«Радзіма ўзнагародзіла не толькі 10 «суткамі», але яшчэ і хатнім арыштам на 14 дзён – пацвердзілі COVID-19»

26 кастрычніка з самай раніцы і да позняга вечара ў Мінску праходзілі акцыі пратэсту, звязаныя са сканчэннем "народнага ультыматуму". Сілавікі ж імкнуліся падавіць усе вулічныя пратэсныя актыўнасці рознымі спосабамі: разгонам дэманстрантаў, жорсткімі затрымання, выкарыстаннем спецсродкаў, у тым ліку, святлашумавых гранат. У той дзень у Мінску было затрымана каля 500 чалавек.

Раніцай 26 кастрычніка быў затрыманы падчас разгону Ланцуга салідарнасці ў Шабанах 35-гадовы спецыяліст па продажам Андрэй Латышонак. Па стандартным наборы артыкулаў КаАП – 23.34 і 23.4 – яго асудзілі на 10 сутак адміністрацыйнага арышту. Тыдзень арышту ён адбываў у жодзінскім ізалятары, пасля якога ў яго пацвердзіўся COVID-19. Андрэй распавёў"Вясне" пра сфабрыкаваныя аднолькавыя пратаколы на ўсіх затрыманых раніцай 26 кастрычніка, як выйшаў з жодзінскага ізалятара з каранавірусам і пра тое, што яму і яго сукамернікам яшчэ давялося перажыць за гэтыя 10 сутак.

"Рыпнешся – е**ла разаб'ю"

"Мы стаялі ў невялікім Ланцугу салідарнасці ўздоўж Партызанскага праспекта. Мне патэлефанавалі і я адышоў трохі ў бок, потым я нічога не зразумеў: усе бягуць, у двары куча людзей у чорным і балаклавах, некаторыя са стрэльбамі, крыкі, мат. Я машынальна пабег сам. Калі я скочваўся з узвышша, то з чорнай таніраванай Таёты ЛендКрузера выскачыў супрацоўнік у чорным і затрымаў мяне.
Мне скруцілі рукі, галаву я трымаў над зямлёй, але мяне рукой уткнулі тварам у зямлю. Супрацоўнік у чорным сагнуўся і сказаў мне: "Рыпнешся – е**ла разаб'ю". Мне вельмі добра запомніліся гэтая фраза і дзікія вочы супрацоўніка. Я спакойна сказаў: "Куды? Раслабцеся – я ўжо ваш. Не ламайце руку, у руцэ ключ ад машыны, ён у мяне адзін, пакладзіце яго ў кішэню".
Мне яшчэ мацней сталі заломваць руку, але адзін з іх сказаў свайму: "Ціха, спакайней". Ён спытаў, дзе ў мяне ключ, узяў яго і паклаў у кішэню маёй курткі. Потым мяне прывялі ў круг, дзе было сем затрыманых – мы чакалі аўтобус. У нас ва ўсіх забралі тэлефоны. Потым нас прывезлі ў Заводскае РУУС".

"Мы вас здзівім, але ў вас ва ўсіх два пратаколы"

