«Бег у Літву з кропельніцай ў руках». Гісторыя Максіма Харошына, якога збілі сілавікі

Максім — 34-гадовы бізнесовец з актыўнай грамадзянскай пазіцыяй. Разам з жонкай яны трымаюць у Мінску кветкавае атэлье «Першы кветкавы». Максім не раз проста так дарыў кветкі ўдзельніцам жаночых маршаў. 13 кастрычніка па яго прыйшлі сілавікі, калі ён разам з жонкай ішоў да машыны на вуліцы — і брутальна паклалі тварам у лужыну ўласнай крыві.

Жонку Харошына адпусцілі, а яго закінулі ў бус і павезлі ў РУУС. Па дарозе сілавікі казалі Максіму, што ён «адкажа за тое, што пагражаў іх сем'ям», і білі. Але пекла пачалося ў аддзяленні — Максіма адвялі ў пакой, дзе было каля 10 сілавікоў. Яны крычалі, што гэта ён падпаліў дачу кіраўніка мінскага АМАПа і кідаўся ў амапаўцаў камянямі.
Затым двое ў балаклавах пачалі збіваць Максіма дубінкамі. Білі так, што ў выніку Харошын страціў прытомнасць. Сілавікі прынеслі яму нашатыр, але калі Максім прыйшоў у сябе, у яго пачаўся прыступ накшталт астмы. У РУУС спалохаліся і выклікалі хуткую. У выніку пасля «допыту» Максіма пад рукі вывелі медыкі — у стане жудаснай істэрыкі, з пашкоджанымі вачыма і нагой.

Пасля «сустрэчы» c сілавікамі медыкі паставілі Харошыну наступны дыягназ: «Закрытая лёгкая чэрапна-мазгавая траўма, страсенне галаўнога мозгу, пералом касцей носа справа, множныя ўдары мяккіх тканак левай ягадзіцы, левага сцягна, галёнкі, твару, выцятая рана верхняй губы».
Не чакаючы абвінавачвання, 18 кастрычніка Харошын разам з сям'ёй выехаў з Беларусі. Праз усяго тыдзень пасля перажытага жаху размова з ім пачынаецца з фразы: «Мае справы ўжо лепей. Самае галоўнае — мы ў бяспецы».

«З кропельніцай у руках выйшаў з лякарні, дастаў з вены іголку і паехаў на мяжу». Гісторыя бацькі

