Падаляк: Расійская эліта разумее, што Пуцін не актуальны, што ён выпаў з рэальнасці
Чаму Зяленскі нічога не сказаў пра Лукашэнку ў Гаазе? Калі ўсё ж такі будзе контрнаступленне? Каму выгадная атака дронаў на Крэмль і як Кіеў рэагуе на канфлікт Прыгожына з Міністэрствам абароны Расіі? Пра гэта дарадца кіраўніка Офіса прэзідэнта Украіны Міхаіл Падаляк распавёў «Л*стэрку».
Фота reuters
— Уладзімір Зяленскі, выступаючы ў Гаазе, сказаў: «Мы ўсе хочам бачыць тут іншага Уладзіміра». А чаму нічога не было сказана пра Лукашэнку?
— Тут жа важная прыярытэтызацыя. Несумненна, Лукашэнка будзе таксама мець пэўныя юрыдычныя адказнасці. Але для нас вельмі важна зафіксаваць надзвычайны сімвалізм: першасны ордэр выдадзены на арышт Пуціна. Акрамя таго, мы настойваем на стварэнні, і гэта было сказана прэзідэнтам, абсалютна дакладна міжнароднага трыбунала, не гібрыднага трыбунала, не на базе ўкраінскага заканадаўства або судовай сістэмы, а менавіта міжнароднага па прынцыпе Нюрнбергскага трыбунала, які будзе створаны толькі пад асуджэнне Расіі.
Гэта можа ісці праз першасны трыбунал наступным чынам: спачатку ў трыбунал выклікаюцца ці, дакладней, прымусова дастаўляюцца суб'екты, якія прынялі рашэнне аб пачатку вайны ва Украіне. У прынцыпе гэта будзе вельмі хуткі разгляд так званага «злачынства агрэсіі», таму што ў міжнародным заканадаўстве ёсць паняцце агрэсіі, а не вайны.
У гэтым злачынстве абвінавачвацца будуць толькі чальцы Рады бяспекі Расіі, якія прымалі 22 лютага 2022 года пастанову аб пачатку вайсковай кампаніі ва Украіне. І, безумоўна, першым аўтарам будзе Пуцін. Для нас гэта пускавы момант, які прывядзе да наступных дзясяткаў, а то і сотняў іншых працэсаў, якія будуць ужо супраць канкрэтных людзей і выканаўцаў. Таму, безумоўна, сімвалізм у тым, што прэзідэнт Зяленскі сказаў: «Нам патрэбны тут іншы чалавек», і ён там дакладна будзе. Мы разумеем, адкуль першасна павінны пачацца ўсе працэсы, каго трэба будзе першым асудзіць для таго, каб запусціць каскадны ланцужок іншых трыбуналаў. І, адпаведна, у іншых трыбуналах ужо можна будзе разглядаць юрыдычна доказы віны тых ці іншых суб'ектаў, уключаючы суб'ектаў не толькі расійскай грамадзянскай прыналежнасці.
«Добра было б, каб унутраныя канфлікты ў Расіі пачыналі праяўляцца ў больш агрэсіўнай форме»
— Як Кіеў рэагуе на канфлікт Прыгожына з Міністэрствам абароны Расіі?
— Першае: нам няма дакладна ніякага сэнсу рэагаваць на праяву ўнутранай канфліктнай барацьбы, якая нарастае ў Расіі з-за таго, што ваенная кампанія, якую яны планавалі вельмі хутка завяршыць, мае ўсё больш вялікую тэндэнцыю, скажам так, да фатальнага пройгрышу. І, вядома ж, зараз ідзе ўнутраны пошук ворагаў. Пастаянныя інтрыгі, шантажы. Мы бачым, з аднаго боку, праявы шантажнай пазіцыі суб'екта Прыгожына, які патрабуе: дайце нам тое, дайце нам гэта. Пры тым што Міністэрства абароны, у сваю чаргу, заяўляе, што ўсе гэтыя патрабаванні абавязкова да такой даты не выконваюцца, таму што там неэфектыўнае кіраўніцтва, і непасрэдна ў гэтым неэфектыўным кіраўніцтве абвінавачваюць Прыгожына.
