Супраць украінскага мірнага насельніцтва быў «злачынны загад»: Гісторыя дэзерціра з расійскай ядзернай базы

Расійскі дэзерцір распавёў, як ахоўваў ядзерную базу ў пачатку вайны з Украінай. Яго сведчанні дазваляюць зазірнуць у звышсакрэтны свет ядзерных сіл Расіі.

У дзень поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну ў лютым 2022 года база захоўвання ядзернага арсенала, дзе служыў Антон, была прыведзеная ў поўную баявую гатоўнасць, піша BBC.

«Да гэтага ў нас былі толькі трэніроўкі. Але ў той дзень, калі пачалася вайна, зброя была цалкам гатовая, — кажа былы афіцэр расійскіх ядзерных сіл, — мы былі гатовыя да разгортвання ваенна-марскіх сіл і авіяцыі, тэарэтычна, для выканання задачы ядзернага ўдару».

З Антонам журналіст ВВС пазнаёміўся за межамі Расіі. У мэтах яго бяспекі BBC не раскрывае, дзе менавіта адбылася сустрэча, таксама было зменена яго імя.

Антон служыў афіцэрам на звышсакрэтным ядзерным аб'екце ў Расіі.

Ён паказаў журналістам дакументы, якія пацвярджаюць месца службы, званне і вайсковую частку. 

Праз тры дні пасля таго, як расійскія войскі перайшлі мяжу з Украінай, Уладзімір Пуцін абвясціў, што сілы ядзернага стрымлівання Расіі пераведзены на «спецыяльнае баявое дзяжурства».

Антон сцвярджае, што ў першы дзень вайны на яго базе была аб'яўленая баявая трывога, і дадае, што яго атрад быў «замкнёны ўнутры базы».

«У нас было толькі дзяржаўнае тэлебачанне, — кажа ён. — Я сапраўды не разумеў, што гэта значыць. Я аўтаматычна выконваў свае абавязкі. Мы не ўдзельнічалі ў вайне, мы проста ахоўвалі ядзерную зброю».

Паводле яго слоў, рэжым павышанай гатоўнасці быў адменены праз два-тры тыдні.

Сведчанні Антона дазваляюць зазірнуць у звышсакрэтны свет ядзерных сіл Расіі. Кантакты вайскоўцаў з журналістамі здараюцца надзвычай рэдка.

«Там вельмі жорсткі адбор. Усе прафесійныя вайскоўцы, прызыўнікоў няма», — тлумачыць Антон журналістам.

«Ёсць пастаянныя праверкі, у тым ліку тэсты на дэтэктары хлусні для ўсіх. Аплата значна вышэйшая, і гэтыя войскі не адпраўляюцца на вайну. Яны патрэбныя альбо для адпору, альбо для нанясення ядзернага ўдару».

Былы афіцэр кажа, што жыццё было пад строгім кантролем.

«Я павінен быў сачыць за тым, каб салдаты пад маім камандаваннем не праносілі тэлефоны на ядзерную базу», — тлумачыць ён.

«Гэта закрытая суполка, старонніх няма. Калі вы хочаце, каб да вас прыехалі бацькі, трэба падаць заяўку ў ФСБ (Федэральная служба бяспекі РФ. — Рэд .) за тры месяцы». 

Антон быў членам падраздзялення аховы базы — атрада хуткага рэагавання, які абараняе ядзерную зброю.

«У нас былі пастаянныя трэніроўкі. Дзве хвіліны спатрэбілася, каб адрэагаваць на аварыйную сітуацыю», — з адценнем гонару гаворыць ён.

Паводле звестак Федэрацыі амерыканскіх навукоўцаў, Расія мае каля 4380 дзеючых ядзерных боегаловак, але толькі 1700 з іх «разгорнутыя», гэта значыць гатовыя да выкарыстання. Усе дзяржавы-члены НАТА разам узятыя маюць прыкладна такую ж  колькасць.

Ёсць асцярогі, ці не вырашыць Уладзімір Пуцін прымяніць не стратэгічную, а тактычную ядзерную зброю. Гэта меншыя ракеты, якія звычайна не выклікаюць маштабных радыеактыўных ападкаў.

Але іх выкарыстанне прывяло б да небяспечнай эскалацыі вайны. Крэмль усяляк правярае нервы Захаду на трываласць.

Толькі на мінулым тыдні Пуцін ратыфікаваў змены ў ядзерную дактрыну — афіцыйныя правілы, якія вызначаюць, як і калі Расія можа выкарыстоўваць ядзерную зброю.

