Уладзімір Кавалкін: Беларусы не дачакаюцца цудаў ад ПВТ, а праблем можа дадацца

ПВТ застаецца прававым афшорам з падаўжэннем падатковых ільгот і даданым відам дзейнасці. Драйверам эканомікі яму не стаць, а дадаць сацыяльнай напружанасці — цалкам па сілах.

«Дэкрэт аб лічбавай эканоміцы» калі і можа выклікаць эйфарыю, то толькі ў тых, хто знаходзіцца ў ліку рэзідэнтаў Парку высокіх тэхналогій, астатнім застаецца назіраць за стварэннем добраўпарадкаванага аазіса ў бяднеючай краіне, лічыць эксперт па пытаннях рэформы дзяржаўнай службы і кіраўнік праекта «Кошт урада» у межах праекта BIPART Уладзімір Кавалкін.

Толькі для VIP

«Усе прэферэнцыі маюць выключна ўдзельнікі клуба пад назвай ПВТ. Такім чынам, узнікае пытанне: а хто вырашае, каму ўваходзіць у ПВТ, а каму не ўваходзіць? На мой погляд, самая вялікая небяспека ўсёй гэтай сітуацыі ў тым, што ў Беларусі з'яўляюцца алігархі, набліжаныя да ўлады, — адзначае Уладзімір Кавалкін. — Пытанне не пра развіццё IT-галіны ў краіне, пытанне ў асаблівых умовах, каб трапіць у клуб абраных. Як бачым, сам дэкрэт абмяркоўваўся ў абсалютна закрытым рэжыме, яго тэкст не быў даступны, на пытанні журналістаў пра будучыню дэкрэта звычайным адказам было маўчанне. Ці будзе празрыстай і адкрытай дзейнасць рэзідэнтаў ПВТ? Тут нават гадаць не варта. Будзе спасылка на таямніцу камерцыйнай інфармацыі і адмова ў доступе да яе. У выніку карупцыйныя рызыкі толькі ўзрастаюць. Бо глеба для іх вельмі добрая: ёсць падатковыя прэферэнцыі, адпаведна, рэзідэнты ПВТ захочуць іх захаваць, новыя — іх атрымаць, то бок з'яўляецца важкая падстава для кулуарнага гандлю».
Эксперт адчувае «скепсіс з нагоды ўсёй гэтай эйфарыі з боку IT-супольнасці і набліжаных да яго людзей: немагчыма стварыць дзве Беларусі — гэта абавязкова выльецца ў абурэнне людзей, гэта абавязкова выльецца ў праблемы і эканамічнага плана, паколькі гэта парушае у прынцыпе той сацыяльны кантракт, які існуе ў Беларусі». «Атрымліваецца, што людзі, якія зарабляюць больш, плацяць падаткаў менш — з грамадствам гэтае пытанне ўлада і бізнэс так і не абмеркавалі. Безумоўна, усё гэта адаб'ецца (ды і ўжо адлюстроўваецца) на рынку працы ў Беларусі. Сёння лекары, настаўнікі, медсёстры, людзі гуманітарных прафесій актыўна перавучваюцца на тэставальнікаў, праграмістаў і гэтак далей. У выніку мы не атрымаем ні кваліфікаваных «айтышнiкаў» унутры галіны, але пры гэтым страцім людзей у іншых галінах. Дзе будзе лячыцца «айтышнiкi», у каго будуць вучыцца яго дзеці? А ў нас вялікі дэфіцыт лекараў, настаўнікаў, медперсаналу і г.д.», — заўважыў Уладзімір Кавалкін. «Штучна створаныя аазісы для бізнэсу толькі на першы погляд здаюцца выгаднымі (вось маўляў пратэстуем тут, а затым распаўсюдзім на ўсю Беларусь), па факце яны прыводзяць да вялікіх скажэнняў на рынку працы, прыводзяць да вельмі вялікай сацыяльнай несправядлівасці, прыводзяць да росту карупцыйных рызык — усе ж жадаюць не плаціць падаткі і за такую ​​магчымасць гатовыя дзяліцца з тымі, хто прымае рашэнні», — сказаў эксперт.

