Як Расія заахвочвае сексуальны гвалт на вайне

Расійскае вайсковае камандаванне ведае пра згвалтаванні, якія ўчыняюць яго салдаты ва Украіне, а ў некаторых выпадках заахвочвае да такіх дзеянняў і нават аддае прамыя загады, сцвярджае агенцтва «Reuters». 

Расійскія камандзіры ведаюць пра сексуальны гвалт з боку сваіх вайскоўцаў ва Украіне, «а ў некаторых выпадках заахвочваюць яго ці нават аддаюць загады», піша «Reuters».
Брытанскі адвакат Уэйн Джордаш паведаміў агенцтву, што ў некаторых раёнах вакол Кіева, дзе атрымалася найбольш поўна расследаваць такія злачынствы, некаторыя выпадкі сексуальнага гвалту гавораць пра сістэмнасць гэтай практыкі. Ён не назваў імёны асоб, якія знаходзяцца пад увагай следчых.
Раней не паведамляліся высновы следчых пра ролю камандзіраў і сістэматычны характар сексуальнага гвалту.
Джордаш адзначае, што яшчэ рана рабіць выснову пра тое, наколькі шырока распаўсюджана гэтая практыка, аднак заканамернасці, заўважаныя следчай групай, указваюць на тое, што сексуальны гвалт больш часты на тэрыторыях, якія былі акупаваны на працягу працяглага перыяду.
Агенцтва «Reuters» апытала больш за дваццаць чалавек, якія працавалі з людзьмі, што перажылі згвалтаванне, а таксама членаў іх сямей, праваахоўныя органы, лекараў і адвакатаў. Многія з іх паведамлялі, што членаў сям'і прымушалі глядзець на згвалтаванне, пра ўдзел некалькіх салдат або пра дзеянні, якія ажыццяўляюцца пад прыцэлам пісталета.
Журналісты не змаглі незалежна пацвердзіць гэтыя паведамленні. Некаторыя дэталі фігуруюць у апісаннях нападаў расійцаў, задакументаваных упаўнаважаным ААН следчым органам у справаздачы, апублікаванай у мінулым месяцы. У гэтай справаздачы сказана, што ўзрост ахвяр, якія перажылі гвалт, — ад 4 да 80 гадоў і нават большы.
У Чарнігаўскай вобласці на поўначы Украіны салдат 80-га танкавага палка Расіі ў сакавіку неаднаразова падвяргаў сексуальнаму гвалту дзяўчыну і пагражаў забіць членаў сям'і. Чарнігаўскі суд у лістападзе завочна прызнаў 31-гадовага Руслана Куліева і іншага расійскага салдата, начальнікам якога быў Куліеў, вінаватымі ў вайсковых злачынствах за напад на мясцовых жыхароў.
Згвалтаванне можа быць ваенным злачынствам у адпаведнасці з Жэнеўскімі канвенцыямі, якія ўстанаўліваюць міжнародна-прававыя стандарты вядзення ўзброеных канфліктаў. Шырока распаўсюджаны або сістэматычны сексуальнае гвалт можа быць прыраўняны да злачынстваў супраць чалавечнасці, якія, як правіла, разглядаюцца як больш сур'ёзныя.
У адказ на запыт журналістаў агенцтва наконт меркаванага сексуальнага гвалту з боку расійскіх вайскоўцаў ва Украіне, у тым ліку наконт таго, ці ведалі камандзіры і ці быў гэты гвалт сістэматычным, прэс-служба Крамля заявіла, што адмаўляе «падобныя сцвярджэнні». Міністэрства абароны Расіі на аналагічны запыт не адказала.
«Ёсць прыкметы таго, што сексуальны гвалт выкарыстоўваецца ў якасці зброі вайны», — заявіла Праміла Патэн, спецыяльная прадстаўніца Генеральнага сакратара ААН па сексуальным гвалце ва ўмовах канфлікту.

