«Расійскіх салдат ужо не вязуць, але сочаць за кожным медыкам»

«Усе калідоры былі застаўлены ложкамі з параненымі салдатамі, якія плачуць, стогнуць і выюць ад болю. Некаторыя прасілі іх дабіць...» Гомельскаму выданню «Штодзень» удалося паразмаўляць з беларускім медыкам, які аказваў дапамогу параненым расійскім салдатам у першыя дні пасля нападу Расіі на Украіну.

Яго імя выданне, зразумела, не называе з меркаванняў бяспекі. Але пацвярджае, што падчас пачатку вайны ва Украіне і цяпер таксама ён працуе медыкам у адной з медустаноў Гомельшчыны.

— Таго, што ў першыя дні вайны медустановы Гомельшчыны былі вымушаны (я падкрэслю слова «вымушаны», у нас ніхто не пытаўся) аказваць дапамогу расійскім вайскоўцам, даўно ніхто не хавае. Гэта пацвердзіў і Лукашэнка, і Міністэрства абароны. Але праз некаторы час. Для нас жа гэта было «шокам», — распавядае суразмоўца.— Нас экстранна сабралі і папярэдзілі: «Вызваліць некалькі сотняў ложкаў, адмяніць планавыя аперацыі для грамадзянскіх і пад страхам звальненняў і самых сур’ёзных наступстваў не выдаваць абсалютна ніякай інфармацыі наконт таго, што будзе адбывацца далей».

— Што адбывалася далей?

— Далей наша ўстанова ператварылася ў пекла. Да нас сталі звазіць параненых, знявечаных салдат. З Украіны іх везлі і зямлёй, і верталётамі. Уражвала тое, што гэта пераважна былі маладыя хлопцы, якім толькі споўнілася 18. Шмат каму была патрэбна ампутацыя — іх ужо прывозілі з гангрэнамі, у шмат каго рукі-ногі ўжо былі адарваны. Вялікая колькасць людзей з кулявымі раненнямі, ірванымі ранамі.

— Была інфармацыя, што салдат было так шмат, што не паспявалі рабіць аперацыі. Многія паміралі…

— Параненых сапраўды было вельмі шмат. Досыць часу на дыягностыку ў нас проста не было. Яшчэ на ўваходзе візуальна ацэньвалі стан і, каб нікога не пераблытаць, проста на целе пазначалі іх лічбамі, каб калегі маглі зразумець, каго адразу «браць у працу», а хто яшчэ можа пацярпець. Але былі і такія выпадкі, калі да нас прывозілі ўжо мёртвых людзей. Яны проста не ведалі, куды іх падзець — і везлі, кідалі нам, — гаворыць медык.

«Родныя скоса глядзелі і намякалі, што, дапамагаючы расійскім салдатам, станаўлюся на бок Расіі»

Па словах суразмоўцы, самая вялікая плынь параненых расійскіх салдат была ў канцы лютага — пачатку сакавіка 2022 года.

— Я дакладна ведаў, што падобная сітуацыя адразу ў некалькіх памежных з Украінай гарадах. У Нароўлі стварылі практычна паўнавартасны палявы шпіталь. У Гомелі параненых везлі ў Цэнтр радыяцыйнай медыцыны (туды прывезлі нават расійскіх медыкаў, яны занялі некалькі паверхаў), абласную клініку, Бальніцу хуткай медыцынскай дапамогі. І ў Мазырскі шпіталь, і ў Касцюкоўку везлі…

Мазыр увогуле быў падобны на ваенную базу — па вуліцах ездзілі танкі, ваенныя машыны, вялізная колькасць расійскіх салдат, — распавядае суразмоўца. Гэтыя звесткі сталі яму вядомы ад калег-медыкаў з рэгіёна.

— Як вы сябе пры гэтым адчувалі? Удумлівыя цывілізаваныя беларусы супраць гэтай вайны, супраць уварвання расійскіх войскаў ва Украіну. А тут… Вы ратавалі расійскіх салдат.

— Маральна гэта жудасна. Спачатку ты бачыш зрашэчанага кулямі і асколкамі маладога чалавека і як медык яму дапамагаеш, робіш усё магчымае. Потым прыходзіш у сябе і разумееш — ты дапамагаеш тым, хто забівае тваіх жа родных у суседняй Украіне. Там, ва Украіне, у нас у кожнага другога радня. Гэта жахлівы маральны выбар.

— Па законах ваеннага часу… А як быць з тым, што Расія афіцыйна не называе вайну вайной?

— Калі так, то статус параненых расійскіх салдат на тэрыторыі Беларусі ўвогуле незразумелы. І па-добраму, нормы міжнародных канвенцый дзейнічаць не павінны. Але гэта вайна. І мы ўсе гэта цудоўна разумеем.

— Многія медыкі звальняліся ў той час?

— Нам пагражалі. Калі пачалася вайна і нам павезлі параненых, з кожнага з нас узялі падпіску аб неразгалошванні абсалютна любой інфармацыі з нагоды аказання дапамогі расійскім салдатам, прыстрашыўшы для пачатку звальненнем, а потым яшчэ і ўсімі наступствамі — рэпрэсіямі, тэрмінамі і вось гэтым усім. Галоўны ўрач, калі збіраў нас, прамым тэкстам сказаў, што ў будынку працуюць супрацоўнікі КДБ і ФСБ.

— Вы іх бачылі? Ці, можа, вам іх называлі?

— Асабіста я супрацоўнікаў ФСБ не бачыў. І іх нам не называлі. Але гэта мог быць любы чалавек — хто іх там разбярэ. А ў тым, што ў нас працуе супрацоўнік КДБ, я нават не сумняваўся. Пры кожным шпіталі яшчэ ў 2021 годзе стварылі пасаду, якая гучыць як «намеснік галоўнага лекара па бяспецы, рэжыме і кадрах». Мы цудоўна разумелі, што ён і ёсць супрацоўнік КДБ. Перасталі нават мець зносіны адзін з адным. Ніхто нікому нічога не распавядаў, медыкі баяліся галаву падняць і на кагосьці паглядзець. Баяліся і за сябе, і за блізкіх.

— А якая сітуацыя зараз?

— Цяпер супрацоўнікі КДБ за вамі сочаць?

— Так, людзі на той самай пасадзе «намеснік галоўнага лекара па бяспецы, рэжыму і кадрах» да гэтага часу ў медустановах. У нашай — дакладна. Недзе іх прозвішчы, а часам і фатаграфіі нават вісяць на афіцыйных сайтах медустаноў у рубрыцы «Адміністрацыя». Гэтыя людзі — відавочна не з медыцыны. Толькі халаты на сябе белыя накідваюць. Калі чалавек уладкоўваецца на працу, спачатку выклікаюць да таго гэбіста. Калі звальняюцца — таксама толькі праз яго. Людзі, якім даводзілася з ім размаўляць, выходзяць у шоку. Кажуць, што на кожнага ёсць дасье з усёй паднаготнай і гэбэшнік пачынае ціснуць. Ведае нават усё пра асабістае жыццё.