Мы, вядома, на гэта глядзім з цікавасцю, але з пункту гледжання ацэнкі падзей, якія адбываюцца ў палітычных, каляпалітычных або ваенна-палітычных элітах Расіі. Але з пункту гледжання падзей непасрэдна на тэатры ваенных дзеянняў мы, вядома, абапіраемся выключна на ацэнкі нашага Генеральнага штаба. Для нас гэта прыярытэтныя ацэнкі, яны з'яўляюцца аб'ектыўнымі. І, адпаведна, мы пакуль бачым цяжкія баі, якія працягваюцца на Данецкам кірунку і, у прыватнасці, на Бахмуцкім. Таму добра было б, каб канфлікты нарасталі, каб унутраныя канфлікты ў Расіі пачыналі выяўляцца ў больш агрэсіўнай форме. Але, яшчэ раз падкрэсліваю, мы зыходзім з аператыўна-тактычнай ваеннай абстаноўкі, пра якую кажа наш штаб. А ён кажа, што баі цяжкія.
— Што зменіць сыход ПВК Вагнера з Бахмута, калі ён адбудзецца?
— Не вельмі правільна прагнастычна казаць пра гэта. Усё ж такі гэтая вайна, тут канкрэтная падзея адбываецца, і пасля гэтага сцэнарна яна выглядае так ці інакш. Аднак, безумоўна, на мой погляд, у Бахмуце засталіся найбольш баяздольныя часткі і расійскай арміі як такой. Гэта, перш за ўсё, кантрактная армія, тая, якая заходзіла ва Украіну, я нагадаю, больш за 14 месяцаў таму. Гэтыя рэшткі зараз сканцэнтраваны на Бахмуцкім кірунку. Там жа знаходзяцца найбольш баяздольныя з пункту гледжання дысцыпліны часткі арміі Расіі, ну, можна так сказаць, часткі арміі, таму што ўсё ж такі гэта як бы адносіцца да Міністэрства абароны, гэта ПВК Вагнера. І, натуральна, выхад ці не выхад ПВК будзе аслабляць або працягваць трымаць у тым жа тонусе расійскую акупацыйную групоўку, якая знаходзіцца на гэтым кірунку.
«Контрнаступленне — гэта вялікі аб'ём розных мерапрыемстваў»
— Контрнаступленне ўжо пачалося?
— Вайна — гэта не мерапрыемства, прымеркаванае да нейкай даты. Гэта суб'ект Пуцін да кожнай даты хоча нейкую падзею. Чалавек жыве ў савецкай стылістыцы. Контрнаступленне — гэта вялікі аб'ём розных мерапрыемстваў, у тым ліку, дарэчы, абароннага плана, напрыклад, контрбатарэйная праца па тых ці іншых напрамках, якая дазваляе істотна знізіць эфектыўнасць расійскай арміі і такім чынам палегчыць пэўныя наступальныя дзеянні нашай арміі. Таму, зыходзячы з гэтага, мы можам сказаць, што контрнаступальныя дзеянні так ці інакш ідуць на працягу ўсяго апошняга часу.
Але яшчэ раз хачу завастрыць увагу, што няма даты, калі ўсе раптам пайшлі наперад. Не, такога не будзе. У нас ёсць вельмі важны палітычны складнік — вайна не можа завіснуць там, дзе яна сёння знаходзіцца, яна не можа быць замарожаная. І, натуральна, з палітычнага пункту гледжання для Украіны вельмі важна прасоўвацца наперад, вызваляць сваю тэрыторыю, і, безумоўна, назапашванне зброі працягваецца, але, тым не менш, ужо ёсць пэўныя абаронча-манеўраныя дзеянні, якія дазваляюць палепшыць нашу аператыўную абстаноўку.
— Падрыў чыгуначных шляхоў і выбухі на нафтабазах у Расіі — гэта частка контрнаступлення?
