Расію чакаюць новыя санкцыі пасля Бучы. Яны застануцца надоўга

Новыя санкцыі супраць Расіі будуць уведзены ў найбліжэйшы час на фоне сведчанняў зверстваў расійскіх ваенных пад Кіевам, якія шакіравалі Захад. Аднак ядзерная опцыя еўрапейскага эмбарга на нафту і газ з Расіі хутчэй за ўсё пакуль застанецца ў запасе.

У той жа час зараз стала канчаткова ясна, што аб змякчэнні санкцый варта забыцца да завяршэння вайны, а аб іх поўнай адмене — на доўгія гады, да пакарання вінаватых у ваенных злачынствах і змены ўлады ў Расіі, сведчаць заявы заходніх палітыкаў і чыноўнікаў.
Развіты свет увёў беспрэцэдэнтныя абмежаванні супраць Расіі ў адказ на ўварванне ва Украіну. Іх мэта — адрэзаць Расію ад заходніх тэхналогій і грошай, каб пазбавіць яе кіраўніка Уладзіміра Пуціна магчымасці працягваць вайну ў суседняй краіне, дзе расійскае войска ўжо забіла тысячы ўкраінцаў і зраўняла з зямлёй некалькі гарадоў.
Аднак абмежаванні пакінулі Расіі магчымасць зарабляць звыш 650 млн еўра ў дзень на продажы нафты, газу і вугалю ў Еўропу, а вялацякучыя мірныя перамовы далі надзею пазбегнуць далейшых драконаўскіх мер накшталт закрыцця еўрапейскіх партоў, поўнага адключэння банкаў ад SWIFT і нафтагазавага эмбарга.
Усё змянілася ў мінулыя выходныя пасля публікацыі шакавальных кадраў і сведчанняў гвалту і пакаранняў смерцю мірнага насельніцтва на акупаваных расійскімі войскамі ўкраінскіх землях. Мінабароны Расіі адмаўляе злачынствы і называе фота- і відэаздымку сусветных СМІ пастановачнай.

Мінабароны Расіі абвяргае заяву Украіны пра забойствы мірных жыхароў у Бучы

"Фатаграфіі забітых расійскімі войскамі мірных грамадзян у Ірпені і Бучы нагадваюць аб масавых расправах нацысцкага і савецкага рэжымаў, — сказала прэм'ер-міністр Эстоніі Кая Калас і заклікала да новых санкцый. — Абыякавасць — маці ўсіх злачынстваў. Трэба сабраць і захаваць доказы, вінаватыя павінны паўстаць перад судом. А мы абавязаныя прыняць пяты пакет жорсткіх санкцыяў ЕС як мага хутчэй”.

Новыя санкцыі на падыходзе

"Я шакаваны жахлівымі фатаграфіямі зверстваў, учыненых расійскай арміяй у вызваленай Кіеўскай вобласці", — напісаў кіраўнік Еўрапейскага савета, групы кіраўнікоў 27 дзяржаў ЕС, Шарль Мішэль і паставіў тэг #BuchaMassacre ("бойня ў Бучы").
"Далейшыя санкцыі і падтрымка на падыходзе", — твітнуў Мішэль спачатку па-ангельску, а потым яшчэ і па-ўкраінску.

Першыя чатыры пакеты еўрапейскіх санкцый закранулі Пуціна і яго асяроддзе, дзяржкампаніі і звязаныя з уладамі банкаў. ЕС замарозіў рэзервы Банка Расіі, забараніў пастаўку наяўных еўра і прадметаў раскошы ў Расію, аднак не адмовіўся ад пакупкі ў яе нафты, газу і вугалю, а таксама захаваў магчымасць разлічвацца за іх нават праз банкі, якія трапілі пад санкцыі.
Пяты пакет абмяркоўваўся з моманту ўвядзення папярэдняга 15 сакавіка. Ён павінен быў з'явіцца на распачатым тыдні і меркаваў некаторае ўзмацненне жорсткасці ўжо існых абмежаванняў і закрыванне шчылін, але не ўключаў эмбарга.
Цяпер пытанне ў тым, якой будзе рэакцыя ЕС на сведчанні сусветных СМІ і праваабаронцаў аб злачынствах супраць мірнага насельніцтва: паскорыць прыняцце амаль узгодненага пакета і аб'явіць аб ім ужо ў панядзелак-аўторак ці вырашыцца на больш сур'ёзныя меры, нягледзячы на ​​тое, што яны пагражаюць дабрабыту і спакою Еўропы.
Заходнія СМІ пішуць, што кансэнсусу пакуль няма. Усходняя Еўропа, перш за ўсё Польшча і краіны Балтыі, патрабуюць рашучых мер, аднак супраць эмбарга і нават частковай адмовы ад нафты і газу з Расіі выступае невялікая група краін на чале з Германіяй — прамысловым маторам і галоўным спажыўцом энергарэсурсаў у ЕС.
Для ўвядзення санкцый патрабуецца аднадушнасць усіх 27 краін Еўрасаюза — другой эканомікі свету з насельніцтвам больш за 450 млн чалавек. Гэта — добрыя навіны для Пуціна, у якога ў ЕС ёсць партнёры, якія спачуваюць і залежныя ад расійскага газу, перш за ўсё Венгрыя, Італія і Аўстрыя.

