РФ ужо ваюе з NATO: Хельсінская камісія ЗША заслухала сведак

Расія ўжо вядзе ценявую вайну супраць дэмакратычнага свету — і выкарыстоўвае для гэтага забойствы, умяшанне ў выбары і сабатаж, каб дэстабілізаваць NATO і падарваць бяспеку і каштоўнасці Трансатлантычнага Альянсу.

Краіны NATO па-ранейшаму спрабуюць пазбегнуць канфрантацыі з Расіяй, не прадастаўляючы Украіне зброю далёкага дзеяння і тлумачачы, што гэта можа прывесці да адкрытага канфлікту паміж заходнім блокам і Масквой. Але шэраг палітолагаў, журналістаў і ваенных экспертаў звяртаюць увагу на тое, што Расія ўжо вядзе прыхаваную вайну супраць NATO, а сам альянс гэтага пакуль не ўсведамляе, піша Голас Амерыкі.

На слуханнях Хельсінкскай камісіі, якія прайшлі ў аўторак, 24 верасня ў Кангрэсе ЗША, эксперты разам з амерыканскімі заканадаўцамі абмеркавалі, якім чынам можна супрацьстаяць падрыўным аперацыям Расіі на Захадзе і як не паддацца шантажу Расіі ў дачыненні да Украіны і такім чынам не зрабіць магчымым «генацыднае ўварванне Расіі ва Украіну».

Майкл Вайс: Расія ўжо ваюе з NATO, гэта трэба прызнаць  

У тым, што Расія робіць супраць Захаду, няма нічога схаванага, лічыць Майкл Вайс, амерыканскі журналіст-расследавальнік, які спецыялізуецца на Расіі і супрацоўнічае з шэрагам уплывовых выданняў, а ў цяперашні час з'яўляецца рэдактарам расійскага інтэрнэт-праекта па расследаваннях і дэзінфармацыі праекту The Insider.

«Тое, што Расія робіць на тэрыторыі NATO і ЕС апошнія 20 гадоў, — гэта вайна», — упэўнены Вайс. Ён прыводзіць дзясяткі прыкладаў дыверсійных дзеянняў расійскіх агентаў за мяжой — забойствы, атручванні, арганізацыя выбухаў, умяшанне ў выбары, дыверсіі. Ён адзначае, што Крэмль не хавае тых, каго на Захадзе лічаць злачынцамі, а прасоўвае іх па кар'ернай лесвіцы, дае ім высокія пасады ў расійскай уладзе і нават узнагароджвае іх дыпламатычнымі пасадамі.

Вайс кажа, што Украіна заўсёды была ў цэнтры гэтых расійскіх намаганняў, і гэта здарылася не ў 2022 годзе з пачаткам поўнамаштабнай агрэсіі, не ў 2014 годзе, калі Расія захапіла Крым, а яшчэ ў 2011 годзе, калі Расія пачала рыхтаваць напад на Украіну.

Зяленскі: Вайну ва Украіне можна скончыць значна хутчэй, чым здаецца

Ён нагадаў пра атручэнне Аляксандра Літвіненкі ў Лондане супрацоўнікамі ФСБ, адзін з якіх пазней быў абраны ў Дзярждуму РФ. Гэта падраздзяленне расійскай вайсковай разведкі ГРУ 29155. Паводле звестак праваахоўнікаў, яны ўзарвалі склады зброі ў Балгарыі (2011) і Чэхіі (2014), якая прызначалася для Украіны і Грузіі. А потым вытворцу зброі атруцілі «Навічком», які пазней выкарысталі супраць Сяргея Скрыпаля і яго дачкі ў Солсберы.

У сувязі з тым, што многія еўрапейскія краіны ўвялі санкцыі супраць расійскіх грамадзянаў і абмежавалі іх паездкі, выслалі многіх шпіёнаў, якія дзейнічалі пад прыкрыццём амбасадаў, агентам ГРУ стала больш складана весці аперацыі ў Еўропе.

