Забойцы на ўдалёнцы. Журналісты агучылі імёны расійцаў, якія наводзяць ракеты на ўкраінскія гарады

The Insider, Bellingcat і Der Spiegel выявілі сакрэтнае падраздзяленне ВС РФ, якое наводзіць ракеты на грамадзянскую інфраструктуру Украіны.

Выданні The Insider, Bellingcat і Der Spiegel апублікавалі сумеснае расследаванне, у якім распавялі пра працу сакрэтнага падраздзялення галоўнага вылічальнага цэнтра (ГВЦ) Узброеных сіл Расіі, які вызначае палётныя заданні для высокадакладных ракет, якія пасля руйнуюць грамадзянскую інфраструктуру Украіны.

Раследвальнікі паведамілі, што ім удалося ідэнтыфікаваць у складзе такога падраздзялення 30 ваенных інжынераў, «большасць з якіх — маладыя мужчыны і жанчыны з бэкграундам у сферы інфармацыйных тэхналогій і нават у распрацоўцы камп'ютэрных гульняў».

Журналісты прааналізавалі дэталізацыю тэлефонных званкоў гэтых людзей і супаставілі з абстрэламі, што паказала на іх дачыненне да забойства мірных жыхароў Украіны.

Для таго каб знайсці іх, аўтары расследавання прааналізавалі дадзеныя тысяч выпускнікоў вядучых ваенных інстытутаў Расіі, якія спецыялізуюцца на ракетабудаванні і цэлеўказанні — у прыватнасці, Ваеннай акадэміі ракетных войскаў стратэгічнага прызначэння ў Маскоўскай вобласці і Пецярбургскага ваенна-марскога інжынернага інстытута. Некаторыя з іх пасля выпуску паступілі на службу менавіта ў ГВЦ. Журналісты звярнулі ўвагу, што ўсе супрацоўнікі Цэнтра зарэгістраваныя пражываюць і працуюць па адрасе Знаменка, 19 у Маскве — па афіцыйным адрасе Генштаба ВС РФ.

«Выяўленае намі падраздзяленне ГВЦ складаецца з трох каманд, кожная з якіх праграмуе траекторыі палёту аднаго канкрэтнага тыпу высокадакладных ракет: ЗМ-14 («Калібр», марскога базавання), 9М728 (ён жа Р-500), аператыўна-тактычныя ракетныя комплексы «Іскандэр» (наземнага базавання) і Х-101 (паветранага базавання)», — гаворыцца ў публікацыі.

Непасрэдным камандзірам падраздзялення навядзення ракет ГВЦ журналісты называюць 40-гадовага палкоўніка Ігара Багнюка. На яго фатаграфіі, атрыманай ад аднаго з супрацоўнікаў ГВЦ, відаць, што Багнюк быў узнагароджаны медалём «За ўдзел у баявых дзеяннях у Сірыі». Следчыя адзначылі, што гэты медаль уручаецца расійскім вайскоўцам з 2015 года, і Расія не раз выкарыстоўвала кіраваныя ракеты ў Сірыі — напрыклад, пры ўдарах па Алепа ў 2016 годзе.

Акрамя таго, на апублікаванай Крамлём фатаграфіі сустрэчы Прэзідэнта РФ Уладзіміра Пуціна і прэзідэнта Сірыі Башара Асада ў Дамаску ў студзені 2021 года ў расійскім вайсковым камандным цэнтры ў Сірыі можна выявіць іншага супрацоўніка ГВЦ — маёра Андрэя Іванюціна, з якім Багнюк актыўна мае зносіны падчас цяперашняй вайны.

Уладзімір Зяленскі: Ва Украіне праз расійскія абстрэлы разбурана 30% электрастанцый

«Многія з афіцэраў ГВЦ — айцішнікі, якія паспелі папрацаваць у звычайных прыватных кампаніях. Сярод іх, напрыклад, [32-гадовы] Мацвей Любавін — адзін з ключавых падначаленых палкоўніка Багнюка, мяркуючы па колькасці тэлефонных размоў», — гаворыцца ў расследаванні. Пасля заканчэння ўніверсітэта ён працаваў як айцішнік у двух банках і ў фармацэўтычнай кампаніі, падтрымліваў рух «Актыўны грамадзянін» і быў удзельнікам «Разумнага галасавання».