Цяпер у дактрыне гаворыцца, што Расія можа запусціць ракету, калі атрымае «масіраваны ўдар» звычайнымі ракетамі ад няядзернай дзяржавы, але «пры ўдзеле або падтрымцы ядзернай дзяржавы». 

У якім стане ядзерны арсенал

Але ці поўнафункцыянальны ядзерны арсенал Расіі?

Некаторыя заходнія эксперты мяркуюць, што асноўная маса расійскай зброі ўсё яшчэ савецкай вытворчасці і можа ўвогуле не працаваць.

Былы афіцэр ядзерных сіл Антон адхіліў такую ​​здагадку, назваўшы яе «вельмі спрошчаным меркаваннем так званых экспертаў».

«У некаторых рэгіёнах можа быць нейкая састарэлая зброя, але краіна мае велізарны ядзерны арсенал, велізарную колькасць боегаловак, уключаючы пастаяннае баявое патруляванне на зямлі, моры і ў паветры».

Паводле яго слоў, расійская ядзерная зброя цалкам спраўная і гатовая да ўжывання: «праца па падтрыманні ядзернай зброі ідзе пастаянна, не спыняецца ні на хвіліну».

Як яму ўдалося ўцячы

Антон распавёў, што неўзабаве пасля пачатку поўнамаштабнай вайны яму быў дадзены, па яго словах, «злачынны загад» — весці растлумачальную працу сярод сваіх салдат па вельмі дакладных пісьмовых указаннях.

«Трэба было сказаць, што ўкраінскае мірнае насельніцтва — гэта камбатанты, і іх трэба знішчаць! — усхвалявана кажа ён. — Для мяне гэта чырвоная лінія — гэта ваеннае злачынства. Я сказаў, што не буду распаўсюджваць гэтую прапаганду».

Вышэйшыя афіцэры зрабілі Антону вымову, хлопца перавялі яго ў звычайную дэсантна-штурмавую брыгаду ў іншую краіну. Яму таксама сказалі, што яго адправяць на вайну.

Гэтыя падраздзяленні часта ідуць у бой у якасці «першай хвалі», і некалькі расійскіх перабежчыкаў заявілі BBC, што тых, хто выступае супраць вайны, выкарыстоўваюць як «гарматнае мяса».

Перад адпраўкай на фронт Антон напісаў заяву аб адмове ад удзелу ў вайне, на яго завялі крымінальную справу. Ён паказаў нам дакументы, якія пацвярджаюць яго пераход у дэсантна-штурмавую брыгаду і падрабязнасці крымінальнай справы.

Тады ён вырашыў збегчы з краіны з дапамогай валанцёрскай арганізацыі, якая дапамагае дэзерцірам.

«Калі б я ўцёк з ядзернай базы, мясцовае ФСБ адрэагавала б рашуча, і я, напэўна, не змог бы пакінуць краіну», — кажа Антон.

На яго думку, з-за таго, што яго перавялі ў звычайную дэсантна-штурмавую брыгаду, сістэма праверкі вышэйшага ўзроўню бяспекі дала збой.

Антон хоча, каб свет ведаў, што многія расійскія салдаты выступаюць супраць вайны.

Расійская валанцёрская арганізацыя «Идите лесом», якая дапамагае дэзерцірам, паведаміла ВВС, што колькасць ваенных дэзерціраў, якія звяртаюцца па дапамогу, вырасла да 350 чалавек у месяц.

Рызыкі для тых, хто ўцякае, таксама павялічваюцца. Прынамсі, адзін дэзерцір быў забіты пасля ўцёкаў за мяжу, і было некалькі выпадкаў гвалтоўнага вяртання мужчын у Расію і аддання іх пад суд.

Нягледзячы на ​​тое, што Антон з'ехаў з Расіі, ён кажа, што яго працягваюць шукаць спецслужбы: «Я тут прытрымліваюся мер засцярогі, працую без дакументаў і ні ў якіх афіцыйных сістэмах не фігурую».

Ён кажа, што перастаў размаўляць са сваімі сябрамі на ядзернай базе, таму што мог паставіць іх пад пагрозу: «Яны павінны прайсці праверку на дэтэктары хлусні, і любы кантакт са мной можа прывесці да крымінальнай адказнасці».

У той жа час ён выдатна ўсведамляе, якой рызыцы ён падвяргае сябе, дапамагаючы іншым салдатам бегчы.

«Я разумею, што чым больш я гэта раблю, тым вышэй верагоднасць таго, што мяне паспрабуюць забіць», — кажа ён.