Журналіст, які таксама мае досвед працы на Блізкім Усходзе, кажа, што гэта тактыка недзяржаўных тэрарыстычных арганізацый, такіх, як ІДІЛ. Падпал супермаркета ў Варшаве, склада мэблевай крамы IKEA ў Вільні або аўтавакзала ў Чэхіі можа каштаваць усяго 400 еўра, якія выканаўцы, сярод якіх шмат падлеткаў, атрымаюць ў крыптавалюце, кажа Вайс.

Грунтуючыся на гэтых і шэрагу іншых фактаў, Вайс кажа, што, нягледзячы на іх колькасць, нічога новага ў гэтых аперацыях няма — Савецкі Саюз рабіў гэта з моманту свайго заснавання, спрабуючы падарваць еўрапейскія дзяржавы. Змяніліся толькі тэхналогіі, кажа эксперт. 

На яго думку, Захад не да канца ўсведамляе гэтыя пагрозы шмат у чым з-за таго, што не ўсе аперацыі былі раскрыты.

«Страшна не тое, што мы ведаем, што яны зрабілі, а тое, што мы дакладна ведаем, што яны зрабілі — забойствы, падпалы, выбухі, дыверсійныя аперацыі, якія яшчэ трэба будзе задакументаваць», — кажа Вайс.

Адказваючы на пытанне сенатара Ціны Сміт з Мінесоты аб тым, як Расія ўплывае на грамадскую думку на Захадзе, каб знізіць падтрымку Украіны, Вайс адзначыў, што некаторыя ўрады баяцца раскрываць сапраўдныя маштабы гэтых аперацый свайму народу, каб не палохаць заходнюю грамадскасць пагрозамі ў свой адрас.

Што тычыцца расійскага ўплыву на выбары, то нядаўнія выкрыцці ўраду, у тым ліку тое, што Расія працуе праз амерыканскіх грамадзянаў, будуць мець пазітыўны эфект у супрацьстаянні расійскаму ўплыву, лічыць Вайс.

Ці праўда, што ЗША дазволяць Украіне біць углыб тэрыторыі РФ амерыканскімі ракетамі?

Энергетычны сабатаж у Еўропе, разбурэнне энергасістэмы ва Украіне

Бенджамін Шміт, былы дарадца Дзярждэпартаменту ў пытаннях энергетычнай бяспекі Еўропы, кажа, што да вайны супраць Украіны, і асабліва яе цяперашняга этапу са спробай Расіі разбурыць энергетычную сістэму краіны, мала хто на Захадзе ўсведамляў, наколькі энергетыка — гэта зброя Расіі супраць Захаду.

Ён кажа, што Захад павінен даць Украіне зброю і дазвол выкарыстоўваць яе для абароны ўкраінскіх электрастанцый і размеркавальнай сеткі, і ён лічыць, што слуханні ў Кангрэсе павінны быць праведзены, каб амерыканскія заканадаўцы даведаліся, якія метады выкарыстоўвае Крэмль, каб пасеяць паніку на Захадзе і падарваць падтрымку Украіна.

Старшы навуковы супрацоўнік Цэнтра энергетычнай палітыкі Клейнмана пры Універсітэце Пенсільваніі кажа, што ён кіруе праектам, які даследуе, як Расія ўжо цяпер падрывае энергетычную сістэму ЕС і што яна плануе рабіць у будучыні.

У прыватнасці, ён кажа, што адным з выпадкаў, якія вывучае яго каманда, быў разрыў падводнага валаконна-аптычнага кабеля каля нарвежскага вострава каля Паўночнага полюса ў студзені 2022 года.

Тады расійскі рыбалоўны траўлер прайшоў міма вострава Свальбард, які расіяне называюць Шпіцберген, і, як мяркуецца, пашкодзіў падводны валаконна-аптычны кабель, які злучаў востраў з мацерыком і перадаваў важныя спадарожнікавыя даныя, неабходныя Украіне пасля нападу на краіну расіян ў лютым таго ж года. Нарвежская паліцыя пасля расследавання заявіла, што гэта было ўмяшанне чалавека і, хутчэй за ўсё, акт сабатажу.

