«Вораг Украіны — не народ Беларусі, а вайскова-палітычнае кіраўніцтва». Што адбываецца па той бок мяжы?

Журналісты «Украінскай праўды» зрабілі вялікі рэпартаж з Ровенскай вобласці і паказалі, як нашыя суседзі рыхтуюцца да наступу з Беларусі. І адзначаюць, што ўлады Ровеншчыны, якая мяжуе з Беларуссю на 218 кіламетрах, наўпрост ворагам нас яшчэ не называюць.

Ледзь не кожны тыдзень у інфармацыйнай прасторы з'яўляюцца навіны з Беларусі: аб ваенных вучэннях, маштабных рухах тэхнікі, «падрыхтоўцы да абароны», правакацыі на мяжы і многія іншыя насцярожвальныя паведамленні адносна магчымага наступлення з тэрыторыі Беларусі на Украіну.

«Пакуль рана ацэньваць ролю беларусаў у гэтай вайне», — казаў у інтэрв'ю «УП» кіраўнік абласной адміністрацыі Віталь Коваль.

Але чакаць могуць не ўсе. Памежнікі і вайскоўцы на Ровеншчыне актыўна ўмацоўваюць мяжу, рыхтуюць яе да магчымага наступу з Беларусі.

«Украінская праўда» пабывала на «нулявым кіламетры» беларускай мяжы. Расказваем, што там адбываецца, ці бачаць ваенныя пагрозу прарыву і што думаюць пра беларусаў, з якімі шмат гадоў жылі поплеч.

200 метраў да Беларусі

Маленькая прыгранічная вёска Гарадзішча Ровенскай вобласці — ледзь прыкметнае на карце перапляценне некалькіх вуліц. Акрамя ўспамінаў старажылаў, клапатліва запісаных кімсьці і змешчаных у Вікіпедыю, Інтэрнэт мала што ведае пра гэту вёску.

Прапускны пункт «Гарадзішча» названы гэтак жа, як і суседняе сяло, размешчанае непасрэдна на мяжы з Беларуссю. 60 кіламетраў ад Сарнаў, райцэнтра ў Ровенскай вобласці, да ўкраінска-беларускай мяжы становяцца выпрабаваннем як для ўсюдыіснай сеткі, так і для колаў непрыстасаваных да разбітых дарог аўтамабіляў.

Для жыхароў многіх вёсак, такіх, як Гарадзішча, дарога ў Беларусь раней была рэгулярнай руцінай, а мяжа — пунктам у распарадку дня. Мясцовыя жыхары хадзілі ў суседнюю краіну збіраць ягады і наведваць сваякоў. Жыхары з таго боку прыязджалі ва Украіну паесці ў мясцовых установах харчавання або вылецець з Ровенскага аэрапорта на адпачынак.

Прапускны пункт «Гарадзішча» да 2020-га штодня прапускаў некалькі сотняў людзей. Часам можна было прастаяць у чарзе гадзіну ці дзве. Дзверы для пешаходаў, як і шлагбаум для аўтамабіляў, зачыніліся тут яшчэ падчас пандэміі Covid-19. А поўнамаштабная вайна, якая пачалася з наступу расійскіх войскаў з Беларусі, не пакінула ніякіх шанцаў, што прапускны пункт да завяршэння баявых дзеянняў зможа зноў адкрыцца.

Грамадзянскі пункт ператварыўся ў ваенныя збудаванні

У 2022-м спусташэнне прыйшлося дапаўняць фартыфікацыямі. Тут вырылі супрацьтанкавыя равы і расставілі вожыкі, замініравалі дарогі.

«І яшчэ шэраг нашых памежных хітрасцей, якія будуць нечаканасцю для ворага, калі ён мае намеры перасекчы дзяржаўную мяжу», — з лёгкай, але смелай усмешкай дадае Антон Квяткоўскі.

Квяткоўскі — начальнік 9-га пагранічнага атрада імя Сечавых Стральцоў, які ахоўвае ўчастак дзяржаўнай мяжы з Беларуссю ў Кіеўскай, Жытомірскай і Ровенскай абласцях. Побач з ім слупок з лічбай 0 — нулявы кіламетр мяжы. А за спінай — стэла «Рэспубліка Беларусь».

Беларуская зямля пачынаецца зусім побач з украінскімі памежнікамі. Ваенных эксцэсаў тут, на шчасце, не здаралася.

Тутэйшы «нуль», на шчасце, не франтавы. Таму да беларускага памежнага пункта, які па ўкраінскі бок мяжы ўспрымаецца як месца дыслакацыі патэнцыйных праціўнікаў, можна падысці адносна блізка.

Абысці некалькі равоў і барыкад, пералезці праз загароды, не наступіўшы на шыпы ў асфальце. Прайсціся цугам па замініраванай памежнікамі дарозе. На абочыне ўбачыць перавернутую дагары нагамі памятую машыну — яна таксама была замініравана, падарвалася ад маланкі. І апынуцца метраў за 200 ад беларускага пункта.

— Часам, калі мы выходзім, яны пачынаюць выглядваць з лесу, — кажуць памежнікі.

— А беларускае радыё лавілі?

— Лавілі. Там палітычнага мала. У асноўным ідуць рэпартажы сацыяльнага характару: маўляў, усё ў іх добра, усё выдатна.

Што адбываецца за тыя 200 метраў?

«Беларусы арганізоўваюць пазіцыі для вядзення агню, ставяць загараджальныя платы з калючага дроту, — распавядае Антон Квяткоўскі. — Мы назіраем толькі беларускія памежныя нарады, якія ахоўваюць дзяржаўную мяжу. На звычайных УАЗіках, пешым парадкам».

