Эніё Марыконэ пра Беларусь: «Мне гэта нагадвае ГДР»

Культура

Шэсць дзён з чалавекам-міфам, чалавекам-аркестрам і проста чалавекам Эніё Марыконэ.



morricone.jpg

Аўтарка 34mag.net амаль тыдзень пратусавалася з олдскульным геніем, спадаром Эніа Марыконэ, у якасці перакладчыцы. Нягледзячы на свой узрост і рэпутацыю тырана, дзядуля Эніа дае магчымасць не толькі знайсці з ім супольную мову, але і падслухаць некаторыя размовы, якія датычаць страхаў Маэстра і яго ўражанняў ад Беларусі.

«Гэта бярозы?»


 Мы прыязджаем у аэрапорт а дзясятай раніцы. Я мушу сустракаць самога кампазітара, яго жонку, сына і менеджара, акрамя таго, дамовіцца з грузчыкамі, каб тыя аднеслі іх валізы да машыны. У валізах ноты, а дакладней партытуры да канцэрту, які Маэстра будзе даваць разам з Прэзідэнцкім аркестрам і хорам «Белтэлерадыёкампаніі». Табло ў VIP-зале аэрапорта паказвае, што самалёт з Кіева, дзе Марыконэ выступаў напярэдадні, прызямліўся, і я выцягваю з авоські аркуш паперы з імем менеджара, каб не кампраметаваць боса.
Чую крокі, бачу бабулю, якая падымаецца па прыступках. «Звычайная беларуская бабуля», – думаю я і, не павітаўшыся, чакаю ўбачыць знаёмага чалавека ў акулярах. Бабуля працягвае мне руку: «Buongiorno!» – і за ёй выплываюць двое мужчын і дзядуля, які ніяк не рэагуе на маё вітанне. Я праводжу іх на канапу і тлумачу, што трэба пачакаць, пакуль мытня праверыць багаж, а памежнікі – пашпарты. Стары глядзіць на мяне сувора, як ксёндз на грэшніка, ён разваліўся на канапе і перапытвае ў жонкі, што я сказала. Спачатку я пераймаюся з-за сваёй італьянскай, пасля проста разумею, што дзеду 85 і ён, мякка кажучы, глухаваты. Пасля ўсіх кантроляў і аглядаў мы выходзім з нашага аэрапорта-лабірынта і сядаем у чорны мэрс. Кіроўца дзядзя Пеця вязе нас у гатэль.
Дзядуля Эніё падаецца нешматслоўным, незадаволеным і вельмі стомленым. Па дарозе з аэрапорта ён упершыню звяртаецца да мяне. «Гэта бярозы?», – пытае ён, назіраючы за пейзажам. Калі беразняк заканчваецца і пачынаюцца прыгарадныя будынкі, ён заплюшчвае вочы і засынае.

У гатэлі нас чакае нейкі чувак з камерай і мікрафонам. Арганізатары спрабуюць спыніць здымкі, на што мы чуем: «Мы з дзяржаўнага тэлебачання!» Дзед дае інтэрв'ю, не зняўшы капелюша. Яго сын і менеджар не разумеюць, што адбываецца.


Пасля нядоўгай спрэчкі ўсе разыходзяцца, я праводжу дзядулю да яго нумара, развітваюся. Ізноў цішыня ў адказ.

«Мы ўсе паедзем адсюль нахер!»


 На наступны дзень прачынаюся а шостай раніцы, каб своечасова прыйсці да гатэля, адкуль мы рулім у Палац Рэспублікі. Выязджаем па раскладзе а 8:00. Ужо 7:59, лобі пустуе, я маральна рыхтуюся. Стрэлка гадзінніка перамяшчаецца на 8:00, адкрываюцца дзверы ліфта, і Маэстра сустракае мяне ўсмешкай і даволі дзіўным пытаннем: «А колькі ты важыш?». – «45». – «У нас ёсць міндаль, там шмат жалеза і калорый, частуйся», – і яго жонка прапаноўвае мне жменю арэхаў.

Калі мы пад’язджаем да Палаца Рэспублікі, яны пытаюцца ў мяне пра стратэгічнае значэнне будынка і ласкава называюць яго «маўзалеем». Аказваецца, гэта не наша прыдумка, а агульнае ўражанне.