Я даўно быў знаёмы з [дарадцам штаба Віктара Бабарыкі, дзяўчынай Эдуарда Бабарыкі] Сашай Зверавай. Калі трапіў у бальніцу, яна мне напісала, прапанавала дапамогу. Я адразу вырашыў, што трэба з'язджаць, таму што ведаў: проста так «праваахоўнікі» ад мяне б не адсталі. Каля маёй палаты першыя дні стаяў канвой — думаю, яго знялі толькі таму, што пра мяне напісалі ў СМІ — калі б не шуміха, не ведаю, чым бы ўсё скончылася.
Мы прыдумалі сапраўдны план уцёкаў. Я павінен быў афіцыйна выйсці з лякарні ў панядзелак. У нядзелю позна ўвечары з кропельніцай у руках і ледзь не ў начнушцы спусціўся ў бальнічны двор, дастаў з вены іголку і сеў у машыну. Разам з сям'ёй мы адразу ж паехалі на мяжу. Гэта было як у баевіку: мы змянілі па шляху тры машыны. Пашанцавала, што рабяты з літоўскага пасольства вельмі дапамаглі, зрабілі візы літаральна за дзень.
На мяжы пачалося чарговае пекла. Пашпарты жонкі і дзіцяці даглядалі секунд 30, мой — каля гадзіны. Гэта была горшая гадзіна ў маім жыцці. Я абдумваў ў галаве самыя страшныя зыходы, бо разумеў, што памежнікі ведаюць, хто я такі, і бачыў, як яны камусьці тэлефанавалі, трымаючы ў руках мой пашпарт. Я амаль паверыў у тое, што мяне не выпусцяць, пачаў абдумваць, як адправіць толькі сям'ю ў Літву. Але ў выніку нас усіх цудам прапусцілі.
Маё галоўнае пытанне сёння — за што мяне білі? У РУУС я падпісаў толькі адзін з пяці пратаколаў — пра ўдзел у несанкцыянаваным мерапрыемстве, але мне так і не прад'явілі абвінавачванне.
Я не ведаю, чаму ўсё гэта са мной здарылася. Проста не ўяўляю.
Так, я быў даўно знаёмы з Сашай Зверавай, але ніяк не адносіўся да штаба Бабарыкі — мы толькі сябравалі з Сашай. Магчыма, справа ў маёй актыўнай пазіцыі. Я заўсёды пісаў у інстаграме, што думаю, адкрыта гаварыў аб праблемах краіны — а «яны» ж цяпер актыўна шарсцяць сацсеткі.
Ведаеце, мне б вельмі хацелася пагаварыць з тымі, хто мяне «дапытваў», данесці да іх сваю пазіцыю. Хоць я разумею, што ніколі нікому з іх і дзеючай «улады» не дарую. Каля 15 гадоў працаваў побач з Вадзімам Пракоп'евым у рэстараннай сферы, вядома, глядзеў яго відэа. І згодны з думкай аб тым, што ўсе гэтыя людзі ў балаклавах і палацах — сапраўдныя бандыты. Яны павінны адказаць за тое, што нарабілі. Я чалавек незлапомслівы і не агрэсіўны, але нават я не магу адпусціць, заплюшчыць вочы.
Зараз, у параўнанні з тым, што было тыдзень таму, я фізічна — волат. Але ўсё яшчэ хаджу на кропельніцы. Кажуць, гэта трэба для аднаўлення. Складаней за ўсё маральна. Мы з жонкай якія суткі не спім. Як толькі заплюшчваем вочы, накатваюць флэшбэкі, успаміны пра той дзень. Гэта складана. Таму мы адразу ж пачалі працаваць з псіхолагам, яна нам вельмі дапамагае.
Калі з'ехаў, напісаў у інстаграм, што мы з сям'ёй выехалі ў Літву на некалькі тыдняў — вядома, гэта не зусім так. Напэўна, цяпер кожны беларус проста не можа агучыць іншы, доўгі тэрмін, таму што сам не хоча ў яго верыць, спадзяецца, што мы хутка пераможам. І я на гэта спадзяюся, але гэта не адмяняе таго, што трэба думаць, як жыць тут і цяпер.
У Мінску ў мяне быў назапашаны бэкграўнд. У Літве прыйдзецца пачынаць усё спачатку — але мне нават падабаецца гэта пачуццё. Я ўспрымаю яго як новы выклік. Мая крама ў Мінску працягвае працаваць, я не планую яе зачыняць. Пакуль не ведаю, што буду рабіць у Літве, але мне ўсе кажуць, што тут дрэнна развіты кветкавы бізнес (смяецца).

«Ваш Сямён сказаў, што парве свой сшытак па выяўленчым мастацтве, як Калеснікава — пашпарт!» Гісторыя сына