Калі чакаць змякчэння санкцый? Вельмі не хутка

Але гэта і дрэнныя навіны, паколькі для зняцця санкцый таксама спатрэбіцца аднагалоснае рашэнне ўсіх 27 дзяржаў. Кожную — ад Нідэрландаў да Эстоніі — давядзецца пераканаць у тым, што вінаватыя пакараныя, а Крэмль цалкам пазбавіўся інструментаў умяшання ва ўнутраныя справы, подкупу, кібератак і прамой ваеннай агрэсіі.
Пакуль што яны нават не заікаюцца аб скасаванні санкцый.

Літва поўнасцю адмовілася ад расійскага газу ў мінулыя выхадныя. Дапамог тэрмінал звадкаванага газу "Незалежнасць" у Клайпедзе. Вось так сустракалі першы газавоз у 2014 годзе
Санкцыі вельмі эфектыўныя, пагадзіліся ў канцы мінулага тыдня прэм'ер Італіі Марыё Драгі і нямецкі канцлер Олаф Шольц і дамовіліся па тэлефоне, што трэба было б іх падтрымліваць. Іншыя выступаюць больш жорстка.
"Мы не бачым ніякіх прыкмет шчырага імкнення Расіі да поспеху на перагаворах. Таму аб намерах крамлёўскага рэжыму мы павінны меркаваць па справах, а не па заявах", — сказала прэм'ер Літвы Інгрыда Шыманітэ.
Яе падтрымала прэм'ер-міністр Даніі Метэ Фрэдэрыксен. Абедзве запатрабавалі ўзмацніць жорсткасць санкцый супраць Расіі. А польскі прэм'ер Матэвуш Маравецкі наўпрост заклікаў адмовіцца ад закупкі нафты і газу ў Расіі.
"Санкцыі ўведзены дзеля аднаўлення міру ва Украіне, а не для заспакаення сумлення ў Еўропе. Санкцыі закліканы спыніць Пуціна. І калі гэтага не здарылася, значыць, яны недастаткова жорсткія", — напісаў ён.
"Я паўтараю патрабаванне да Еўрапейскай рады: канфіскаваць актывы расійскіх алігархаў і дзяржавы. І рашуча адмовіцца ад расійскіх энерганосьбітаў".
Надзеі на дээскалацыю і хуткае паслабленне санкцый забівае досвед папярэдніх спроб Захаду паставіць Пуціна ў кут за дрэнныя паводзіны. Аб ім нагадаў нядаўна кіраўнік Дзярждэпа ЗША Энтані Блінкен.
“Мы прапаноўвалі Пуціну варыянты выхаду з тупіку з захаваннем асобы на працягу некалькіх месяцаў перад агрэсіяй і нават пасля таго, як ён пайшоў на агрэсію.
На вялікі жаль, кожны раз замест таго, каб прыняць прапанову, ён ціснуў на газ", — распавядаў Блінкен на нядаўнім брыфінгу.
Умовы для зняцця санкцый, як іх апісаў кіраўнік Дзярждэпа ЗША, будуць створаны няхутка.
"Санкцыі ўведзены не назаўжды. Гэта толькі інструмент дасягнення мэты, і калі яна будзе дасягнута, яны сыдуць у мінулае. І я вельмі спадзяюся, што вайна будзе скончана, Пуцін спыніць агрэсію — і тады санкцыі ў нейкі момант будуць зняты", — сказаў Блінкен і апісаў, што менавіта павінна быць зроблена для гэтага:
"Заканчэнне вайны, аднаўленне суверэнітэту і тэрытарыяльнай цэласнасці Украіны".
На гэта спатрэбіцца шмат часу, папярэдзіў яго начальнік Джо Байдэн падчас еўрапейскага візіту.
"Трэба паглядзець праўдзе ў вочы: гэтую бітву не выйграць ні ў найбліжэйшыя дні, ні нават за месяцы. Трэба падрыхтавацца да доўгай схваткі", — сказаў амерыканскі прэзідэнт на мінулым тыдні.
Яго найбліжэйшы саюзнік на кантыненце, Вялікабрытанія, пазней удакладніла, што перамір'я будзе недастаткова, Расія павінна выправіцца і больш так не рабіць.
"Пагаднення аб спыненні агню будзе недастаткова, — прывяла словы брытанскага прэм'ера Борыса Джонсана яго прэс-служба. — Неабходна ўзмацніць ціск на Пуціна як эканамічна, так і з дапамогай ваеннай дапамогі (Украіне), каб дамагчыся поўнай змены курсу Расіі".
Аналагічныя ўмовы агучыў дзяржсакратар Блінкен.
"Нам трэба будзе пераканацца ў тым, што працэс незваротны, што гэта ніколі не паўторыцца, што Расія не возьмецца за старое праз год, два ці тры".
Бі-бі-сі