Аркестр сустракае дзядулю спачатку цішынёй, пасля скрыпачы пачынаюць грукаць смычкамі па пюпітрах: гэта ў іх замест апладысментаў. Маэстра і я сядаем перад аркестрам і слухаем рэпетыцыю, якую праводзіць памочнік Эніё маэстра Андзэльма, жвавы дзядок з усмешкай да вушэй і незвычайна добрымі вачыма. На першай кампазіцыі высвятляецца, што часткі музыкантаў няма, інструментаў не хапае.

Эніё падскоквае з крэсла і пачынае лаяцца. «Мы ўсе паедзем адсюль нахер, калі заўтра не будзе ўсіх інструментаў!» – што я ў лагоднай форме перакладаю кіраўніку аркестра. Высвятляецца, што наш Прэзідэнцкі аркестр – гэта маленькі аркестрык, і для таго каб выканаць патрабаванні італьянцаў, яны запрасілі дадатковых музыкантаў з тэатраў. Насамрэч, ён «проста хацеў паказаць, што варты пашаны» – я падслухоўваю гэта ў машыне, калі адводжу яго на абед.


Па абедзе мы сядаем на тыя ж крэслы, у аркестры папаўненне – некалькі перкусіяністаў і два кантрабасісты. Маэстра спакайнее. Рэпетыцыя працягваецца. Першыя скрыпкі глядзяць на мяне і ўсміхаюцца: здаецца, дзядуля заснуў. Пасля я заўважаю, што ён проста заплюшчыў вочы і ўважліва слухае аркестр. Некалькі разоў Марыконэ спыняе ігру, бо «арфа сыграла соль замест соль-дыез» ці «труба прапусціла ноту». Я здзіўляюся, як ён чуе ў гэтым музычным вэрхале такія дробязі, калі ён не чуе таго, што я кажу яму, і перапытвае ў мяне ўсё па два разы. На перапынку бачу ля залы свайго былога аднакласніка, якія працуе медбратам. «Сказалі, мы павінны быць побач, на выпадак, калі з вашым старым што-небудзь здарыцца», – усміхаецца ён.

«Я малады, я раблю зарадку»


 На наступны дзень сітуацыя з аркестрам паляпшаецца: прысутнічаюць усе музыканты, памылак не робяць. Дзядуля Эніё пачынае ўсміхацца і дорыць скрыпачцы кветкі «за прагрэс». Аркестр перастае яго баяцца, на перапынку падыходзяць да зоркі з пытаннямі кшталту «ці можна на сто пяцьдзясят другім такце змяніць драўляныя палачкі на мяккія», ну і, вядома, «ўан фото пліз?».

Далей у нас рэпетыцыі і прэс-канферэнцыі з не вельмі кампетэнтнымі журналістамі, якія нават пры сустрэчы з чалавекам культуры сусветнага маштабу мусяць задаваць яму пытанні, так ці іначай звязаныя з ідэалогіяй. «Што для Вас азначае слова патрыятызм?» – пасля выпешчаны рэпарцёр з БТ прызнаецца, што хацеў пачуць не праеўрапейскія оды, а штосьці, што б упісвалася ў кантэкст перадачы, прысвечанай патрыятызму. Дзядуля, аднак, больш за ўсё скардзіцца, што яго ведаюць толькі па музыцы да кіно. Ён, як усялякі творца, пераймаецца наконт аўтаномнасці свайго мастацтва, таму на кожнае пытанне пра тое, як ён працаваў з Таранціна або Пазаліні, адказвае крыху абурана і стомлена.


Каб трохі адпачыць і павесяліцца, ён расказвае мне італьянскія анекдоты пра адносіны мужчын і жанчын, на якія я слаба рэагую, бо італьянскі гумар – даволі тонкая рэч. Аркестр бачыць нас як Мафусаіла і яго прапраўнучку. «Колькі табе гадоў?» – пытае Маэстра, а пасля адказу падлічвае, што ў чатыры разы старэйшы за мяне. Узрост, а дакладней старасць – рэч, якая найбольш яго клапоціць.

Ён абураецца на віншаванні з днём народзінаў і глядзіць на мяне, як на недарэку, калі я папярэджваю яго аб прыступках на шляху да ліфта. «Я малады, я раблю зарадку і правільна харчуюся. Калі б ты рабіла зарадку і правільна харчавалася, не важыла б 45», – паўтарае ён.


Пры гэтым спадар Марыконэ пазбягае жалобнага фіялетавага колеру і нешчаслівых лічбаў – напамінаў пра тое, што ўсё мусіць прыйсці да лагічнага завяршэння.

