«Не вер, не бойся, не прасі»: як сябе паводзіць на допыце, калі прычапіліся па палітычнай справе

Праваабаронца Сяргей Усцінаў выпусціў суперкарысны трэд аб тым, як паводзіць сябе на допыце і правільна рэагаваць на незаконныя патрабаванні следчага.

Саветы па сутнасці ад праваабаронцы

Сёння вы жывяце звычайным жыццём і пра рэпрэсіі ведаеце толькі з навін, а заўтра можаце раптам стаць фігурантам крымінальнай справы хоць бы ў ролі сведкі. Бо, калі верыць афіцыйным заявам, улады маюць намер знайсці і пакараць кожнага ўдзельніка руху за перамены, а такіх у Беларусі не адна сотня тысяч.
1. Усе прыведзеныя парады не з'яўляюцца панацэяй ад усіх бед і застаюцца толькі парадамі, але ніяк не абавязковым правілам. Допыт, як і жыццё — складаная штука. Паехалі.2. Усё новае — гэта добра забытае старое, толькі больш адаптаванае. Сістэма самаабароны распрацавана савецкім дысідэнтам Уладзімірам Альбрэхтам і называецца ПАСД. Гэтая сістэма працуе ў асноўным для сведак, бо падазраваны і абвінавачаны могуць адмовіцца даваць паказанні.3. ПАСД — абрэвіятура, уяўляе сабой чатыры сіты, праз якія сведка прасейвае кожнае пытанне следчага: «пратакол», «асабістае», «стаўленне да справы», «дапушчальнасць з этычнай пункту гледжання». Сістэма працуе толькі ў рамках палітычных спраў, г. зн. калі чалавек не вінаваты.
4. Памятайце, сведка нясе крымінальную адказнасць за дачу заведама ілжывых паказанняў. Калі казаць на допыце, то толькі праўду. Лепш не сказаць усёй праўды, чым сказаць няпраўду.5. Допыту часта папярэднічае нефармальная гутарка без складання пратаколу, яна не рэгламентавана КПК. Нам важна каб следчы выконваў закон, таму трэба перавесці гэтую гутарку ў максімальна зразумелае прававое рэчышча. Як гэта зрабіць?6. Спытайце ў следчага ці павінны вы казаць праўду, а калі атрымаеце сцвярджальны адказ, папрасіце распісацца пад адказнасцю за дачу загадзя ілжывых паказанняў. Паколькі такі подпіс можна паставіць толькі ў пратаколе допыту, то вы свайго дамагліся.7. Пераходзім да самой сістэмы: сіта «П — пратакол». Ёсць вельмі шмат цяжкіх пытанняў, для якіх падыходзіць адзін адказ: «Запішыце ваша пытанне ў пратакол, і я на яго адкажу». Калі следчы не запісвае сваё пытанне ў пратакол, вы не абавязаныя на яго адказваць. Так працуе сіта «П».Напрыклад, КПК забараняе задаваць навадныя пытанні, таму калі следчы запіша такое пытанне ў пратакол, то адказ можа быць наступны: «Паколькі пытанне навадное, то я адмаўляюся на яго адказваць».Тое ж самае, калі ў дачыненні да вас паступаюць схаваныя пагрозы (псіхалагічны ціск). Адказ можа быць наступным: «Я адмаўляюся адказваць на пытанне з пагрозамі, паколькі гвалт, пагрозы і іншыя незаконныя меры прымусу да дачы паказанняў забароненыя законам».8. Сіта «А — асабістае». Гэта сіта працуе тады, калі вас з разраду сведкі хочуць перавесці ў разрад падазраванага. Тут сведку абараняе арт. 27 Канстытуцыі: Ніхто не павінен прымушацца да дачы паказанняў супраць самога сябе, членаў сваёй сям'і і блізкіх сваякоў.Што гэта значыць на практыцы? Вы маеце права адмовіцца адказваць на любое пытанне, якое нясе небяспеку вам, членам вашай сям'і і блізкім сваякам. Адмову адказваць на такое пытанне так і аргументуйце: «Адмаўляюся адказваць на пытанне на падставе арт. 27».9. Сіта «С — стаўленне да справы». Калі пытанне следчага не мае дачынення да справы, то на яго можна не адказваць. КПК: калі дапытваны кажа пра абставіны, якія відавочна не адносяцца да крымінальнай справы, яму павінна быць паказана на гэта. Сам КПК дазваляе не адказваць на такія пытанні.Напрыклад, сведкі пытаюцца аб прыналежнасці да якіх-небудзь грамадскіх арганізацый або палітычных партый, у той жа час крымінальная справа, па якой ён выкліканы, гэта масавыя беспарадкі. Акрамя таго, гэтае пытанне яшчэ ляжыць у рэчышчыі сіта «Асабістае».10. Сіта «Д — дапушчальнасць». Сіта пра тое, ці дапушчальна адказваць на пытанне з пункту гледжання маралі, ці этычна. Для мяне недапушчальна адказваць на пытанне, сутнасць якога не зразумелая. Не этычна адказваць на пытанні аб асабістым жыцці сваіх сяброў або наогул кагосьці. Недапушчальная хлусня.11. Любое пытанне ў рэчышчы «дапушчальнасць» затрымаецца ў папярэдніх сітах, «пратакол», «асабістае», «стаўленне да справы».12. Карыстайцеся правераным часам трыадзіным правілам «не вер», «не бойся», «не прасі», да якога я заўсёды дадаю «не хлусі», «не кажы шмат» — правіла «н-5».13. Па парадзе спецыялістаў невялікае тлумачэнне. Блізкія сваякі: дзяды, бабкі, бацькі, дзеці, унукі, муж, жонка, браты сястры.Члены сям'і: блізкія сваякі, іншыя сваякі, непрацаздольныя ўтрыманцы і іншыя асобы, якія пражываюць сумесна і вядучыя агульную гаспадарку (хлопец з дзяўчынай, аднаполая пара, сябры, якія здымаюць разам жыллё, суседзі па пакоі ў інтэрнаце).
Паводле the-village.me