Пастухоў: Гатоўнасць украінцаў ваяваць цяпер будзе вызначаць кірунак руху сусветнай гісторыі

Усё паказвала на тое, што Захад гатовы будзе праглынуць агрэсію Расіі супраць Украіны. Але нечаканая ўпартасць украінцаў паказала ўразлівасць пуцінскай «новай імперыі» і прымусіла Захад дапамагаць, разважае ў сваім тэлеграму гісторык і палітолаг Уладзімір Пастухоў. 

Асаблівасць гістарычнага руху палягае ў тым, што неабходнасць прабівае сабе ў ім дарогу праз ланцужкі выпадковых падзей, і таму, як правіла, выяўляе сябе толькі постфактум. 

Вось сёння мы выразна разумеем, што СССР быў гістарычна асуджаны, але даведаліся мы пра гэта толькі ўвосень 1991 года. І тое, што мы даведаліся пра гэта менавіта той восенню, а не раней ці не пазней, стала следствам збегу цэлага шэрагу выпадковых абставінаў. 

Адпаведна, пра тое, што кіраванне Пуціна асуджанае абярнуцца найбуйнейшай геапалітычнай катастрофай для Расіі, мы таксама даведаемся толькі постфактум, калі выбудуецца цалкам ланцужок выпадковых падзей, пачатак якім паклала ўварванне ва Украіну ў лютым 2022 года.

«Любви все возрасты покорны, но юным девственным сердцам ее порывы благотворны, как бури вешние полям», — пісаў паэт. Аднак дадаваў: «Но в возраст поздний и бесплодный, на повороте наших лет, печален страсти мертвый след: так бури осенью холодной в болото обращают луг и обнажают лес вокруг». 

Усё гэта дакладна гэтак жа ў адносінах да цывілізацый і войнаў. Для ўстойлівых цывілізацый вайна можа быць лёгкім допінгам, яе парывы бываюць дабратворныя, нягледзячы на ўсе выдаткі. 

Але для цывілізацый позніх і бясплённых (да якіх і належыць пуцінскі посткамунізм), якія знаходзяцца на сконе сваіх гадоў, войны пакідаюць сумны мёртвы след. 

Для іх вайна — як гераін. З яе іголкі жывымі не злазяць. 

Калі схільны да паэзіі Суркоў пераконваў Пуціна ў карыснасці падбадзёрлівай вайны, ён проста крыху памыліўся, калі ацэньваў узрост імперыі.

Але як і напраўду адрозніць адно ад другога? Як адрозніць сілу ад слабасці? 

Стаіць перад светам грозная імперыя і грукоча ядзернымі латамі. Як зразумець, што ў яе ўнутры? 

Дапамагае, як правіла, выпадак. У 1956 годзе венгры паднялі паўстанне і задумалі ўцячы ад Расіі (тады — СССР). Масква задушыла венгерскае паўстанне ў крыві. Захад спачуваў, але нічым не дапамог — ніхто не хацеў звязвацца з волатам. 

Праз дзесяцігоддзе, у 1969-м, чэхі паднялі паўстанне — яны нават не ўцякалі асабліва, яны проста захацелі большай аўтаноміі. Масква задушыла "Пражскую вясну" танкамі. Захад спачуваў, але не ўмешваўся – ніхто не хацеў звязвацца з волатам. 

А яшчэ роўна праз дзесяцігоддзе, у 1989-м, Расія (СССР) уварвалася ў Афганістан, дзе мясцовы кіраўнік выношваў планы падступнай здрады паўночнаму суседу. Масква ўвяла ў Афганістан магутную армію, але Захад замест звыклай спагады на словах арганізаваў масіраваную дапамогу мясцовым маджахедам. Пачалася дзесяцігадовая бясслаўная грамадзянская вайна, якая абяскроўлівала імперыю і паскорыла яе развал. 

Чаму на гэты раз Захад увайшоў у "не сваю" вайну? 

На мой погляд, таму, што маджахеды нечакана прадэманстравалі волю да супраціву, перавялі самі вайну ў рэжым працяглага кровапралітнага супрацьстаяння і тым самым дапамаглі выявіць уразлівасць імперыі. Так, няўдалая фінская кампанія Сталіна натхніла Гітлера на вялікую вайну.

Самымі важнымі для разумення сучаснага гістарычнага моманту служаць першыя некалькі тыдняў пасля ўварвання Расіі ва Украіну. 

Усё паказвала на тое, што Захад гатовы будзе праглынуць гэтую агрэсію, як ён праглынуў падаўленне ў крыві венгерскага і чэшскага паўстанняў. Але нечаканая ўпартасць украінцаў, якія, як калісьці афганскія маджахеды, прадэманстравалі сваю бескампрамісную гатоўнасць ваяваць з Расіяй, выявіла тым самым уразлівасць пуцінскай «новай імперыі», якая да гэтага была не відавочная. 

Гэта змяніла стаўленне Захаду да вайны і прымусіла яго прыняць бок Украіны ў ёй. 

Вайна з асвяжальнага душа ператварылася для Расіі ў бясконцы трапічны праліўны дождж — той самы, які «ў балота ператварае луг». 

І справа не толькі ў тым, што з гэтага балота ўжо не выцягнуць ботаў, але і ў тым, што менавіта гатоўнасць украінцаў (а не толькі Зяленскага і яго офіса) ваяваць будзе вызначаць кірунак руху гісторыі больш, чым жаданне Захаду ў нейкі момант прыпыніць гэтую вайну.