«Расійскі рыбалоўны траўлер, як мяркуецца, нясе адказнасць за разрыў жыццёва важнага падводнага валаконна-аптычнага кабеля, які перадаваў камерцыйныя спадарожнікавыя даныя з наземнай станцыі на кантынентальную частку Еўропы, камерцыйныя дадзеныя, якія праз некалькі тыдняў апынуцца крытычна важнымі для абароны Украіны», — сказаў Шміт і дадаў, што гэты інцыдэнт таксама падкрэсліў адноўленую марскую дактрыну Крамля аб выкарыстанні так званых камерцыйных або даследчых судоў для шпіянажу і дыверсій ля еўрапейскіх берагоў.

Шміт згадаў і іншыя выпадкі, якія ён вывучаў, сярод іх — выбух газаправода Balticconnector, які злучае Фінляндыю і Эстонію ў кастрычніку 2023 года. У той час расійскі карабель пад кітайскім сцягам у суправаджэнні атамнага ледакола таксама прысутнічаў на месцы разрыву, яны цягнулі якар на некалькі кіламетраў, каб разарваць тэлекамунікацыйныя кабелі і пашкодзіць газаправод.

Даследчык таксама наведаў месца выбуху газаправода Nord Stream 2, якое выклікае гарачыя спрэчкі, але доказы, знойдзеныя раней, кажа Шміт, супярэчаць некаторым сучасным наратывам. Паводле агучаных нядаўна версій, адказнасць за падрыў газаправода ляжыць на ўкраінскім камандаванні.

І апошні — зусім нядаўні выпадак — ваенныя беспілотнікі былі заўважаныя каля індустрыяльнага парку Брунсбютэль, які змяшчае, сярод іншага, тэрмінал звадкаванага прыроднага газу (ЗПГ), які быў падлучаны да сеткі ў пачатку 2023 года, пасля таго, як Германія, з-за вайны Расіі ва Украіне, перастала купляць расійскі газ, які пастаўляўся па трубах.

Даследчык кажа, што гэтыя выпадкі — толькі самыя вядомыя сярод дзясяткаў іншых дыверсій, у якіх падазраецца расійскі рэжым і якія, паводле Шміта, патрабуюць дзеянняў у адказ з боку NATO.

На яго думку, той факт, што яны цяпер адбываюцца ў Еўропе, не павінен усыпляць пільнасць амерыканцаў.

Ён упэўнены, што Кангрэс павінен падтрымаць прапанову аб захадах па спыненні дэструктыўных дзеянняў Масквы і даць сігнал аб тым, што вяртання да «звычайнай справы» ніколі не будзе.

Па-першае, краіны NATO павінны прымяніць артыкул 4 Дамовы аб NATO, які дазваляе праводзіць кансультацыі ў адказ на акты сабатажу з боку Расіі або па яе ўказцы.

Шміт таксама прапануе Кангрэсу падоўжыць санкцыі, уведзеныя ў сувязі з будаўніцтвам газаправода Nord Stream 2, тэрмін дзеяння якіх заканчваецца ў гэтым годзе.

Акрамя таго, былы чыноўнік Дзярждэпартамента лічыць, што Кангрэс павінен забараніць амерыканскім урадаўцам пасля сыходу з дзяржаўнай службы працаваць на расійскія энергетычныя кампаніі.

І, нарэшце, Кангрэс павінен падтрымаць дазвол Украіне выкарыстоўваць зброю далёкага дзеяння, каб прадухіліць разбурэнне ўкраінскай інфраструктуры.

У адказ на папярэджанне аднаго з сенатараў, дэмакрата ад штата Місуры Эмануэля Клівера, ці не прывядзе такая дапамога да расійскіх удараў па краінах NATO, Шміт адказаў, што ўкраінцы даўно перайшлі ўсе ўяўныя чырвоныя лініі, і што затрымка з санкцыянаваннем самаабароны вядзе толькі да яшчэ большых страт і разбурэнняў ва Украіне.

