Стваральнік «Навічка» нарадзіўся ў Беларусі, а загінуў пры дзіўных абставінах

У скандале, які ўскалыхнуў свет, выявіўся «беларускі след».

Нагадаем, што 4 сакавіка ў гандлёвым цэнтры ангельскага горада Солсберы знайшлі былога палкоўніка ГРУ Сяргея Скрыпаля і яго дачку, якія знаходзіліся ў несвядомым стане. Яны былі атручаны рэчывам класа «Навічок» — хімічнай зброяй, якая распрацоўвалася ў СССР. Вялікабрытанія абвінавачвае ў тым, што здарылася, Расію.
Стварэннем «Навічка» займаўся генерал-лейтэнант Анатоль Кунцэвіч. Пра гэта распавёў у Ynet эксперт Ронэн Бергман, які напісаў дысертацыю па гісторыі «Масада» і некалькі кніг пра ізраільскіх спецслужбах.
Анатоль Кунцэвіч нарадзіўся ў 1934 годзе ў вёсцы Свіслач Магілёўскай вобласці. Ён быў вядомы як акадэмік, намеснік начальніка хімічных войскаў міністэрства абароны СССР і меў мянушку «Генерал-газ».
Яшчэ ў 70-я ізраільская выведка атрымала інфармацыю аб праекце «Навічок», за якім стаяў Кунцэвіч, які ўжо тады лічыўся адным з вядучых савецкіх спецыялістаў у гэтай галіне. У пачатку 80-х ён стаў лаўрэатам ордэна Леніна і Героем сацыялістычнай працы (Прэзідыум Вярхоўнага Савета СССР узнагародзіў вучонага за «вялікія заслугі ў развіцці узбраенняў», у канцы — кіраваў савецкімі дэлегацыямі на перамовах па хімічным раззбраенні.
Таксама Кунцэвіч адыграў значную ролю ў ходзе ліквідацыі наступстваў аварыі на ЧАЭС. Артыкул «Незалежнага ваеннага агляду», прысвечаная генералу, называецца «Усмірыцель Чарнобыля». Пасля дакладу аператыўнай групе Палітбюро ЦК КПСС аб магчымых мерах па ліквідацыі наступстваў аварыі навуковец быў прызначаны галоўным спецыялістам па дэзактывацыі і на працягу наступных трох гадоў шмат часу правёў у раёне Чарнобыля.
А ў 90-я генерал у якасці дарадцы Ельцына ажыццяўляў непасрэдныя кантакты з Захадам з нагоды ліквідацыі хімічных арсеналаў. Тады ж, па інфармацыі Бергмана, у Ізраіль пачалі паступаць трывожныя звесткі аб тым, што Сірыя таемна спрабуе наладзіць вытворчасць прасунутай хімічнай зброі, а кіруе «праграмай дапамогі брацкаму народу» ўсё той жа Кунцэвіч. Да гэтага часу незразумела, ці быў генерал камандзіраваны ў Сірыю урадам, прыехаў туды з асабістай ініцыятывы, каб, як і многія яго калегі ў той час, наладзіць «уласны бізнэс», ці па «партыйнай лініі» — да таго моманту акадэмік стаў членам ЛДПР .
«Масад» упэўнены, што ў рамках супрацоўніцтва спецыяліст атрымаў у Дамаску велізарныя сумы грошай — пераважна за дапамогу ў стварэнні тэхналогій па вытворчасці хімічнай зброі. Тагачасны прэм'ер Эхуд Барак перадаў у Маскву звесткі, чым займаецца ў Сірыі іх генерал.
У 1995 годзе прэс-служба УФСБ па Маскве і Маскоўскай вобласці распаўсюдзіла інфармацыю, што «група асоб, у складзе якой быў акадэмік Анатоль Кунцэвіч, перамясціла ў адну з краін Блізкага Ўсходу 800 кг кампанента, які пры наяўнасці пэўнай тэхналогіі мог бы быць выкарыстаны для вырабу атрутных рэчываў». Яшчэ адна спроба незаконнага вывазу 5 тон хімічнага рэчыва падвойнага прызначэння была папярэджаная. У выніку Кунцэвічу прад'явілі абвінавачанне ў кантрабандзе.
Як адзначаў «Коммерсант», «расійскія спецслужбы ўскосна прызналі магчымасць незаконнага вывазу з Расіі баявых ОВ і высокаактаўных рэагентаў падвойнага прызначэння. Па магчымых наступствах гэта падзея цалкам параўнальна з прызнаннем Расіяй кантрабанды ядзерных матэрыялаў».
Зрэшты, Кунцэвічу ўдалося выйсці сухім з вады: абвінавачванні былі знятыя. Больш за тое, ён працягнуў кантакты з Сірыяй. І гэта скончылася для генерала фатальна.
29 красавіка 2002 года Анатоль Кунцэвіч быў знойдзены мёртвым у крэсле самалёта, які накіроўваўся з Алепа ў Маскву. Афіцыйная прычына смерці — інфаркт. Аднак у Сірыі тады выказалі здагадку, што генерала ліквідаваў «Масад». Але на гэты раз ужо ў Ерусаліме захоўвалі маўчанне.
А праз паўгады пасля смерці Кунцэвіча здарыўся захоп закладнікаў у Маскве на мюзікле «Норд-Ост». Для нейтралізацыі тэрарыстаў быў ужыты газ, да стварэння якога прыклаў руку акадэмік. Атрутнае рэчыва «зварачальнага дзеяння» забрала жыцці не менш, чым 130 закладнікаў. Усяго іх было больш за 900. У Расіі да гэтага часу працягваюцца спрэчкі: адны лічаць гэтую аперацыю — удалай, іншыя — правальнай.
Паводле udf.by