Драйвера не будзе

«У Беларусі бясконца шукаюць кропку і драйверы росту, — кажа Уладзімір Кавалкін. — Змяніўся Пракаповіч на Пракапеню, а адрозненне хіба што ў напісанні прозвішчаў. Ідэя палачкі-выручалачкі для эканомікі ўсё так жа жыве. Пракаповіч, начальнік будтрэста, які стаў высокапастаўленым чыноўнікам, праводзіў палітыку росту эканомікі за кошт уліванняў у будаўніцтва, зараз у нас Пракапеня будзе рухаць эканоміку праз IT. Безумоўна, так не будзе. Што такое 25 тысяч праграмістаў на 3,5 мільёна працаздольных беларусаў? Нават калі ўявіць, што ўсе астатнія пачнуць абслугоўваць гэтых праграмістаў. На «вырошчванне» сапраўды высокакваліфікаванага праграміста патрабуецца не менш за 23 гадоў. IT-галіна з пункту гледжання працаўладкавання і ўплыву на эканоміку драйверам не будзе ніколі. Гэта будзе невялікі клуб, досыць багаты, дастаткова закрыты, гэта значыць будзе нейкі багаты цэнтр (які плоціць пры гэтым значна менш падаткаў, чым «звычайныя» галіны эканомікі), а вакол — фавэлы, галеча, але пры гэтым з гэтых людзей з нізкімі заробкамі будуць браць максімум падаткаў, каб падтрымліваць нейкую бачнасць дзяржаўнай дзейнасці».

Суседзям можа не спадабацца

На думку Уладзіміра Кавалкіна, стварэнне такіх падатковых прэферэнцый не ў інтарэсах Расіі. У Еўрасаюза, ЗША могуць узнікнуць пытанні да легалізацыі криптовалют — транзакцыі па блокчейн-тэхналогіі, як вядома, адсачыць вельмі складана, «ці не атрымаем мы з боку астатняга свету меры ў адказ за магчымае фінансаванне сумніўных спраў?» «Выйграючы ў кароткатэрміновай перспектыве, стратэгічна мы маем такія рызыкі, што можам забіць ўсё астатнюю эканоміку», — лічыць эксперт.
«Абсалютна зразумела, чаму бізнесмены IT-галіны лабіруюць ўсё гэта — проста выгадна, але абсалютна незразумела, чаму ўлады пайшлі на гэта, бо тут відавочная шкода ў доўгатэрміновай перспектыве і грамадству, і дзяржаве. Можа быць, гэтыя рызыкі не спрацуюць, але такая верагоднасць занадта высокая. Што за гэтым стаіць з боку чыноўнікаў, мы не ведаем, матывацыя менавіта ўлады не ясная. Некампетэнтнасць? Асабістая зацікаўленасць?» — задаецца пытаннем Уладзімір Кавалкін.

Захад застанецца на Захадзе

«Я б не вельмі разлічваў на вялікія грошы заходніх гульцоў, — падкрэслівае Уладзімір Кавалкін. — Тут грошы не пакідаюць нават беларускія кампаніі — дастаткова паглядзець на структуру капіталу найбуйнейшых гульцоў, яны знаходзяцца па-за краінай, тым больш, што грошы выводзяцца досыць лёгка. Магчымасць страт занадта высокая нават пры магчымых вялікіх выгодах. Сюды могуць пайсці толькі прадпрымальнікі авантурнага склада, якія робяць стаўку на асабістыя дамоўленасці з чыноўнікамі. Так, усярэдзіне ПВТ свой прававы рэжым, але ніхто ж не адмяняў асаблівасці прававога рэжыму ў Беларусі і магчымасці Следчага камітэта РБ. Арыштаваць актывы, трымаць чалавека пад арыштам, пакуль ён не прызнаецца ва ўсіх смяротных грахах і не аддасць за свабоду калі не ўсё, то многае са сваіх актываў, кампенсуючы, як гэта называецца, шкоду прынесеную дзяржаве. Такія гісторыі вядомыя. Таму чакаць з'яўлення тут штаб-кватэр сусветных лідэраў IT-індустрыі не варта».
Паводле thinktanks.by