Пабочны эфект санкцый: як цяпер працуюць фонды дапамогі беларусам?

Дапамога бальніцам і ахвярам аварыі ў Чарнобылі, збор сродкаў для тых, хто трапіў пад рэпрэсіі — з-за вайны і санкцый дапамагаць беларусам стала больш складана. DW даведалася, як цяпер працуюць дабрачынныя ініцыятывы.

Саўдзел рэжыму Лукашэнкі ў расійскай агрэсіі супраць Украіны павярнуўся для Беларусі міжнароднымі санкцыямі. Яны, у сваю чаргу, закранулі працу дабрачынных ініцыятываў і фондаў, якія займаліся падтрымкай беларусаў у краіне і за мяжой.
Так, у рамках пятага пакета санкцый ЕС супраць Расіі і Беларусі, які набыў моц у сярэдзіне красавіка, беларускім транспартным кампаніямзабаранілі перавозіць грузы па тэрыторыі Еўрасаюза. У кіламетровых чэргах на мяжы з Беларуссю аказаўся і запланаваны транспарт з гуманітарным грузам грамадскага аб'яднання Hilfe für Tschernobyl-geschädigte Kinder e.V. ("Дапамога пацярпелым ад Чарнобыля дзецям").
"Наш грузавік з гуманітарнай дапамогай шэсць дзён стаяў на польска-беларускай мяжы, а цяпер гэты груз да гэтага часу праходзіць праверку беларускіх ведамстваў для атрымання гуманітарнага статусу", — расказвае старшыня аб'яднання Андрэа Хайн (Andrea Hein). І хаця перавозка гуманітарных грузаў пад санкцыі не трапіла, у дабрачыннай арганізацыі, паводле слоў Хайн, няма разумення, як і калі цяпер яна будзе накіроўваць гуманітарную дапамогу ў Беларусь.

Перавод ахвяраванняў у Беларусь пад пытаннем

Яшчэ больш складана з-за санкцый стала арганізаваць перавод грашовых сродкаў арганізацыям-партнёрам. "Гэта і раней было складана, а цяпер практычна немагчыма", — кажа Андрэа Хайн. Напрыклад, яе дабрачынная арганізацыя аплачвала анлайн-курсы інфарматыкі і праграміравання для дзяцей з хранічнымі захворваннямі або інваліднасцю. Курсы вядзе беларуская камерцыйная арганізацыя.
"У траўні-чэрвені курс заканчваецца, але мы не можам яго падоўжыць, паколькі не можам зрабіць перавод", — тлумачыць яна. Пад пытаннем і кропкавая фінансавая падтрымка беларускіх сем'яў нямецкімі прыватнымі асобамі. "Адзінае, што мы можам зрабіць у новых умовах, напрыклад, прафінансаваць курс рэабілітацыі ў самой Беларусі", — тлумачыць Андрэа Хайн.
Паводле яе слоў, яе арганізацыі ўдалося аплаціць курс аздараўлення і адпачынку для дзяцей з інваліднасцю і дзяцей з сацыяльна небяспечных сем'яў у беларуска-германскім дзіцячым цэнтры "Надзея". Альтэрнатыву з мясцовым аздараўленчым цэнтрам прыйшлося прыдумаць яшчэ да ўводу санкцый з-за вайны ва Украіне. Цягам апошніх двух гадоў з-за пандэміі былі фактычна замарожаныя аздараўленчыя паездкі беларускіх дзяцей у Германію. "Цяпер германскі ўрад дазволіў запрашаць дзяцей, яны могуць атрымаць візу. Але беларускі бок пакуль не дае дазволу на іх выезд у Германію", — кажа Хайн.

Праблемы са стыпендыямі і падтрымкай бальніц

Нявызначаная сітуацыя і ў іншых нямецкіх ініцыятыў, якія дапамагаюць у рэгіёнах Беларусі, якія пацярпелі ад аварыі на ЧАЭС. "У нас ёсць некалькі доўгатэрміновых праектаў, бюджэт якіх быў сфарміраваны яшчэ да 24 лютага 2022 года. Яны ўсе пакуль ідуць па плане. Але арганізацыя транспарту з гуманітарнай дапамогай і перавод сродкаў у Беларусь у далейшым — новыя для нас выклікі. Мы працуем над пошукам новых рашэнняў", — кажа сустаршыня грамадскага аб'яднання Zukunft für Ritschow e.V. ("Будучыня для Рычава") Алена Дзянісава-Шміт (Elena Denisova-Schmidt).
Аб'яднанне з нямецкай зямлі Бадэн-Вюртэмберг арганізуе дапамогу для Жыткавіцкага раёна і, у прыватнасці, вёскі Рычаў у Гомельскай вобласці. Паводле яе слоў, пад пытаннем некалькі праграм, напрыклад, падтрымка студэнтаў, якія атрымлівалі стыпендыю па 600 еўра за год.
"Гэта нядрэнная сума для студэнта, які паехаў з Жыткавічаў вучыцца ў Гомель ці Мінск. Да канца гэтага года студэнты забяспечаны, але мы непакоімся аб тым, як будзем іх падтрымліваць далей", — кажа яна. Таксама туманныя перспектывы па падтрымцы бальніц, для якіх праз партнёраў у Беларусі закуплялася медыцынскае абсталяванне. "Цяпер мы не ведаем, як пераводзіць ім на гэта сродкі", — дадае Алена Дзянісава-Шміт.