— Гэта больш глыбокі працэс. Гэта працэс паступовага развалу дзяржаўнай кіравальнасці ў РФ. Я б вылучыў некалькі важных момантаў. Колькасць эксцэсаў на аб'ектах крытычнай інфраструктуры, на аб'ектах паліўна-энергетычнага промыслу, на чыгуначных напрамках рэзка ўзрастае і будзе ўзрастаць. Таму што, па-першае, губляецца дзяржаўны кіраўнічы кантроль у розных рэгіёнах. Другое — губляецца сілавы кантроль. Груба кажучы, зразумела, што сілавая вертыкаль не можа курыраваць ці кантраляваць, або купіраваць тыя ці іншыя рызыкі, якія з'яўляюцца ў тых ці іншых рэгіёнах. Гэта гаворыць пра тое, што сакральнасць Пуціна амаль знікла. Гэта значыць, ніхто ўжо не ставіцца сур'ёзна да таго, што ён кажа і робіць.
Але ў прынцыпе яшчэ пэўны страх прысутнічае. Усё ж такі, нагадаю, была пабудавана істотная рэпрэсіўная вертыкаль. Ну і, безумоўна, адгалоскі вайны з тэрыторыі Украіны відавочна пераходзяць, у тым ліку і на тэрыторыю Расіі. Таму што, калі ты пачынаеш такую маштабную вайну і не атрымліваеш вокамгненна перамогу (а Расія яе не атрымала і не магла атрымаць, таму што яна заходзіла, абсалютна дакладна не ведаючы ні свае сілы, ні здольнасці Украіны), то, натуральна, у цябе будзе выяўляцца зваротная рэакцыя ў сваёй краіне. Таму што людзі 14 месяцаў бачаць неэфектыўныя паводзіны сваёй арміі. Людзі зняверыліся, што гэтая армія сапраўды другая армія свету. Людзі пастаянна знаходзяцца пад ціскам мабілізацыйных кампаній. Людзі паступова пазбаўляюцца доступу да тых ці іншых сацыяльных выплат. Людзі бачаць колькасць загінулых, якія яны атрымліваюць з Украіны. І, натуральна, усё гэта дэмаралізуе стан унутранага рынку.
Плюс пастаянна ідуць навучанні выкарыстання бамбасховішчаў, пастаянна ідуць перамяшчэнні людзей з прыгранічных з Украінай рэгіёнаў. Мы бачым сёння адмену парадаў «Несмяротных палкоў». Мы бачым адмену іншых мерапрыемстваў. Мы бачым паступовую мілітарызацыю тых ці іншых грамадскіх настрояў.
Усё гэта сведчыць пра тое, што вайна ўжо ёсць на тэрыторыі Расіі, і плюс вяртанне з пярэдняга краю дэмабілізаваных, якія адслужылі пэўны час і якія прыйшлі з вайны. Як правіла, гэта зэкі, якія атрымалі ўжо звальненні і якія сядзелі за цяжкія забойствы. Некантралюемы крымінальны абарот зброі. Расія, мякка кажучы, нават не павольна, а хутка апускаецца ва ўнутраны хаос. Ну і плюс пратэсныя настроі ў выглядзе такой агрэсіі партызанскага тыпу. Маюцца на ўвазе падрывы і гэтак далей. Таму, вядома, гэта ўсё будзе павялічвацца ў поўным аб'ёме. І, вядома ж, гэта будзе прывязана [да контрнаступлення]. Чым больш будзе тактычных поспехаў, тым больш будзе вось гэтых эксцэсаў на тэрыторыі Расіі. І абсалютна дакладна ў агляднай будучыні мы атрымаем там рэвалюцыйную праяву, гэта значыць ўнутраную, па сутнасці, грамадзянскую вайну.
«Усе выдатна разумелі, што гэта пастаноўка і што ніякіх рызык для іх няма»
— Як вы думаеце, пра што будзе казаць Пуцін 9 траўня? Атака дронаў на Крэмль зменіць ці ўжо змяніла гэтую прамову?
— Пачнем з апошняга. Безумоўна, яна змяніла. І, безумоўна, будзе больш агрэсіўная прамова. Па-першае, давайце адразу скажу, што Пуцін не з'яўляецца на сённяшні дзень глабальным суб'ектам, гульцом, і, адпаведна, яго прамовы не нясуць ніякага ньюсмейкерства.