Майго сына завуць Сямён, яму шэсць гадоў — гэта ён заводзіў натоўп на адным з мінскіх маршаў, скандуючы «Жыве Беларусь». Пасля чаго трапіў на вокладкі многіх таблоідаў — ад BBC да KYKY.
Сын ведае, што я быў у шпіталі, але не ведае, чаму. Калі ён прыйшоў да мяне ў палату і ўбачыў мае заплыўшыя вочы і вусны, пачаў галасіць. Я яго абняў і сказаў, што проста зваліўся — мы з жонкай прытрымліваемся гэтай гісторыі да гэтага часу. Калі Сёма даведаецца, што здарылася на самай справе, у яго з'явіцца яшчэ большая агрэсія да «праваахоўнікаў» у масках, псіхалагічна для яго будзе складана — мы гэтага не хочам.
Каб сын нічога не даведаўся, адразу ж пасля таго, што здарылася, мы адправілі яго ў вёску да бабуль і дзядуляў, дзе няма яго сяброў і інтэрнэту. А потым адразу ж паехалі ў Літву. Праўда, дзіця не паверыла нам з жонкай (смяецца). Ён пачаў задаваць мне кучу навадных пытанняў накшталт «як ты ўпаў?», «аб што стукнуўся?». Я аджартоўваўся, а ён на мяне глядзеў поглядам, які як бы кажа: «Ды ты гоніш!» Калі я выйшаў з бальніцы, Сёма супакоіўся — большасць маіх траўмаў схаваныя пад адзеннем, таму ў дзіцяці пакуль няма на гэтай падставе пытанняў.
Сёма пачаў прымаць удзел у беларускіх акцыях яшчэ ўлетку, да выбараў. Хадзіў з намі на ўсе сустрэчы, якія ў Мінску ладзіла Святлана Ціханоўская. Прычым гэта не мы яго цягнулі за руку — ён сам рваўся пайсці. Для шасці гадоў Сема нейкі занадта асэнсаваны (смяецца). Ён ужо вызначыў, што яго не задавальняе ў жыцці, і распавядае нам пра гэта. Вось, напрыклад, мы з жонкай ніколі не абмяркоўвалі дома, як у Беларусі жывуць пенсіянеры. Неяк прыходзіць Сёма і кажа: «У Еўропе старыя падарожнічаюць, а ў нас — не, і ў гэтым вінаваты "прэзідэнт"». На што я адказаў, што па сутнасці ён мае рацыю.
Наша дзіця — не магу назваць яго радыкальным — вельмі прамалінейнае. Ён разам з намі хадзіў на выбары, і загадзя намаляваў на паперы аўтазак і маленькіх дзяцей — мы да гэтага не мелі дачынення.
Калі зайшлі на выбарчы ўчастак, Сёма аддаваў малюнак камісіі (а ў нас на ўчастку сядзела дакладна прадажная) і сказаў: «Не скрадзіце, калі ласка, у маіх бацькоў галасы». Усе былі ў шоку.
Але з часам мы перасталі браць сына на маршы. Па-першае, заўважылі, што на дзіцяці веды пра рэвалюцыю адбіваюцца: ён пачаў дрэнна спаць, таму што шмат перажываў. Стаў часта гуляць у вайнушкі і адкрыта казаць, што ненавідзіць міліцыю. Па-другое, нам з жонкай пачалі прыходзіць СМС з «левых» нумароў аб тым, што на нас пададуць заяву ў апеку аб пазбаўленні бацькоўскіх правоў. Магчыма, калі б мы не з'ехалі, гэтыя пагрозы перараслі бы ў рэальныя праблемы.
Праўда, наша ідэя адмежаваць Сёму ад пратэсных настрояў правалілася. Усё пачалося са школьнай лінейкі — у гэтым годзе мы пайшлі ў першы клас. Парадокс у тым, што мы жывем на Ульянаўскай, і Сёмава школа знаходзіцца прама насупраць рэзідэнцыі прэзідэнта. Таму на лінейку прыйшлі прадстаўнікі Савета Рэспублікі — нейкія гучныя чыноўнікі — каб уручыць першакласнікам «кнігі ведаў». Уручаючы кнігі, дзецям казалі: «Гэта падарунак ад "прэзідэнта" Лукашэнкі». На што мой Сема адказаў: «Лукашэнка — не мой прэзідэнт», — проста ў твар гэтаму вялізнаму чыноўніку. А потым адкрыў кнігу і ўбачыў на першай старонцы чырвона-зялёны сцяг, герб, гімн і фота «шклоўскага бандыта». Сёма вырваў гэтую старонку і выкінуў — абліччы настаўнікаў трэба было бачыць. Тады мы з жонкай дасталі БЧБ-сцяг, людзі пачалі рагатаць і пляскаць у далоні, а чыноўнікі стаялі чырвоныя як памідоры.
Загадзя ў нашым кветкавым атэлье мы зрабілі вялікі бел-чырвона-белы букет. Калі лінейка скончылася, вырашылі паднесці яго дырэктарцы (яна таксама праўладная) роўна ў момант, калі тая мела зносіны з чыноўнікамі. Калі ўбачыла, што мы ідзем да яе, пачала жэстыкуляваць, маўляў, падыдзіце пазней. Мая жонка катэгарычна заявіла: «Не, прама цяпер», — і мы ўручылі дырэктару букет са словамі «Жыве Беларусь!». Цалкам сапсавалі ёй 1 га верасня (смяецца).
У Сёмы ў школе не было праблем. Мы загадзя папярэдзілі настаўнікаў, якая ў нас пазіцыя і што з ёй трэба лічыцца. Агаварылі, што наша дзіця нельга вадзіць на падзеі кшталту наведвання «Лініі Сталіна» і іншага. Сёмава настаўніца адразу ўсё зразумела — яна дакладна за «нас». А яшчэ нам пашанцавала знайсці сярод іншых бацькоў аднаго аднадумца, з якім мы ўвесь час каапераваліся.