Дзмітрый Глухоўскі: «Усе запушчаныя Пуціным бумерангі аднойчы вернуцца Расіі»

Найлепшым супрацьдзеяннем дэзінфармацыі з'яўляецца адкрытыя зносіны

Эркі Торы, дарадца прэм'ер-міністра Эстоніі па нацыянальнай бяспецы, які таксама даў паказанні на слуханнях у Хельсінкскай камісіі, заявіў, што яго краіна была мішэнню расійскіх сакрэтных аперацый на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў. У арсенале расійскіх дыверсій — напады на людзей і маёмасць, у прыватнасці на міністра эстонскага ўраду.

«Такія дзеянні (у Эстоніі і іншых еўрапейскіх краінах) не павінны разглядацца як дробнае або ізаляванае хуліганства. Гэта наўмысныя дзеянні, якія дэманструюць, што Расія лічыць сябе ваюючай з Захадам», — кажа Эркі Торы. Не рэагаваць на гэтыя ўчынкі — азначае, што Расія будзе працягваць і нарошчваць свае дзеянні.

Адказ краін NATO можа быць індывідуальным, рэгіянальным і калектыўным у межах ЕС і NATO, і не абавязкова сіметрычным, кажа Торы. Але кожная краіна павінна павялічыць пільнасць і выдаткі на абарону. Цяпер яго краіна выдаткоўвае больш за 3,5% на ўмацаванне сваёй абароны і стрымліванне Расіі.

«Наша сумесная стратэгія павінна грунтавацца на трох пунктах — прызнанні, ацэнцы і прыпісванні. Мы таксама павінны прыняць контрмеры, каб прыцягнуць Расію да адказнасці», — сказаў дарадца прэм'ер-міністра Эстоніі, і дадаў, што прызнанне і называнне вінаватых у расійскіх дыверсійных дзеяннях — гэта важная задача, ключавы элемент гэтай контрмеры, таму што гэта будзе азначаць, што дзеянні Расіі не застануцца беспакаранымі.

Сярод сумесных дзеянняў Эстонія прапанавала гібрыдны рэжым санкцый, якія маглі б прыняць еўрапейскія краіны, і абмежаванні дыпламатычных акрэдытацый.

Як кажа эстонскі дзяржаўны чыноўнік, з досведу ягонай краіны, найлепшым сродкам супрацьстаяння дэзінфармацыі з’яўляецца адкрытая камунікацыя, публічнае абмеркаванне тэм, якія падзяляюць грамадскую думку.

Дазвол на выкарыстанне заходніх ракет: Цяпер у гэтую гульню можна гуляць удваіх

Злучаныя Штаты і NATO імкнуліся пазбегнуць прамой канфрантацыі з Расіяй, абумоўліваючы выкарыстанне Украінай ваеннай дапамогі, у тым ліку жорстка абмежаваўшы выкарыстанне зброі далёкага дзеяння ўнутры Расіі. Тым не менш, Расія ўжо вядзе ценявую вайну супраць дэмакратычнага свету, выкарыстоўваючы забойствы, умяшанне ў выбары і сабатаж, каб дэстабілізаваць NATO і падарваць бяспеку і каштоўнасці трансатлантычнага альянсу.

Эскалацыя гэтых дзеянняў выклікае асаблівую трывогу, бо аперацыі пад кіраўніцтвам Крамля нацэлены на важную энергетычную інфраструктуру і абаронную прамысловасць у краінах NATO.

Акрамя таго, Расія дэманструе ўсё большую гатоўнасць удзельнічаць у ваенных правакацыях у межах NATO, уключаючы парушэнні паветранай прасторы і агрэсіўныя вучэнні каля Эстоніі. Урад Расіі дзейнічае на ваеннай аснове і не створаны для добрасумленнага дыпламатычнага ўзаемадзеяння.

На гэтых слуханнях разглядаліся маштабы расійскай тактыкі гібрыднай вайны, яе ўплыў на бяспеку NATO і вывучаліся стратэгіі эфектыўнага супрацьдзеяння гэтым пагрозам.