Так, па дадзеных даследчык, 9 кастрычніка, непасрэдна перад ракетнымі ўдарамі па грамадзянскай інфраструктуры Украіны, Багнюк паслядоўна абтэлефанаваў трох афіцэраў-інжынераў з групы ГВЦ, кожны з якіх спецыялізуецца на адным з трох тыпаў крылатых ракет. Ужо пасля пачатку абстрэлу ён звязаўся з афіцэрамі кожнага з падраздзяленняў, якія спецыялізуюцца на трох тыпах ракет, якія будуць запушчаныя па цэлях ва Украіне на наступную раніцу.

Акрамя таго, журналісты ўстанавілі, што самыя раннія званкі паміж Багнюком і начальнікам ГВЦ, генералам Баранавым, датуюцца 13 сакавіка 2022 года. «У тую раніцу яны двойчы размаўлялі паміж 10:00 і 10:30. Раней гэтай раніцай Расія зрабіла самы смяротны залп ад пачатку свайго ўварвання: 30 ракет Х-101 і «Калібр» прывялі да гібелі не менш за 35 і ранення 134 чалавек на вайсковым палігоне пад Львовам», — гаворыцца ў расследаванні.

Журналісты адзначаюць, што галоўныя ўзоры высокадакладных крылатых ракет вялікай далёкасці на ўзбраенні у ВС РФ такія: крылатая ракета 9М728 (Р-500) для комплексаў «Іскандэр» наземнага базавання; крылатая ракета 3М-14 сямейства «Калібр» марскога базавання; крылатая ракета класа «Паветра — зямля» Х-101 паветранага базіравання.

Дадзеныя аб іх выкарыстанні паказваюць на тое, што іх «высокадакладнасць» некалькі перабольшаная: вельмі часта альбо ракета збіваецца з цэлі, альбо адбываюцца тэхнічныя збоі і адмовы і яна падае дзе прыйдзецца.

«Пытанне аб тым, у якім працэнце выпадкаў яна трапляе ў грамадзянскія аб'екты не з-за промаху, а проста таму, што такую цэль для яе вызначылі, застаецца адкрытым. Звычайна загадзя запланаваны маршрут палёту захоўваецца на вялікіх здымных носьбітах памяці, накшталт абароненых USB-назапашвальнікаў, якія звычайна перадаюцца ўзброенымі кур'ерамі ў спецыяльным чамаданчыку», — гаворыцца ў расследаванні.

Калі The Insider стаў звязвацца з наводчыкамі па тэлефонах з атрыманага білінгу, усе яны прызналі, што гэтыя тэлефонныя нумары належаць менавіта ім, але катэгарычна адмаўлялі, што працуюць у Галоўным вылічальным цэнтры і маюць якое-небудзь дачыненне да абстрэлаў Украіны.

Напрыклад, адзін з іх прызнаў, што яго завуць Сяргей Уладзіміравіч Ільін, але заявіў, што з'яўляецца «самазанятым» і працуе сантэхнікам: «Ніякага дачынення да нейкіх вылічэнняў я не маю, хіба толькі да тых, якія патрэбныя для сантэхнічных работ». Лейтэнант Арцём Вядзенаў, адказаўшы на нумар не стаў адмаўляць, што ён Арцём Вядзянаў, але заявіў, што працуе на свінаферме і ніякімі каштоўнымі дадзенымі не валодае: «Я не супраць з вамі пагаварыць, але што я магу вам расказаць — як раскавалкаваць свініну? Ці як правільна курыць?» Капітан Юрый Ніканаў заявіў, што з'яўляецца кіроўцам аўтобуса і інфармацыя аб яго працы ў вылічальным цэнтры — гэта «нейкае трызненне». Маёр Іван Папоў заявіў, што ён толькі вучыцца праграмаваць на «Пітоне», ні пра які вылічальны цэнтр не ведае і пытацца ў яго пра кіраваныя ракеты бессэнсоўна: «Гэта як я б вас стаў цяпер пра балет распытваць, разумееце?» Лейтэнант Кацярына Чугунова адказала: «У мяне кветкавая крама. Вы сапраўды памыліліся».

Калі ж The Insider прадэманстраваў некаторым з наводчыкаў фота, дзе яны стаяць у ваеннай форме са знакам вылічальнага цэнтра, гэта прывяло іх у поўнае замяшанне. Так, напрыклад, Уладзімір Вараб'ёў таксама спачатку заявіў, што не мае дачынення да ГВЦ, а калі яму паказалі фота ў форме, адказаў: «Першы раз у жыцці бачу. Тым больш у форме яшчэ...»

ГВЦ ВС РФ быў заснаваны ў 1963 годзе. Афіцыйна функцыі цэнтра апісваюцца ў ваенных выданнях як «прадастаўленне ІТ-паслуг» і «аўтаматызацыя» Узброеных Сіл.