Андрэя і іншых затрыманых адразу трымалі ў актавай зале РУУС Заводскага раёна Мінска, а потым у навучальным кабінеце. Ужо днём 26 кастрычніка, па словах Андрэя, у Заводскім РУУС налічвалася больш за 30 чалавек. Там на ўсіх складалі аднолькавыя пратаколы па двух артыкулах КаАП: па 23.34 (удзел у несанкцыянаваным масавым мерапрыемстве) і 23.4 (непадпарадкаванне супрацоўніку міліцыі), таму што "сёння так".
"Прыйшлі і сказалі: "Мы вас здзівім, але ў вас ва ўсіх два пратаколы". На пытанне "Чаму?" адказалі: "Не ведаем, сёння так". Нас было больш за 30 чалавек, затрыманых мінімум у пяці розных месцах у розны час. У абодвух пратаколах не было ні слова праўды. Па пратаколе нас затрымалі на праезнай частцы з сімволікай і выкрыкамі "Жыве Беларусь", "Сыходзь". Больш за тое, згодна з пратаколам да нас неаднаразова падыходзілі і прасілі разысціся, папярэджвалі аб тым, што мы парушаем закон. Па другім пратаколе [артыкул 23.4 КаАП] мы хапаліся за абмундзіраванне, адмаўляліся ісці ў аўтобус і ўпіраліся нагамі, не даючы нас пасадзіць у аўтобус. Такія пратаколы склалі на ўсіх затрыманых. Пры гэтым, усіх затрымаў супрацоўнік Ржэўскі –трэба ж які ўсюдыісны і спрытны супрацоўнік! Атрымліваецца, што ён усіх той раніцай у розных месцах затрымаў, многіх нават у аддзін і той жа час – ну проста прэмію трэба выдаваць! Я так разумею, пратаколы падрыхтоўваюць загадзя і потым проста ўпісваюць туды ініцыялы, час і месца.

"Даваў зразумець, што відэа знята не зусім па яго жаданні"

На Акрэсціна з намі быў хлопец, якога затрымалі на МКАД – ён ехаў 40 км/г, але ў яго былі дакладна такія ж пратаколы, як у нас усіх. Больш за тое, яму прапанавалі запісаць відэараскаянне, паабяцалі, што "замажуць" твар, здымуць відэа і адпусцяць. Відэа знялі, акрамя таго, што яму сказалі сказаць, ён акуратна даваў зразумець, што відэа знята не зусім па яго жаданні. Але на яго склалі такія ж пратаколы, як у нас усіх, і асудзілі на 10 сутак. А 27 кастрычніка на дзяржканале выйшаў рэпартаж з ім: твар замазаны не быў, усё лішняе выразана і зманціравана, як ім трэба".
Як распавядае Андрэй, у РУУС фізічнага гвалту да іх не ўжываліся. Затрыманым давалі патэлефанаваць сваякам, прымалі перадачы.
"У хлопца, якога затрымалі на МКАД, была з сабой Канстытуцыя і мы чыталі яе ўслых у РУУС, што ўздымала ўсім настрой. Каля 21:00 нас павезлі на Акрэсціна. У аднамесны адсек у аўтазаку нас ўпіхнулі чатыры чалавекі. Гэта прытым, што я 192 см ростам і не самай сціплай камплекцыі. Яны спрабавалі яшчэ і пятага да нас запхнуць. Але гэта ўжо было немагчыма фізічна.
Зачынілі, святло выключылі, паварушыцца практычна немагчыма, дыхаць няма чым, тры маленькія дзірачкі ў столі і дзве ў дзверы крыху большыя. І ўсё. Калі шчыра, было вельмі страшна задыхнуцца. Ва ўсіх была думка, не дай бог якое-небудзь ДТЗ, то можна тут і памерці.
Неяк сам сябе ўвёў у напаўпрытомны стан і марыў толькі хутчэй даехаць. Дзякуй богу, што везлі на Акрэсціна, а не ў Жодзіна. Машыны, якія праязджалі міма аўтазака, сігналілі нам «Жыве Беларусь» – гэта было прама «+100 да сілы і маралі». Мы прыехалі мокрыя наскрозь, цякло па сценах, з столі капала. Як там ездзілі людзі ў жніўні, калі на вуліцы было цёпла, шчыра, я проста не ведаю. Калі мы ўжо патрапілі на Акрэсціна ў камеру, я хлопцам сказаў: «Выйду, куплю слоік шпрот і адпушчу іх на волю».

