«Я закахаўся ў Беларусь…»

У зале Літаратурнага музея імя Янкі Купалы 15 студзеня адкрылася выстава амерыканскага фатографа Джона Кунстадтэра, былога намесніка амерыканскага амбасадара ў Беларусі ў 2000–2001 гадах. На адкрыцці была прэзентавана аздобленая яго фотаздымкамі кніга вершаказаў Рыгора Барадуліна «Навошта», якую ўклаў бард і паэт Алесь Камоцкі. Атрымалася спалучэнне ў адну мелодыю гукаў мовы, вобразаў, пачуццяў — сінтэтычны малюнак Беларусі.



У зале Літаратурнага музея імя Янкі Купалы 15 студзеня адкрылася выстава амерыканскага фатографа Джона Кунстадтэра, былога намесніка амерыканскага амбасадара ў Беларусі ў 2000–2001 гадах. На адкрыцці была прэзентавана аздобленая яго фотаздымкамі кніга вершаказаў Рыгора Барадуліна «Навошта», якую ўклаў бард і паэт Алесь Камоцкі. Атрымалася спалучэнне ў адну мелодыю гукаў мовы, вобразаў, пачуццяў — сінтэтычны малюнак Беларусі.
Джон Кунстадтэр — асоба незвычайная, прафесійны дыпламат, які, адпрацаваўшы ў Беларусі намеснікам амбасадара ў 2000–2001 гадах, быў адным з першых замежных прадстаўнікоў, што засвоіў беларускую мову. Як прызнаецца, пазнаваў краіну праз творы Уладзіміра Караткевіча. Зараз яго прыклад працягвае амбасадар Швецыі Стэфан Эрыксан, з якім Кунстадтэр узаемадачыняецца таксама па-беларуску.
«Мова — душа народа», — лічыць Джон, і свае перакананні ўвасабляе на практыцы. Сярод дзесятка краін, дзе ён працаваў, — Турцыя, менавіта там ён жыў пасля выхаду на пенсію з дыпламатычнай службы ў 2005 годзе. І размаўляў на турэцкай мове, якую таксама вывучыў. Але Беларусь настолькі завалодала ягоным сэрцам, што пра стаўленне да нашай краіны ён кажа: «Я не палюбіў, я пакахаў яе». І пры кожнай магчымасці імкнецца прыехаць сюды — каб увекапомніць аб’ект свайго захаплення праз аб’ектыў фотакамеры.
Убачаным і перажытым Джон шчыра дзеліцца з іншымі — за тры апошнія гады яго фота дэманстраваліся ў Старым замку ў Гародні, Доме рамёстваў у Паставах, у беларускім прадстаўніцтве ў галоўным офісе ААН у Нью-Йорку, дзе амерыканец прадставіў нашу краіну ў сваім праекце «Беларусь — праменні святла».

Джон Кунстадтэр

Два моманты, дзве складовыя часткі вызначаюць асаблівасць мастацкага погляду Кунстадтэра на Беларусь. Першы — выбар невыпадковай тэмы, другі — непаўторнасць мастацкага прыёму, архаічны флёр чорна-белай фатаграфіі. Сярод тэмаў — кола года, няспешная змена сезонных традыцыйных спраў, заняткаў людзей. Як бы брэйгелеўскія сезоны года. Затым — рэлігійнае адраджэнне краіны (спалучаючы гэтыя сюжэты, майстар сёлета прыехаў, каб «даць нырца» ў глыбіннае Палессе, паздымаць святкаванне Вадохрышча). Затым — уласна Палессе і Прыпяць, куды вабяць амерыканца рамантычная шчырасць і сапраўднасць характараў людзей і прыроды. Затым — партрэты, партрэты адкрытых і праўдзівых людзей. Пераважна ён шукае і сустракае іх у вёсках, у асобах старых мудрых людзей, «бабулечак», але, прызнаецца, «хацеў бы знайсці сапраўдную беларуску і ў горадзе». І нарэшце — абагульнены вобраз краіны — Беларусі.

Ён здольны заўважыць незвычайнае ў звычайным: прыкладам, тое, як натуральна і годна трымаюць свае працавітыя рукі простыя вясковыя героі ягоных фотапартрэтаў. Як у кожнай дэталі аздаблення і ўпарадкавання вясковага надворку адлюстроўваецца характар сям’і гаспадароў і стогадовая адметнасць культурнай традыцыі народа.
Ад закаханасці аўтара, яго захопленага стаўлення да нашай краіны — жаданне вяртацца ў Беларусь зноў і зноў, ствараючы фотааб’ектывам яе паэтычны партрэт.
Партрэты, краявіды, побытавыя сцэны — у межах мастацтва чорна-белай фатаграфіі выявы набываюць тонкае паэтычнае аблічча вершаванага апавядання. Яны — хутчэй графіка, чым жывапіс; гульня святла і лініі, быццам рытм у вершаваным радку, наўпрост мадэлююць настрой і мелодыю мізансцэн. Пачаўшы пранікненне ў глыбіню душы Беларусі з вартага захаплення і павагі падарожжа ў свет беларускай мовы, праз камертон якой ён здольны лепш адчуваць непаўторнасць аўтэнтычнага аблічча краіны і яе людзей, амерыканскі дыпламат, а цяпер хутчэй мастак, спалучыў сваю творчасць з мудрай паэзіяй Барадуліна.

Рыгор Барадулін

Хочацца пажадаць майстру плённага працягу падарожжа ў чароўны свет спалучэння тонкіх матэрыяў розных мастацтваў — бо шлях культуры вядзе да здабыцця ключоў, што адчыняюць дзверы паразумення і павагі паміж рознымі культурамі і народамі і ўрэшце адкрываюць для дабрыні сэрцы людзей. Калі аповед вам падаецца залішне ўзнёслым — запрашаем асабіста спраўдзіць вашае ўспрыняцце фотатвораў Кунстадтэра ў выставачнай зале Купалаўскага музея.