Па-другое, давайце не забываць, што Пуцін абсалютна не разумее рэаліі сённяшняга дня, не разумее тое, што адбываецца ва Украіне і, безумоўна, не разумее, што адбываецца ў Расіі. Таму, зноў жа, яго прамова будзе насычана стандартнымі клішэ, стандартнымі штампамі пра тое, што ён ваюе з усім светам, ваюе з НАТА і гэтак далей, і да таго падобнае, што трэба зацягнуць паясы, трэба абвясціць святую вайну. Давайце ўсе аб'яднаемся каля мяне, я эфектыўны цар. Глядзіце, вы давайце ўсё рабіце тое, што я вам кажу.
Але пры гэтым, безумоўна, вы маеце рацыю, прамова будзе некалькі ўзмоцненая: глядзіце, у нас ужо адбываюцца працэсы, атакуюць наша святое месца, атакуюць Крэмль, нават атакуюць мяне асабіста. Я, вядома, геройскі чалавек, і, натуральна, нічога не баюся, але проста хачу, каб вы ўсе побач стаялі, і мы з вамі такім мабілізаваным натоўпам пайшлі і ўсё ж такі дарэзалі ўкраінцаў. Вось прыкладна так гэта будзе выглядаць. Але яшчэ раз падкрэсліваю, глядзіце, любая сённяшняя гаворка Пуціна не мае ніякай змястоўнай часткі.
Другое — гэтыя прамовы з'яўляюцца паўторам таго, што ён казаў. Гэта абсалютна не адпавядае сучаснаму светапогляду. Гэта значыць Пуцін абсалютна архаічны чалавек. Калі ўчора яшчэ ён вызначаў глабальную суб'ектнасць Расіі, то сёння, вядома ж, ніякай суб'ектнасці глабальна ў Расіі няма.
Ну і, нарэшце, трэцяе. Безумоўна, гэта будзе прамова крыху плаксіва-пытальная, таму што яму трэба атрымаць, па-першае, лаяльнасць шырокіх мас насельніцтва. То-бок гэта насельніцтва павінна максімальна вітаць мабілізацыйны працэс і перавод эканомікі на ваенныя рэйкі, максімальнае зніжэнне нейкіх сацыяльных праграм, максімальную страту пакупніцкай здольнасці, максімальную страту эфектыўнасці дзяржавы і гэтак далей. Гэта насельніцтва павінна быць у захапленні ад таго, што яны будуць жыць бедна і нядоўга. І другая частка — ён павінен кансалідаваць, натуральна, уласную эліту. Гэта тое, пра што мы пачыналі з вамі гаварыць пра канфлікт паміж Шайгу і Прыгожыным, які будзе паступова нарастаць. Безумоўна, Пуцін баіцца ўнутраных змоў. Безумоўна, унутры ягонай эліты вельмі шмат негатыву ў дачыненні да Пуціна.
Расійская эліта, у тым ліку нават найбліжэйшае асяроддзе, разумее, што Пуцін не актуальны, што ён абсалютна дакладна выпаў з рэальнасці, што ён не з'яўляецца гарантам якой-небудзь будучыні для гэтай эліты. І, адпаведна, Пуцін будзе спрабаваць кансалідаваць гэтымі прамовамі ў тым ліку эліту і сказаць, што мы ўсе тут у адной лодцы. І калі гэтая лодка пойдзе на дно, то вы пойдзеце разам са мной. Вось прыкладны змест яго прамовы, ён досыць банальны і прадказальны.
Скрыншот відэа расійскіх тэлеграм-каналаў
— На вашу думку, за атакай на Крэмль стаіць Расія. Можаце растлумачыць, навошта ёй гэта трэба?
— Мы ўбачылі правільна візуалізаваную карцінку, прыгожа знятую з розных ракурсаў. Мы ўбачылі сінхранізацыю выхаду гэтай інфармацыі. Мы ўбачылі дзіўных людзей, якія былі мадэратарамі. Мы разумеем, што там усе камеры ФСОшныя. Мы разумеем, што вось гэты выбух такі маштабны, які не пашкодзіў нават флагшток. На мой погляд, гэта быў выбух, разлічаны менавіта на вось гэтую візуалізацыю. Да гэтага было тыпу затрыманне дыверсантаў у Крыме, дзе таксама была адсылка да Офіса прэзідэнта Украіны.