На Акрэсціна чулі фразы "ворагі дзяржавы"

Андрэя на Акрэсціна змясцілі ў шасцімесную камеру на васьмярых. Па яго словах, двое спалі на падлозе.
"Мы ім аддалі матрацы, каб ім было зручней спаць на падлозе, бо матрацаў было шэсць, пасцельную бялізну далі ўсім васьмярым. Харчаванне агіднае, за рэдкім выключэннем. Еш проста таму, што іншага не будзе. Мат сярод супрацоўнікаў – гэта абсалютная норма. Чулі фразы "ворагі дзяржавы" і іншыя падобныя. Але былі супрацоўнікі і з нармальным стаўленнем, некаторыя нават пыталіся, як справы ў нас. Адзін нават сказаў перад адбоем: "Усё нармальна? Нешта трэба? Не? Адпачывайце, мужыкі". Было чуваць, што гэта шчыра і гэта надало сіл. На Акрэсціна вельмі горача, акно было заўсёды закрытае. Мы прасілі адкрыць "кармушку", але яе адкрылі толькі ў адну змену. Я быў затрыманы ў байцы і проста марыў, каб мне перадалі майку".

З пастановы суда даведаўся, што прызнаў віну і раскаяўся

Андрэя Латышонка асудзілі па двух пратаколах на 10 сутак арышту толькі пасля трох дзён утрымання на Акрэсціна.
"Суд нават і каментаваць не хачу, вы самі ведаеце, як у нас суды праходзяць, калі іх так можна назваць. Атрымаўшы пастанову суда я са здзіўленнем для сябе даведаўся, што, аказваецца, я прызнаў віну і раскаяўся. Хоць на судзе я віну не прызнаваў і аспрэчваў абодва пратаколы. У абодвух пратаколах я пісаў, што не згодны з з абвінавачваннямі, віну не прызнаваў і пісаў свае заўвагі. У сямі чалавек прайшоў суд на трэція суткі, а ў аднаго чалавека суда чамусьці не было нават на чацвёртыя суткі, хоць праз 72 гадзіны яго павінны былі выпусціць".

Аўтазак на Жодзіна – "Яндэкс. Камфорт"

Пасля суду Андрэя перавезлі адбываць астатнюю тыдзень арышту ў жодзінскі ізалятар.
"Ведаючы, як пакуюць першых людзей у аўтазакі, мы пастараліся трапіць у канец чаргі і гэта спрацавала. Першых зноў пакавалі да адмовы: пакуль можна ўпіхнуць і зачыніць дзверы. Мы ж ехалі седзячы ўдваіх. Гэта быў новы аўтазак, у ім шмат адтулін у дзвярах было і вентылятар зверху. Пасля першай паездкі з РУУС на Акрэсціна, мы цяпер жартавалі, што гэта "Яндэкс. Камфорт". Зноў чулі як сігналілі машыны, падымаючы настрой.
Калі нас прывезлі ў Жодзіна, то нас дваіх вывелі першымі. Сказалі, як звычайна: "Рукі за спіну, галаву ўніз, тварам да сцяны". На Акрэсціна да гэтага ўжо прывыклі, але там мы стаялі ў 10-20 сантыментраў ад сцяны. Тут нам крыкнулі: "Бліжэй да сцяны!"
І тут жа рэзкім тычком з сілай мяне ўрэзалі галавой у сцяну і дубінкай па нагах ззаду ўціснулі ў сцяну.Была злосць, але зрабіць там ты нічога не можаш.
Нас паставілі у ланцуг. Пытанне: "Любіш маляваць, мастак?" Адказ: "Ніяк не". Гэта быў мужчына гадоў 45, яго затрымалі дружыннікі каля дома з балонам белай фарбы. Каманда: "Выйсці са строю". Мужчыну "прапісаў" дубінкай той жа супрацоўнік, што і мяне ў сцяну ўрэзаў. Тут ужо было страшна, шчыра кажучы, і нават не таму што паб'юць, а таму, што ты нічога не можаш зрабіць, не можаш адказаць ды нічога не можаш. Тыя, хто ўжо раней пабывалі, казалі, што на Жодзіне лепш. І думка ў галаве: "Ну ні фіга сабе лепш на Жодзіна, чым на Акрэсціна". І тут мяне хапае за руку і выцягвае са строю са словамі "Ты, ідзі сюды!" Ну, думаю, вось і панеслася... Мае 192 см росту і камплекцыя, а яны "здаровых", казалі, асабліва не любяць. Але, аказалася, яны мяне выцягнулі і яшчэ аднаго чалавека несці велізарны мяшок з асабістымі рэчамі".

