацаніла, як вайсковыя інцыдэнты з НПЗ паўплывалі на расійскі рынак паліва.
З 18 жніўня ў горадзе Пралетарску (прыкладна за 165 км на паўднёвы ўсход ад Растова-на-Доне) працягваецца пажар на нафтабазе, які пачаўся пасля атакі беспілотнікаў. На працягу 10 сутак плошча ўзгарання дасягала 10 тыс. кв. м., пацярпелі 49 пажарных.
Пакуль не зразумела, як такія буйныя пажары могуць паўплываць на вытворчасць і кошты на нафтапрадукты — паліва і дызель унутры краіны. У гэтым годзе паліва дастаткова моцна даражэе: за студзень-ліпень цэны выраслі больш чым на 5%, а ў ліпені рост нават паскорыўся. Уладам у выніку прыйшлося ўвесці эмбарга на экспарт паліва да канца года.
Наўпрост рост коштаў эксперты не звязваюць з нападамі беспілотнікаў, хутчэй, яны вінавацяць сукупнасць прычын — высокі попыт, планавыя рамонты і іншыя фактары.
Чаму беспілотнікі цэляцца ў аб'екты на поўдні?
Каля чвэрці ўсіх атак, паводле падлікаў Бі-бі-сі, адбыліся ў Краснадарскім краі. Як мінімум у 49 выпадках напады прывялі да пажараў.
У якасці крыніц Бі-бі-сі звярталася да заяваў расійскіх і ўкраінскіх уладаў, дадзеных расейскіх і замежных СМІ, а таксама да тэлеграм-каналаў.
У сярэдзіне студзеня дроны ўпершыню пераадолелі амаль 900 км ад мяжы з Украінай – мэтай стаў Пецярбургскі нафтавы тэрмінал (АТ «ПНТ») (па заяве як украінскіх уладаў, так і самога прадпрыемства).
Да сярэдзіны сакавіка колькасць ваенных інцыдэнтаў з НПЗ і нафтабазамі дасягнула 13. Тады ўдары дронаў прывялі да страт для нафтакампаній, але не адбіліся на расійскім бюджэце і практычна не паўплывалі на аб'ём экспартнай выручкі, адзначаў эксперт Берлінскага цэнтра Карнегі Сяргей Вакуленка.
У маі дзве атакі на нафтабазы з наступнымі пажарамі адбыліся ў акупаваным Расіяй Луганску. Па словах «кіраўніка» самаабвешчанай ЛНР Леаніда Пасечніка, у выніку ўдару 7 траўня былі пашкоджаныя лініі электраперадачы, а дамы ў раёне нафтабазы былі часткова абясточаны.
Глядзіце таксама
Пад удары неаднаразова трапляў Туапсінскі НПЗ (належыць "Раснафце"). У траўні, па дадзеных Reuters, завод экстрана спыняў працу пасля пашкоджання ўстаноўкі па вытворчасці звадкаванага вуглевадароднага газу (устаноўка па перагонцы нафты была не закранута). У канцы ліпеня, паводле звестак рэгіянальных уладаў, абломкі беспілотніка пашкодзілі інфраструктуру завода.
На пачатку года мэтамі станавіліся ў асноўным НПЗ, значныя для забеспячэння ўнутранага рынку, заўважыў эксперт, які паразмаўляў з Бі-бі-сі на ўмовах ананімнасці. Увесну ж фокус нападаў зрушыўся на аб'екты, якія выкарыстоўваюцца для забеспячэння ваеннай тэхнікі — тады шкода стала больш адчувальнай.
«Паблізу да [расійска-ўкраінскай] мяжы знаходзяцца, умоўна, два дзясяткі аб'ектаў, дзе вайскоўцы могуць забіраць вялікія аб'ёмы дызеля, — сказаў ён. — Гэта лагічныя мэты, бо [УСУ] трэба перапыніць забеспячэнне расійскага войска».
Агульную шкоду для ўнутранага рынку нафтапрадуктаў у сувязі з атакамі беспілотнікаў эксперт называе нязначнай. «Тэарэтычна спалілі [аб'ект] у Пралетарску, гэта каля 20-30 тысяч тон дызельнага паліва, — тлумачыць ён. — Бліжэйшы завод [знаходзіцца] у Валгаградзе, адпаведна, валгаградскаму трэба дастаць гэты аб'ём і накіраваць на кампенсацыю які выпаў. Але гэта капейкі, адзін экспартны танкер — гэта 30 тысяч тон».
