Беларусь, якая чакае. Вялікая Берасцейская Вандроўка. Частка 5 (ФОТА)
Вось і надышоў апошні дзень нашай вандроўкі. Але гэта не значыць, што мы сёння будзем доўга піць ранішнюю каву з круасанамі і спяшацца дадому з гасцінцамі для чакаючых сваякоў. Не, сёння ў нас таксама цікавы дзень і незвычайна прыгожае надвор’е. А пачнем мы з невялікага парушэння. Якога? Зараз даведаецеся! Паехалі!
У апошні дзень вандроўкі нябесная канцылярыя нібыта вырашыла выбачыцца за ўсе свае хібы і няветлівасць першых дзён. Чысцюткае неба, ласкавае сонца і такі асобны жнівеньскі пах у паветры стварылі неверагодны настрой ва ўсіх нас. І мы вырашылі трошкі парушыць свой жа маршрут і зачапіць невялічкі кавалачак Гарадзеншчыны, трошкі адхіліўшыся ад плану. Так вось і апынуліся мы на ўскрайку вёскі Дварэц у Дзятлаўскім раёне ля прыгожага касцёлу Божага Цела, які яшчэ называюць Касцёлам Святога Антонія Падуанскага.
Дварэц вядомы яшчэ з канца XV стагоддзя і непарыўна звязаны з такімі прозвішчамі, як Кезгайлы, Свідрыгайлы, Завішы, Радзівілы і Пратасевічы. Першы касцёл на гэтай зямлі быў пабудаваны ў сярэдзіне XVI стагоддзя, але ж напачатку ХХ стагоддзя, нягледзячы на неаднаразовыя перабудовы, перастаў адпавядаць патрэбам парафіі. Міхаіл і Апаліна Пратасевічы, тагачасныя ўладальнікі Дварца, хадайнічалі перад расейскімі ўладамі аб пабудове новага цаглянага храму, але грошай у іх не хапіла, і толькі з дапамогай Радзівілаў, справа пайшла. У 1905 годзе новы касцёл быў кансэкраваны ў гонар Божага Цела. Адметнасць гэтага храму ў тым, што ў той час была «татальная мода на неаготыку» касцёлаў, а гэты быў пабудаваны ў неабарочным стылі з рысамі рэнесансу. Пасля Другой сусветнай вайны храм быў ператвораны ў стайню, вярнуўся толькі ў 1989 годзе. Трапіць унутр, на жаль, у нас не атрымалася — таму звычайны шпацыр побач.
Літаральна праз пару соцень метраў месцяцца старыя могілкі, на якіх пахаваны чальцы роду Пратасевічаў, уключаючы і фундатараў касцёла Міхаіла і Апаліны, якая, на жаль, не дажыла да кансэкрацыі храма. Надмагільны помнік сваёй жонцы ў выглядзе анёла Міхаіл замаўляў у Італіі. У савецкія часы яго нават спрабавалі скінуць з пастамента, але зранку анёл ізноў стаяў на сваім месцы.
Ну, а мы вяртаемся на маршрут па Берасцейшчыны. Надвор’е спрыяе фатографу, і сёння ён адарвецца напоўніцу, не шкадуючы ані месца на карце памяці свайго фотаапарату ды ў нашых галовах, ані кіроўцу, ані наш таймінг. Ладна, не будзем буркатаць, бо ўсё было прадугледжана, тым больш краявіды Гарадзеншчыны насамрэч раскошныя. Жнівеньская Беларусь — яна такая!
А Берасцейшчына такі на нас трошкі пакрыўдзілася! Ледзьве мы перасеклі мяжу вобласці, адразу аблокі пацяжэлі і небасхіл пачаў сурова паглядаць на парушальнікаў плану. Нават надвор’е ў гэтай краіне не ўхваляе аніякіх адхіленняў ад ужо зацверджанага, нават і з добрымі намерамі... Будзем каяцца і выбачацца, а што ж рабіць!
