«Хацелася б усіх пайменна назваць...»
Упершыню ў трох гарадах адначасова — Оршы, Віцебску, Гомелі — на «Дзяды» актывісты і нашчадкі рэпрэсаваных аб'ядналіся, каб зачытаць услых імёны расстраляных у часы сталінскіх рэпрэсій.
Але ў дзень, калі беларусы памінаюць сваіх продкаў, прагучалі толькі тыя імёны, якія вядомыя на дадзены момант. На жаль, у Беларусі база дадзеных ахвяр рэпрэсій і ў Нацыянальным архіве, і ў архівах КДБ, да гэтага часу не адкрыта для агульнага доступу.
Падчас сумеснай акцыі, прысвечанай памяці ахвяраў палітычных рэпрэсіяў, у Гомелі на Навабеліцкіх могілках прайшла экскурсія, пасля якой настаяцель храма свяшчэннамучаніка Алесія Лельчыцкага адслужыў паніхіду. Члены праваслаўнай Сафійскай абшчыны, прыхаджане храма і неабыякавыя гамяльчане прывялі ў парадак старыя магілы і зачыталі імёны ахвяраў Вялікага тэрору. А 3 лістапада ў малой зале абласной бібліятэкі (плошча Перамогі 2а, Гомель) пройдзе Дзень памяці ахвяр Вялікага тэрору.
У Віцебску каля народнага мэмарыялу ў Хайсах біскуп Алег Буткевіч памаліўся за беларусаў, расстраляных у гады рэпрэсій. Актывісты памянулі забітых у Віцебскай турме НКВД разам з латышкай па нацыянальнасці Вольгай Аляксандраўнай Данцыт — настаўніцай 30-й школы Віцебска. Асоба 28-гадовай настаўніцы была ўсталяваная, дзякуючы грабеньчыкі з надрапаў імем, які знайшлі падчас жудасных раскопак у лесе каля вёскі Хайсы. Нядаўна на гэтым месцы быў усталяваны помнік, на якім напісаны імёны Вольгі Данцыт і 41 латыша, расстраляных у тую ж ноч — 30 красавіка 1938 гады. Каардынатар ініцыятывы «Хайсы — віцебскія Курапаты» Ян Дзяржаўцаў назваў імёны расстраляных у Віцебску мастакоў.
У Оршы на Кабыляцкай гары сабраліся мясцовыя актывісты і нашчадкі расстраляных, аб'яднаных у ініцыятыву «Кабылякі. Расстраляныя ў Оршы». Некаторыя з нашчадкаў прыехалі на гэта трагічнае месца ўпершыню, каб на свае вочы ўбачыць расстрэльныя ямы і ўшанаваць памяць сваіх блізкіх. Яны распавялі гісторыі сваіх продкаў, а адна з мясцовых жыхарак падзялілася ўспамінамі, як ў 1982 годзе пры будаўніцтве чыгункі на Кабыляцкай гары былі знойдзеныя парэшткі людзей: чарапы, косткі, асабістыя рэчы. Дзеці з суседніх вёсак Гразілаўка і Андрэеўшчына расцягнулі некаторыя чэрапы па хатах. Даведаўшыся пра гэта, бацькі забаранілі дзецям хадзіць на гэтае месца і каму-небудзь расказваць аб злавеснай знаходцы. Тады дзяржаўная камісія прызнала пахаваных на Кабыляцкай гары ахвярамі сталінскіх рэпрэсій.
Удзельнікі акцыі правялі «суботнік» на мемарыяле і зачыталі прозвішчы забітых НКВД. Айцец Аляксандр адслужыў літыю аб усіх забітых і зачытаў імёны 18 расстраляных у Оршы праваслаўных святароў. Сёння вядомыя прозвішчы каля 2 тысяч чалавек, расстраляных аршанскім НКВД. На думку даследчыкаў, гэтая лічба можа быць значна больш. Але даведацца поўны спіс ахвяр тэрору ў Беларусі ні ў Нацыянальным архіве, ні архівах КДБ, пакуль не ўяўляецца магчымым. Гэтыя архівы да гэтага часу закрытыя для агульнага доступу.
