Дасье ў карыкатурах: Інтрыга за Бугам
У Польшчы праходзіць першы тур абсалютна непрадказальных выбараў прэзідэнта. Сваім драматызмам яны абавязаны перш за ўсё эпідэміі, якая цалкам змяніла першапачатковы сюжэт.
На старце кампаніі прадстаўнік кансерватыўнай партыі «Права і справядлівасць» (PiS) прэзідэнт Анджэй Дуда, які ішоў на другі тэрмін, адчуваў сябе цалкам камфортна. Паводле апытанняў, яго падтрымлівала 53 адсоткі палякаў. Такі высокі рэйтынг перш за ўсё быў абумоўлены моцнай сацыяльнай палітыкай ураду PiS і стабільным ростам эканомікі. Зрэшты, шмат хто лічыць, што Дуда ўсяго толькі цень Яраслава Качыньскага — правадыра PiS. На малюнку выдання Artstation Дуда выглядае як лялька, якой звонку кіруе Качыньскі.
Прыход у сакавіку эпідэміі і ўвядзенне каранціну скарэктавалі палітычныя перавагі. Палякаў, якія сядзелі дома, сталі таксама цікавіць усплёск эпідэміі на шахтах Сілезіі, падазроныя дзяржкантракты на закупкі медыцынскага абсталявання, эканамічныя праблемы, выкліканыя каранцінам. Усе гэтыя рэчы зусім не гулялі на руку Анджэю Дуду. Незадаволенасць стымуляваў і паліцэйскі рэжым супраць парушальнікаў каранціну. Гэтыя настроі праілюстраваў мастак Nie. На малюнку матуля прадстаўляе дзіцяці паліцэйскага як пана ZOMO (так у часы сацыялістычнай Польшчы называўся спецназ).
Паваротным пунктам у кампаніі стаў травеньскі скандал з песняй папулярнага музыкі Казіка Сташэўскага «Твой боль важней, чым мой». Яна нечакана знікла з чартаў адной дзяржаўнай радыёстанцыі. На думку многіх, песню прыбралі праз яўна прысутны ў ёй крытычны намёк на Качыньскага. Апошні беспакарана парушыў каранцін, наведаўшы могілкі, дзе спачываюць ахвяры авіякатастрофы 2010 года пад Смаленскам. Учынак кіраўніцтва радыёстанцыі выклікаў рэзанансныя пратэсты грамадскасці супраць цэнзуры. У тым ліку і ў графічным фармаце. Мастак рэсурсу Wildget адлюстраваў Казіка ў стылі мэма «Je sius ...», які выкарыстоўваюць для малюнка ахвяры.
Нарэшце нараканні ў бок PiS узмацнілі незразумелыя прававыя маніпуляцыі PiS. Яе бонзы насуперак эпідэміі прапанавалі правесці выбары ў запланаваную дату — 10 траўня. Згодна з планам, кожны выбаршчык павінен быў атрымаць пакет выбарчай дакументацыі па пошце, каб потым апусціць бюлетэнь у звычайны паштовую скрыню. Але тут паўсталі праблемы. Напрыклад, паштальёны адмовіліся ад удзелу ў такіх выбарах, асцерагаючыся за сваё здароўе. Улада вырашыла гэтую праблему проста — змяніла кіраўніка «Польскай пошты», прызначыўшы на гэтае месца намесніка міністра абароны. СМІ тады жартавалі: усіх паштальёнаў прызавуць у войска, і выбары пройдуць як па масле. Тэма галасавання па пошце – адзін з самых любімых сюжэтаў польскіх карыкатурыстаў, напрыклад, выдання Nie.
У выніку праціўнікі «выбараў па пошце» знайшліся нават у кіруючай кааліцыі. Таму выбары ў траўні так і не адбыліся, а новае галасаванне прызначылі на 28 чэрвеня. Калі кампанія аднавілася, у выбарчым штабе Дуды зрабілі стаўку на патрыятычную рыторыку. Для мабілізацыі лагера кансерватараў кандыдат ад PiS таксама актыўна выкарыстоўваў тэму пагрозы ЛГБТ. А ў сярэдзіне чэрвеня ён наогул заявіў, пра тое, што «ідэалогія ЛГБТ горш, чым ідэалогія камунізму». Істэрыка вакол ЛГБТ-тэмы знайшла адлюстраванне ў малюнку сатырычнага выдання Nie. Паліцыянт пытае ў маніфестанта: «Пан за гэта ці супраць?».
Нягледзячы на высілкі кандыдата ўлады, цікавасць да альтэрнатыўных кандыдатаў пакуль толькі расце. У тым ліку да прадстаўніка галоўнай апазіцыйнай партыі Грамадзянская платформа (PO), якая першапачаткова ўвогуле дапускала байкот выбараў. У выніку PO вымушана была аператыўна ўключацца ў кампанію. Галоўным праціўнікам Дуды стаў 48-гадовы мэр Варшавы Рафал Тшаскоўскі, які разам з Дудам праходзіць у другі тур. На першы погляд перакананы ліберал Рафал, які марыць зарэгістраваць першы гей-шлюб у Варшаве, не мае шанцаў. Але Дуда, падобна, сапраўды дастаў многіх, і яны гатовыя галасаваць за любога, акрамя кандыдата PiS. Гэтае жаданне пераменаў, уласцівае сёння многім палякам, ілюструе карыкатура Анджэя Мешкі. Кліент на малюнку кажа, што хацеў бы памяняць прэзідэнта, аднак пакуль, на жаль, можа замяніць толькі нясвежае філе траскі.
Прадказаць пераможцу другога тура выбараў прэзідэнта Польшчы пакуль немагчыма. Вынікі сацапытанняў паказваюць, што розніца паміж Дудам і Тшаскоўскім у фінальным галасаванні цалкам можа аказацца на мяжы статыстычнай хібнасці. Без сумневаў, наперадзе вострае супрацьстаянне, што не толькі зафіксуе дзвюхпартыйную палітычную сістэму ў Польшчы, але таксама ўзмоцніць палітычную палярызацыю грамадства.