І тут мы пераходзім да матывацыі. Навошта патрэбна была гэтая пастаноўка, і чаму гэта пастаноўка? Таму што ніякіх кадравых рашэнняў не было з пункту гледжання прыняцця. Глядзіце, калі гэта сур'ёзны эксцэс, які абвальвае вашу канцэпцыю бяспекі, то несумненна, вы будзеце звальняць людзей, якія адказваюць за бяспеку. Несумненна, вы будзеце праводзіць экстранае пасяджэнне сілавых органаў, уключаючы Раду бяспекі. Вы будзеце ўводзіць новыя фарматы забеспячэння бяспекі вакол Крамля, вакол асноўнага свайго офіса, будзеце праводзіць работы па ўзмацненні супрацьпаветранай працы. Усяго гэтага не было. Графік працы службовых асоб не быў зменены. Парадак дня ў такіх, як Мішусцін, не змяніўся. Усе выдатна разумелі, што гэта пастаноўка. І ў найбліжэйшым атачэнні, і сам Пуцін разумелі, што ніякіх рызык для іх няма. Усё гэта кантралюецца.
Якія задачы яны вырашалі? Паколькі Расія на сённяшні дзень абсалютна неадэкватная і неэфектыўная, то, натуральна, яны думалі, што ўсе вакол вельмі дурныя людзі і павераць у гэтую векавую гісторыю. І, адпаведна, тады гэта легітымізуе ім магчымасць, у крайнім выпадку, нанесці ракетныя ўдары па цэнтры Кіева, па адміністрацыйных будынкаў у Кіеве. Ім гэта было трэба толькі для трох задач. Гэта кансалідацыя ўнутранай прасторы. Вось там сапраўды людзі досыць дурныя, каб можна было ім прымітыўную пастаноўку паказаць і сказаць: «Глядзіце, ужо Крэмль атакуюць, таму давайце, ідзіце, мабілізуем. Давайце ўсе пойдзем абараняць нашу святую, велізарную краіну».
Гэта трэба было, каб паспрабаваць напалохаць нашых саюзнікаў. Глядзіце, Украіна атакуе Крэмль. Давайце вы не будзеце ім даваць дальнабойныя ракеты і тым больш авіяцыйны кампанент. Дарэчы, катэгарычна Расія хоча, каб нам не перадавалі тыя ж знішчальнікі F-16, таму што ў Расіі застаўся адзіны аргумент, які яна сёння выкарыстоўвае — яна атакуе грамадзянскае насельніцтва, атакуе балістычнымі ракетамі, атакуе крылатымі ракетамі, атакуе дронамі і — галоўнае — атакуе авіяцыйнымі кіраванымі бомбамі, падлятаючы на сваёй авіяцыі да межаў Украіны. І, безумоўна, яны хочуць, каб заходнія эліты, убачыўшы атаку на Крэмль, сказалі: «Ух ты! Там ужо наогул некантралюемы працэс, гэта эскалацыя можа прывесці яшчэ да нейкіх цяжкіх наступстваў. А давайце не будзем Украіне даваць пэўную тэхніку». Гэта другая задача. Мы з вамі разумеем, што гэта ўсё прымітыўна выглядае. Але тым не менш гэта ж Расія. Яшчэ раз падкрэсліваю, паглядзіце на іх з пункту гледжання таго, які ў іх вобраз мыслення.
Нарэшце, трэці складнік — гэта сапраўды магчымасць нанесці той ці іншы тэрарыстычны ўдар. Мы калі гаворым пра Расію, гэта, натуральна, тэрарыстычныя ўдары. Калі наносіш удар па Херсоне па гандлёвым цэнтры і забіваеш дваццаць тры грамадзянскіх — гэта, несумненна, тэрарызм наўмыснага дзеяння. Дык вось, нанесці ўдар па той жа Банкавай (вуліца ў Кіеве), нанесці ўдар па любому іншаму дзяржаўнаму інстытуту ў цэнтры Кіева. І потым сказаць, што не мы першыя пачалі, а пачалі першыя ўкраінцы. Гэта значыць, досыць банальна, прадказальна. І натуральна, цяпер у прынцыпе, напэўна, акрамя нейкіх аддаленых перыферыйных ускраін самой РФ у гэтую версію наўрад ці хто верыць.