«Мне хапае апладысментаў»


 У дзень перад канцэртам мы засядаем у грымёрцы Маэстра і абмяркоўваем пытанні паўсядзённасці. Ён спакойны і шчаслівы. Спачатку размаўляем пра моладзь і пра тое, ці прыйдзе на яго канцэрт хто-небудзь маладзейшы за 50.

Пасля яго жонка пытае ў мяне пра Беларусь: «Што тут не так? Паветра нейкае цеснае. І чаму ніхто не ўсміхаецца?» Тут дзядуля згадвае: «Мне гэта крыху нагадвае ГДР. Я памятаю, як мы прыехалі туды адразу пасля вайны, каб даць канцэрт. Тыя ж суворыя паліцэйскія, памежнікі хадзілі па вагонах з дубальтоўкамі. Для нас гэта было дзікасцю. І паветра там было такое ж, цяжка дыхаць, цяжка граць музыку, бо музыка патрабуе ўнутранай свабоды ў сэрцах тых, хто яе выконвае».


Марыя, жонка Эніё, пачынае распавядаць мне пра часы Мусаліні і параўноўваць «Менск-Арэну» са стадыёнам, пабудаваным ім у Рыме для правядзення спартовых гульняў. «Усе яны любяць гуляцца ў салдацікі, а салдацікі, у сваю чаргу, павінны быць моцнымі і натрэніраванымі», – падсумоўвае жанчына.
На канцэрце мяне просяць быць побач з Марыяй. Яна разам з сынам сумленна набывае квіткі ў партэр і прызнаецца, што ў Італіі самы дарагі квіток на імпрэзу мужа каштуе 100 еўра.

«Адкуль такая розніца ў даходах і цэнах? Наш прадзюсар заплаціў тут каля 120 даляраў за тое, каб аддаць у хімчыстку гарнітур. У Штатах ён плаціць за гэта ў пяць разоў меней», – абураецца яна.


Тут святло патухае, і на сцэну выходзіць Маэстра: у чорным гольфіку і чорным гарнітуры. Ён так рады апладысментам, што нават пачынае хутчэй рухацца. Праз секунду ён ужо ўзвышаецца над аркестрам, паварочваецца да слухачоў спінай і паднімае ў паветра палачку. Пасля першай кампазіцыі, у момант той секунднай цішыні, яго жонка першая пачынае пляскаць у далоні, шчаслівая за свайго мужа: «Вось дзеля гэтага мы і вандруем. У такія моманты ён сапраўды адчувае сябе маладым і запатрабаваным».

Беларусы як публіка італьянцам спадабаліся. «Было так жа добра, як і ў Кіеве», – кажа Эніё пасля канцэрту. «Толькі не разумею, навошта мне людзі кветкі дораць. У нас кветкі – падарунак для жанчын. А мне хапае апладысментаў і запрашэнняў даць канцэрт у новым месцы. Хутка паедзем у Сафію», – і ён пачынае пералічваць гарады, дзе яшчэ плануе даць канцэрты.


Калі мне прапанавалі папрацаваць памочнікам Маэстра, сябры ганарыліся і жартавалі, маўляў, будзеш апошняй перакладчыцай Марыконэ. Але пасля гэтых шасці дзён арганізацыйнага трэшу, гучнай сімфанічнай музыкі, дурацкіх інтэрв’ю і задушэўных размоваў я шчыра спадзяюся, што дзядуля ўвойдзе ў «Кнігу рэкордаў Гінэса» не толькі паводле колькасці выпушчаных саўндтрэкаў, але і паводле пражытых гадоў. Спадзяюся, дзякуючы міжземнаморскай дыеце і эндарфіну ад выканання сваёй музыкі па ўсім свеце, спадар Марыконэ дажыве да таго залатога часу, калі ў нас з’явяцца свае Таранціна і Пазаліні.
Эніё Марыконэ
 Сусветна вядомы кампазітар, дырыжор, аўтар саўндтрэкаў да фільмаў Сэрджыё Леонэ, П'ера Паала Пазаліні, Бэрнарда Бэрталюччы, Рамана Паланскі, Квэнціна Таранціна і шматлікіх іншых рэжысёраў, афіцэр ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай», уладальнік «Оскараў» і «Грэмі», доўгажыхар, бацька чатырох дзяцей і чалавек свету.

34mag.net