Такія паводзіны войскаў Лукашэнкі больш падобныя на падрыхтоўку да абароны, чым да нападу. І ўзмацняе неаднаразовыя падазрэнні ўкраінскіх вайскоўцаў, што Беларусь можа рыхтаваць правакацыі, імітаваць напад з боку Украіны, каб апраўдаць сваю агрэсію.

Інструментам у руках ворага могуць быць і нелегальныя мігранты — каб прамацаць ахову.

Нядаўна на мяжы затрымалі 6 грамадзян Паўднёва-Усходняй Азіі, якія ішлі з Беларусі. Сказаць дакладна, што гэта былі агенты, памежнікі не могуць, але такія падазрэнні маюць.

Вайскоўцы і ўлада ў адзін голас запэўніваюць: адсочваюць і добра ведаюць, хто стаіць па той бок «нуля», у якой колькасці і з якім узбраеннем.

«Там і беларусы, і рускія. Але беларусаў больш», — кажа камандзір 60-га батальёна тэрабароны.

Камандзір мясцовай тэрабароны Раман Валашчук — каржакаваты мужчына, які выказваецца па-армейску выразна. Усмешка на твары гэтага мужчыны з'яўляецца толькі некалькі разоў. Калі пытаемся, ці назіраў ён сярод мясцовых уяўленне пра Лукашэнку як пра «бацьку», кажа, што не. А яшчэ Раман усміхаецца, калі ўспамінае, як дзіцем ездзіў па той бок мяжы. У Валашчука, як і ў многіх тут, ёсць беларускія сваякі.

Акрамя акопаў і ўзораў айчыннай і заходняй зброі абаронай для Украіны стала сама прырода.

Мяжу тут абараняюць 92 кіламетры непраходных балот і больш за тысячу рэк. Шляхоў, па якіх можна зайсці ўглыб краіны, ёсць толькі некалькі. На іх вайскоўцы ўжо «чакаюць» нападнікаў.

Побач з фартыфікацыйнымі збудаваннямі, якія ўзвялі памежнікі, распасціраюцца прыродныя перашкоды — балоты, рэкі і лясы.

«Вораг павінен разумець, што дакладна не пераможа прыроду і Бога», — кажа старшыня АВА Коваль.

«Вораг Украіны — гэта не народ Беларусі»

Нягледзячы на тое, што актыўных рухаў вайскоўцаў у гэтым раёне мяжы не бачыцца, на думку грамадзянскіх улад, за «душы людзей» ідуць актыўныя інфармацыйныя баі. Віталь Коваль, не вагаючыся, называе папярэднія чуткі аб падрыхтоўцы наступу з Беларусі спробамі дэстабілізацыі ад ворага: «Кожныя такія мэсэджы — гэта прыпыненне эканомікі, паніка, што выбівае з нармальнага рытму жыцця. Зразумела, мы тут не знаходзімся ў стане «не верым». Мы проста рыхтуемся».

Раней побыт людзей тут быў завязаны на «дружбе народаў», у памяць пра якую на нулявым кіламетры стаіць стэла з украінскай і беларускай сімволікай. Цяпер іх жыццё вызначае вайна, у якой цяперашні беларускі сцяг асацыюецца са здрадай і дапамогай Расіі.

Нават пасля 10 месяцаў падрыхтоўкі акопаў камандзір ТРА Валашчук упэўнена кажа, што беларусы вайны не хочуць — як вайскоўцы, так і грамадзянскія. «Рускія падцягваюць іх за сабой», — згаджаецца кіраўнік вобласці Коваль.

Той стэлы, дзе ўкраінскі і беларускі сцяг сімвалізуюць добрасуседства, улада не саромеецца і не зносіць. Коваль запэўнівае ці то сябе, ці то беларусаў, што за 200 метраў ад слупка з лічбай «нуль» — на самай справе не вораг: «Вораг Украіны — гэта не народ Беларусі, а вайскова-палітычнае кіраўніцтва. Верым, што пасля нашай перамогі адновяцца адносіны. Вельмі важна мець суседа, з якім ты можаш весці гандаль, дзелавыя адносіны, сацыяльна-культурны абмен. А калі ў цябе на карце кропка, дзе разварочваецца нават бусел, гэта дрэнна».

Гэтыя, несумненна, дальнабачныя палітычныя словы не заўсёды будуць супадаць з думкамі ўкраінскага абаронцы, якому прыйдзецца страляць у бок «не ворага».

Ці давядзецца ўкраінскім воінам наўпрост сутыкнуцца з беларускімі вайскоўцамі — пытанне адкрытае. Хоць прадстаўнікі ўкраінскага вайсковага кіраўніцтва ўпэўненыя, што Пуцін зробіць усё, каб уцягнуць беларусаў у адкрытую вайну.

Аднак ужо цяпер можна ўпэўнена сказаць, што вялікая вайна нанесла значны ўрон даўнім добрасуседскім адносінам паміж жыхарамі памежжа. І толькі далейшае развіццё падзей пакажа, ці з'яўляюцца гэтыя раны, якія часта наносяцца цэлым сем'ям, такімі ж глыбокімі, як равы на мяжы дзвюх дзяржаў. І ці прыйдзе калісьці такі час, калі гэтыя ямы можна будзе закапаць, ці ж прыйдзецца будаваць яшчэ больш высокія і больш тоўстыя сцены на мяжы.

Пераклад «НЧ». Друкуецца са скарачэннямі