За 10 сутак – два разы на шпацыр і адзін раз у душ

Як распавядае Андрэй, у жодзінскім ізалятары іх 10 чалавек утрымлівалі ў шасцімеснай камеры.
"Вада там толькі халодная. Санітарны стан памяшкання, мякка кажучы, дрэнны. Якія там прыбіральні я ўжо ведаў па расказах, але да гэтага ўсё роўна трэба прывыкаць і першы час адчуваеш дыскамфорт ад наведвання туалета напаказ, але потым абвыкаеш. "Непалітычны" сукамернік падказаў лайфхак: калі ідзеш у прыбіральню, то трэба адразу ўключаць ваду і выключаць толькі як скончыш свае справы.
Матрацы і пасцельная бялізна ў нас былі. Святло ноччу не выключалі, хоць начнік прадугледжаны.
На нашу просьбу ўключыць начнік, яго аднойчы ўключылі і спыталі: "Так лепш?" Мы адказалі "Так!" Тады ўключылі святло назад са словамі: "А будзе так". На шпацыр вывелі два разы за 10 сутак хвілін на дзесяць. Вадзілі ў душ адзін раз вечарам на восьмыя суткі.

У суботу дзяўчыны ў ІЧУ зладзілі "Жаночы марш"

Дзяўчаты ў суботу 31 кастрычніка зладзілі "Жаночы марш" ва ўмовах ІЧУ: тупалі, шумелі, перастукваліся і крычалі "Жыве Беларусь". Стук у сцяну "Жыве Беларусь" – наогул звычайная справа. Ён ідзе ад камеры да камеры і так перадаецца далей. Падтрымка адзін аднаго як унутры, так і звонку камеры адчуваецца. Харчаванне ў Жодзіна па параўнанні з Акрэсціна значна лепш. Па харчаванню нават без перадач жыць можна. Венік, анучу і іншыя прыналежнасці для ўборкі нам так і не прынеслі. Прасілі вантуз, бо забілася ракавіна, але нам сказалі самім з бутэлькі выразаць, на што я адказаў: "Ну вядома, у нас жа тут у кожнага па нажы!" Заўсёды казалі: "Пазней". Але міфічнае "Пазней" чамусьці так і не надыходзіла".

Ва ўсёй камеры пацвердзіўся COVID-19

Адзін з сукамернікаў дрэнна сябе адчуваў і прасіў паклікаць лекара, на што чуў: "Пазней". Але і гэта "пазней" так і не наступіла за пяць дзён просьбаў. Калі ў яго прапаў нюх, ён надзеў маску. Мы сказалі, каб не мучаў сябе, бо ў камеры на 18м2 10 чалавек без вентыляцыі з адной і той жа маскай – бескарысна.
Праз два дні, калі я выходзіў, у мяне паднялася тэмпература і зніклі пахі.
Радзіма ўзнагародзіла не толькі 10 суткамі арышту, але яшчэ і хатнім арыштам на 14 дзён. Пацвердзілі COVID-19.
Атрымаўшы вынік аналізу я пачаў абзвоньваць хлопцаў, з якімі сядзеў у Жодзіне, каб папярэдзіць. У мяне былі тэлефоны іх блізкіх, так як я першы выходзіў, а ў астатніх было 12-15 сутак. Аказалася, што амаль ва ўсіх ужо пацверджаны каронавірус, адсутнічаюць пахі і трымаецца тэмпература.