Вось так, пакрысе вымольваючы літасці ад пакрыўджанай Берасцейшчыны, мы дабраліся да Новай Мышы. Насамрэч, Мыш не зусім новая, бо вядомая яшчэ з XV стагоддзя, а ў XVI-XVII стагоддзях тут нават меўся свой замак. Падчас вайны 1654-1667 гадоў мястэчка было зруйнавана дашчэнту маскоўскім войскам. Магчыма, пасля гэтага адноўленае селішча займела дадатак «Новая». Першы касцёл быў драўляным, яго пабудаваў у 1641 годзе Казімір Сапега, а па заканчэнні вайны ў 1667 годзе езуіты заснавалі тут сваю місію, якая дзейнічала да трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе. Пасля ўваходу ў склад Расейскай імперыі касцёл Перамянення Пана працягваў дзейнічаць, пакуль не згарэў падчас вялікага пажару напачатку ХІХ стагоддзя. Ужо ў 1825 годзе на ягоным месцы паўстаў каменны храм на сродкі нашчадкаў рода Сапегаў.
Па некаторым сведчанням касцёл у Новай Мышы яшчэ раз пацярпеў ад пажару ў 1890 годзе, але быў адбудаваны ўжо на сродкі парафіянаў, якіх налічвалася каля 5000 чалавек. Дзіўна, але за савецкім часам касцёл працягваў сваю дзейнасць. А зараз падрыхтуйцеся, бо нам пашчасціла трапіць унутр! Нас здзівіць ужо даволі цяжка, але гэты храм гэта зрабіў на трапную «10». Звонку бачыш невялікі акуратны будынак у класічным стылі амаль без усялякіх упрыгожанняў, але як толькі пераступаеш ягоны парог, то літаральна слупянееш ад выбуху колераў і стыляў аздаблення, частка якога была перанесена сюды з зачыненага манастыру ў Нясвіжы. Такое дакладна не забудзеш!
Узрушаныя ўбачаным, працягваем наш маршрут і зноўку прапануем вам некалькі жнівеньскіх краявідаў Берасцейшчыны. Зусім хутка восень і мы спадзяемся, што яна будзе такой, як мы любім — багатай на колеры, шчодрай на спрыяльнае надвор’е і вашыя замовы на новыя вандроўкі!
Пад’язджаем да вёскі Сваятычы (яна ж Сваяцічы), дзе нас чакае касцёл Святога Юрыя. Калісьці гэта было вельмі вядомае месца, сярод уладальнікаў якога — Пясецкія, Рдултоўскія, Абуховічы, Чапскія. Менавіта пры Абуховічах тут пабудавалі найпрыгажэнны палац, які, на жаль, не захаваўся да нашага часу, але застаўся на малюнках Напалеона Орды і некалькіх фотаздымках пачатку ХХ стагоддзя. Касцёл Святога Юрыя, які быў пабудаваны ў 1825 годзе, застаецца адзінай спадчынай тых часоў.
Спачатку падаецца, што гэты храм у стылі класіцызму зусім невялікі, бо мае дастаткова вузкі фасад, але калі пачынаеш яго абыходзіць, то такія думкі адразу знікаюць. Лёс не шкадаваў сваятычскую святыню — пасля паўстання 1863 году яго перадалі праваслаўным, падчас Першай сусветнай вайны ён моцна пацярпеў ад пажару, але пасля пераходу Сваятычаў у склад міжваеннай Польшчы адноўлены каталікамі. У савецкі час касцёл быў закрыты да 1990 году, калі пасля другога вяртання вернікам яго зноў аднавілі. Падобна на тое, што сталага пробашча ў Сваятычах няма, таму мы ўнутр не трапляем і шпацыруем побач.
На гэтым нашая Вялікая Берасцейская Вандроўка заканчваецца і самы час выказаць вялікую падзяку ўсім яе ўдзельнікам і тым, хто менавіта зараз чытае гэтыя словы — вы мужна вытрымалі ўсе нашы расповеды і прагледзелі гэтыя сотні здымкаў. Вельмі спадзяемся, што вам спадабалася! Дзякуй вам вялікі, нашыя дарагія чытачы! Мы вас таксама любім і чакаем новых замоваў. Мы ідзем на невялікі адпачынак, а вы Бывайце Здаровы — Пішыце Замовы!
Шаноўныя чытачы, мы вельмі хочам паказваць вам Беларусь: мясціны, па якіх вы сумуеце, ці тыя, якія вы, магчыма, раней не бачылі. Таму заклікаем вас замаўляць нам новыя маршруты вандровак па родным краі (гэта бясплатна :)). Раскажыце, якія вуліцы, раёны, гарады і вёскі вы хочаце ўбачыць, у чым іх адметнасць, чым яны дарагія менавіта вам. Звязацца з рэдакцыяй можна праз электронную пошту novychas@gmail.com ці прыватным паведамленнем у нашых акаўнтах у сацыяльных сетках.