Крыптавалюта як выхад?

Беларускія ініцыятывы за межамі краіны таксама сутыкнуліся з праблемай пераводу ахвяраванняў у Беларусь з-за санкцый. Фонд B*SOL, які ў тым ліку збірае сродкі для сем'яў палітвязняў, стаў першапраходцам у засваенні новых фінансавых інструментаў.
"Мы бачым, што тыя санкцыі, якія ўводзяцца, ускладняюць і нам работу, таму што яны датычацца банкаўскага сектара, нашых плацежных механізмаў. Але адзін з закладаў нашай паспяховай работы — крэатыўнасць і гнуткасць. Сёння самы просты інструмент пераводаў — праз крыптавалюту", — дзеліцца сваім досведам Андрэй Стрыжак, заснавальнік фонду. Паводле яго слоў, гэты інструмент дае магчымасць падтрымліваць людзей бяспечна і тэхналагічна.

Дапамога беларусам, нягледзячы на ​​фокус на Украіну

Вайна ва Украіне адбіваецца і на аб'ёмах ахвяраванняў для Беларусі. "Калі гаварыць аб дынаміцы збораў, то традыцыйна людзі лепш падтрымліваюць індывідуальныя гісторыі. Таму персанальныя зборы ідуць прыблізна ў тым жа рытме, як і раней, — гаворыць Андрэй Стрыжак. — Але што да збору сродкаў, якія ў цэлым накіраваны на Беларусь, тут мы бачым зніжэнне цікавасці. Людзі, безумоўна, больш цікавяцца Украінай”.
Фонд таксама адкрыў асобны напрамак па рабоце з Украінай і пачаў актыўна збіраць сродкі для ўкраінскіх ініцыятыў. Але Стрыжак зазначае, што размова не ідзе аб пераарыентаванні работы фонду: "Нягледзячы на ​​актывізацыю менавіта ўкраінскага пытання ў Еўропе і ўвогуле ў цэлым у свеце, мы разумеем, што для нас першачарговай задачай з'яўляецца падтрымка Беларусі".
Фокус на Украіну робяць цяпер і ў нямецка-швейцарскай праваабарончай арганізацыі Libereco — Partnership for Human Rights, якая ўжо больш за дзесяць гадоў займаецца абаронай правоў чалавека ў Беларусі.
"Цяпер Libereco надае асаблівую ўвагу ахвяраванням на Украіну, і ў сувязі з вайной, якая там ідзе, мы таксама заклікаем да мэтавых ахвяраванняў на гуманітарную дапамогу, — распавёў DW прэзідэнт арганізацыі Ларс Бюнгер (Lars Bünger). — Аднак ахвяраванні для Беларусі працягваюць паступаць, нягледзячы на тое, што ў дадзены момант мы не звяртаемся з канкрэтным заклікам".
Паводле яго слоў, у першыя тыдні вайны валанцёры займаліся пошукам і зборам гуманітарнай дапамогі Украіне. З-за недахопу рэсурсаў і часу вымушаныя былі прыпыніць кампанію салідарнасці #WeStandBYyou з дапамогай палітвязняў у Беларусі. Але ўжо ў найбліжэйшыя тыдні Libereco плануе працягнуць працу з дэпутатамі еўрапейскіх парламентаў, якія бяруць апеку над беларускімі палітвязнямі.
На фоне росту падтрымкі ўкраінскіх ініцыятываў і зніжэння цікавасці да Беларусі апытаныя DW дабрачынныя арганізацыі не заўважылі негатыўнага стаўлення да беларусаў. "Але стаўленне да Беларусі мяняецца. Раней Беларусь, Святлана Ціханоўская, грамадзянская супольнасць у цэлым успрымаліся пазітыўна. З пачаткам вайны я заўважаю, што часам задаюць удакладняючыя пытанні. Паколькі мы цяпер абмежаваныя ў нашай працы, у праектах для Беларусі, мы самі не займаемся актыўным пошукам ахвяраванняў для беларусаў", — дадае старшыня дабрачыннай арганізацыі "Дапамога пацярпелым ад Чарнобыля дзецям" Андрэа Хайн.