Неяк Сёма патэлефанаваў мне са школы са словамі: «У маім класе большасць "ябацек"». Аказваецца, дзіця ў першы дзень вучобы прымусіла сваіх аднакласнікаў прагаласаваць, каб даведацца іх грамадзянскую пазіцыю—- папрасіў падняць рукі тых, хто не за БЧБ (смяецца). З тых часоў ён перастаў размаўляць з дзецьмі, якія прагаласавалі не так, як ён. Я яму казаў, што гэта не зусім правільная пазіцыя, але дзіця ні ў якую.
Яшчэ дзесьці тры тыдні таму нам патэлефанавала настаўніца са словамі: «Ваш Сямён! Ён сказаў, што парве свой сшытак па выяўленчым мастацтве, як Калеснікава — пашпарт!» Я не змог стрымаць смех, але потым сабраўся і адказаў: «Хай ірве усё што заўгодна — я дазваляю». Настаўніца была незадаволеная.
Што дзіўна, сын не карыстаецца самастойна інтэрнэтам, але чамусьці ведае, хто такія Святлана Ціханоўская і Марыя Калеснікава — мы яму пра іх не распавядалі. Калі прыехалі ў Літву, Святлана запрасіла мяне на сустрэчу, але сына з-за каранціна я не мог з сабой узяць. Сёма вельмі знерваваўся, пачаў галасіць. Потым прапанаваў запісаць для Ціханоўскай відэа са словамі: «Толькі пачакай, я пайду апрануся прыгожа!» Выйшаў у чырвонай камізэльцы і белай сарочцы і сам склаў для Святланы тэкст.
Сын у цэлым рэдка задае пытанні аб тым, што адбываецца. Памятаю, ён пытаўся толькі, чаму амапаўцы ходзяць у масках і са зброяй. Я сказаў, што яны проста баяцца таго, што здарыцца, калі мы пераможам — таму што будуць пакараныя па законе. Пры гэтым я заўсёды Сёму казаў і кажу, што людзі, якія праяўляюць агрэсію, — слабыя і з вялікай колькасцю комплексаў. І што такіх людзей трэба шкадаваць.
Гэта вельмі складана — адказваць дзіцяці на падобныя пытанні. Мы з жонкай першапачаткова баяліся казаць яму праўду. Дастаткова аднаго няслушнага слова, каб сапсаваць яму будучыню. Хоць цяпер я разумею, што трэба было сумленна адказваць заўсёды — без адказаў сын пачынаў дадумваць. Шасцігадоваму дзіцяці важна, каб у яго ў галаве склаўся пазл.
На жаль, Сёма з самага дзяцінства бачыў у акно таніраваныя сінія бусікі, якія базаваліся кожную раніцу ў прэзідэнцкім гаражы на Ульянаўскай. І заўсёды разумеў, што адбываецца. Цяпер у дзіцяці ў галаве ёсць цалкам выразнае дзяленне свету на дрэнных і добрых. Мы стараемся яму растлумачыць, што сярод «чужых» ёсць і добрыя людзі, але ён перакананы ў адваротным. Лічыць «праваахоўнікаў» злачынцамі. Я спадзяюся, што з узростам гэта зменіцца — мы зараз працуем над гэтым.
Хочам з жонкай, каб у дзіцяці ў шэсць гадоў было адчуванне міру і радасці, а не барацьбы.
Хаця... Можа, гэтая рэальнасць загартуе яго, спатрэбіцца ў дарослым узросце. Сапраўды, не ведаю, як правільна зрабіць. У любым выпадку мне як тату хочацца, каб дзіця ўспамінала нешта шчаслівае з дзяцінства, а не тое, як мы бегалі ад АМАПу.
Сёма сапраўды вельмі свядомы для сваіх гадоў. Калі іншыя дзеці яго ўзросту крычаць на вуліцах «Жыве Беларусь», таму што тое ж самае робяць іх бацькі, ён разумее, што значаць гэтыя словы. Я не хачу сказаць, што ў мяне асаблівае дзіця — ён проста хутчэй схоплівае, ці што. Памятаю, яшчэ ў Мінску мы неяк ехалі моўчкі ў машыне, былі з жонкай засмучаныя чымсьці, і Сёма нам сказаў: «Бацькі, не хвалюйцеся, хутка наша краіна будзе вольнай».
Зараз мы шукаем для сына школу ў Літве, хоць яму сказалі, што проста паехалі ў падарожжа. Ён вельмі прывязаны да дому, да гэтага часу ледзь не кожныя 10 хвілін пытаецца, калі мы паедзем назад, і ён убачыць свае цацкі. Гэта вельмі цяжка.
Калі я быў у шпіталі, меў зносіны з псіхолагам. Яна сказала: «Самы складаны час для беларусаў — час перамогі: таму што нам прыйдзецца аднаўляць псіхалагічны стан ўсёй нацыі. Цяпер усё беларусы ў велізарным эмацыйным заняпадзе, і яны не стануць раптам шчаслівымі, як толькі зменіцца ўлада». Мы будзем трымацца прама цяпер. Абавязкова будзем хадзіць з Сёмам на літоўскія маршы.
Тое, што з намі цяпер адбываецца, — гэта марафон. Пакуль незразумела, на якую дыстанцыю гэты забег, але мы дакладна калі-небудзь дабяжым да фінішу. 
kyky.org