Як напады на НПЗ уплываюць на кошт паліва?
«Інцыдэнты такога плану – вядома, калі яны не носяць драматычнага характару – як паказвае практыка, не аказваюць матэрыяльнага ўплыву на рынак паліва, хоць могуць выклікаць нейкія лакальныя перабоі», – адзначыў у размове з Бі-бі-сі інвестыцыйны стратэг КК Арыкапітал» Сяргей Сувераў.
Аб'ём выпуску паліва ў студзені-ліпені 2024 года практычна не змяніўся ў параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года, адзначыў Сувераў.
У ліпені Федэральная антыманапольная служба папрасіла нафтакампаніі абгрунтаваць рост аптовага кошту на АІ-95.
З пачатку жніўня на Санкт-Пецярбургскай міжнароднай таварна-сыравіннай біржы кошту на гэтую марку бензіну знізіліся на 3,4% да 71,99 тыс. рублёў. А кошты на марку АІ-92, наадварот, выраслі на 2,8%, да 57380 рублёў за тону.
У летнія месяцы попыт на паліва традыцыйна дасягае пікавых адзнак на фоне падвышанага попыту. У гэты ж час на шматлікіх НПЗ праводзяць планавыя рамонтныя працы. Пры гэтым, паводле звестак Мінэнерга на 21 жніўня, запасы паліва перавышаюць 2 млн тон, што адпавядае ўзроўню 2023 года, зазначае Сяргей Сувераў.
Глядзіце таксама
Цяпер у Расіі дзейнічае часовая забарона на экспарт бензіну. Эмбарга ўвялі з 1 сакавіка для стабілізацыі сітуацыі на ўнутраным рынку паліва, затым яго дзеянне прыпынялі з канца траўня і да канца ліпеня. Першапачаткова дзеянне забароны павінна было скончыцца ў верасні, але ўлады вырашылі падоўжыць яго да канца года. Ва ўрадзе патлумачылі, што рашэнне прынятае для падтрымання стабільнай сітуацыі на рынку падчас падвышанага сезоннага попыту і планавых рамонтаў на НПЗ.
Эксперт, які пагаварыў з Бі-бі-сі на ўмовах ананімнасці, лічыць, што падаўжэнне эмбарга звязана з падвышаным сезонным попытам на паліва. «Расійскі рынак бензіну ў гэтым годзе ў цэлым прафіцытны, але дэфіцытны летам, і асабліва — па паліву АІ-95. Забаранілі экспарт, каб як мага менш тавара экспартавалася з краіны», — сказаў ён.
Падаўжэнне эмбарга — дадатковая мера ўладаў па насычэнні ўнутранага рынку, падкрэсліў Сяргей Сувераў. Забарона на экспарт часта выкарыстоўваецца як стабілізуючая мера для захавання коштаў на ўзроўні, блізкім да назапашанай інфляцыі (больш за 5% да снежня 2023 года). Сувераў удакладняе, што кошты на паліва зараз растуць хутчэй за інфляцыю.
Рост коштаў на паліва уплывае на кошты на іншыя тавары. Вытворцы ўжо папярэдзілі рытэйлераў аб павышэнні закупачных цэн на прадукты ў жніўні-верасні на 5-40%, пісала газета "Коммерсант". Гэтыя рашэнні звязвалі ў тым ліку з ростам расходаў на лагістыку на 16-30 працэнтаў.
«Думаю, што з пункту гледжання біржавых буйнааптовых коштаў [на паліва] усё самае страшнае, што магло адбыцца, ужо адбылося, — адзначыў эксперт, які пагаварыў з Бі-бі-сі на ўмовах ананімнасці. — [Праз некалькі тыдняў-каля месяца] скончыцца сезон актыўнага попыту. На сытуацыю на рынку будуць уплываць рамонты НПЗ. Гэта не такая вялікая, магутная гісторыя, таму, на маю думку, менавіта буйнааптовы рынак ужо дастаткова хутка супакоіцца».