Трохі пра людзей, з якімі сядзеў Андрэй

На Акрэсціна са мной сядзелі людзі ўсе затрыманыя ў Заводскім раёне. Хлопцы, затрыманыя на Сяліцкага сказалі, што затрыманне пачалося з таго, што з мікрааўтобуса, які праязджаў міма, у іх паляцелі светлашумавыя гранаты. Нагадваю, што ў пратаколах напісана, як супрацоўнікі неаднаразова ветліва прасілі разысціся і папярэджвалі аб адказнасці.
У Жодзіне са мной сядзела шэсць айцішнікаў, затрыманых у розны час на вуліцы Купрэвіча. Там таксама лёталі светлашумавыя гранаты. Хлопцаў забіралі ў тры хвалі і гадзіны дзве пасля таго, як усё ўжо скончылася. Іх хапалі ўсіх на адлегласці да двух кіламетраў у лесапаркавай зоне.
Аднаго затрымалі на паркоўцы (дасталі з машыны), яшчэ аднаго затрымалі ў лесе, калі ён ішоў пешшу з Уручча праз лес да ПВТ да прыпаркаванай машыны.
У яго машыне знайшлі амерыканскі сухі паёк. Тады яны пачалі крычаць, што знайшлі арганізатара. На грудзях у яго быў здаровы выразны сіняк у форме падэшвы бацінка. Я падумаў, што яго ўдарам нагі ў грудзі збілі з ног. Але, аказалася, яго павалілі на спіну і потым зверху ўдарылі нагой у грудзі. Яшчэ ў яго на нагах былі сінякі ад дубінкі. Такія ж сінякі на нагах былі і яшчэ ў аднаго айцішніка.
Яшчэ адзін затрыманы ішоў каля корпуса ПВТ у слухаўках. Раптам набеглі, скруцілі, адабралі тэлефон. Спыталі кім працуе, ён адказаў, што праграміст. Яны сказалі: «Зразумела, пакуем». Ён сказаў, што ідзе на працу і нідзе не ўдзельнічаў. Яны запатрабавалі разблакаваць тэлефон, нічога там не знайшлі і сказалі: "А, рыхтаваўся, сука, усё выдаліў". Пачалі капацца ў заплечніку, але там таксама нічога не знайшлі.
І тут адзін кажа: "Хочаш фокус?". Ён кажа: "Ну, давай". Засоўвае кулак ў заплечнік і вымае кулак таму, разжымае яго, а ў ім сцяг. У аўтазаку яго зачымсьці ўдарылі кулаком у твар у вобласць скроні. Ён не разумее навошта, так як супраціву не аказваў. На судзе паказваў на сіняк, але нікога гэта не хвалявала.
Быў яшчэ студэнт з намі, яго затрымалі, калі ён з сябрам ішоў у бар "Патрыёт" у Доме афіцэраў увечары 26 кастрычніка. Сесці на 15 сутак, калі ты ішоў у бар "Патрыёт", – гэта неяк сімвалічна. Калі яны ішлі па супрацьлеглым баку праспекта, машыны, якія праязджалі міма, сігналілі, ён курыў і падняў руку з цыгарэтай, каб выказаць салідарнасць. Перайшоўшы праз праспект, яны ўперліся ў кардон сілавікоў. Ён спытаў: "У бар можна прайсці?", на што атрымаў адказ: "Ведаеш які ў мяне зрок? Адзінка!". Яго з сябрам скруцілі і павялі ў аўтазак. Калі я ўбачыў яго ў спісе адбыўшых на Жодзіне, то патэлефанаваў ягонай маме, з размовы з ім я даведаўся, што ён ужо адлічаны. Выйсці не паспеў, а ўжо адлічылі.
Сярэдні ўзрост сядзельца ў асобна ўзятай 32 камеры на Акрэсціна пры падліку аказаўся 37,5 гадоў, самаму малодшаму было 33 гады.