Белыя анучы

Кіеў разглядае дзясяткі тысяч паведамленняў у рамках сваіх расследаванняў ваенных злачынстваў з боку расійскіх вайскоўцаў; сексуальны гвалт складае толькі невялікую частку з іх. Расследаванне, якое вядзе Украіна, знаходзіцца ў цэнтры шматлікіх намаганняў па расследаванні патэнцыйных ваенных злачынстваў, звязаных з вайной Расіі супраць Украіны, у тым ліку Міжнародным крымінальным судом (МКС) у Гаазе.
Доказы таго, што сексуальны гвалт быў спланаваны, могуць паказваць на тое, што ён быў часткай плана нападу або на нейкім узроўні камандавання ведалі пра дзеянні салдат і не прадпрымалі ніякіх мер, сказаў Кім Туі Зелінгер, саветнік МУС па сексуальным гвалце ва ўмовах канфлікту, дацэнт Вашынгтонскага ўніверсітэта ў Сэнт-Луісе.
Жанчына з Берасцянкі, што недалёка ад Кіева, расказала журналістам, што неўзабаве пасля прыбыцця расійскіх войскаў у сакавіку салдат загадаў ёй павесіць белую анучу ля яе дома. Паводле слоў жанчыны, якая папрасіла называць яе Вікторыяй, ён вярнуўся той жа ноччу з двума іншымі расійцамі.
Яна расказала, што адзін з іх, якога яна прыняла за камандзіра, бо ён здаваўся нашмат старэйшым і менавіта так яго называлі іншыя, сказаў ёй, што двое іншых салдат былі п'янымі і хацелі «павесяліцца».
Яны праводзілі 42-гадовую Вікторыю да суседняга дома, дзе адзін з іх застрэліў мужчыну, які паспрабаваў перашкодзіць ім забраць сваю жонку. Пасля двое салдат адвялі абедзвюх жанчын у суседні дом, дзе, паводле слоў Вікторыі, яна была згвалтавана адным з іх. Другая жанчына таксама была згвалтавана.
Польская гінекалагіня Агнешка Курчук сказала, што адна з украінскіх уцякачак, якіх яна лячыла, — жанчына з усходу Украіны, якая сцвярджала, што яе згвалтавалі, калі яе дзевяцігадовая дачка была паблізу. Гэта адбылося пасля таго, як расійскія салдаты сказалі жанчынам у вёсцы развесіць белыя прасціны або ручнікі.

Шырока распаўсюджаная заканамернасць?

Польскі гінеколаг Рафал Кузлік і яго жонка, псіхолаг-траўматолаг Івона Кузлік, расказалі агенцтву «Reuters», што гэтай вясной яны лячылі семярых жанчын, уцякачак з Украіны, у асноўным з поўначы і паўночнага ўсходу, згвалтаваных расійскімі салдатамі.
Украінская юрыстка Ларыса Дзенісенка заявіла, што яна прадстаўляе інтарэсы дзевяці меркаваных ахвяр згвалтаванняў, і сем з іх сцвярджаюць, што ў гэта былі ўблытаны некалькі расійскіх салдат, а некаторыя кліенткі таксама расказалі, што іх збівалі ці гвалцілі на вачах у членаў сям'і.
Генеральная пракуратура Украіны ўзбудзіла дзясяткі крымінальных спраў, звязаных з сексуальным гвалтам з боку вайскоўцаў расійскіх Узброеных сіл у дачыненні да жанчын, дзяцей і мужчын.
Колькасць ахвяр, верагодна, будзе нашмат большай, чым вядома цяпер, бо некаторыя раёны краіны застаюцца акупаванымі, а ахвяры часта неахвотна заяўляюць пра сябе, у тым ліку праз боязь пераследу і недавер да ўлад.
Місія ААН па назіранні за выкананнем правоў чалавека ва Украіне заявіла ў вераснёўскай справаздачы, што большасць з дзясяткаў меркаваных выпадкаў сексуальнага гвалту, якія яна задакументавала, былі здзейснены вайскоўцамі расійскіх узброеных сіл, а два — вайскоўцамі ўкраінскіх узброеных сіл або праваахоўных органаў.