Маці Соф'і Сапега: Мая апошняя надзея — што Расія яе не пакіне

Расіянцы Соф'і Сапега, затрыманай разам з журналістам Раманам Пратасевічам, прад'явілі ў Мінску канчатковае абвінавачанне: «Распальванне варожасці». DW паразмаўляла пра гэта з яе маці Ганнай Дудзіч.

Расіянцы Соф'і Сапега, затрыманай у траўні 2021 года разам з былым галоўным рэдактарам беларускага Telegram-канала N*XTA Раманам Пратасевічам пасля вымушанай пасадкі самалёта авіякампаніі Ryanair у Мінску, Следчы камітэт Беларусі прад'явіў канчатковае абвінавачанне ў пятніцу, 3 снежня.
Сапега інкрымінуюць распальванне варожасці (частка 3 артыкула 130 КК Беларусі). Калі дзяўчыну прызнаюць вінаватай, ёй пагражае пакаранне ад шасці гадоў пазбаўлення свабоды — гэта мінімальная санкцыя па дадзеным артыкуле. Расіянка абвінавачваецца ў адміністраванні Telegram-канала "Чорная кніга Беларусі" (прызнаны ў краіне экстрэмісцкім), у якім публікаваліся асабістыя звесткі беларускіх сілавікоў.
Расійскія ўлады па-ранейшаму стрымана каментуюць справу Соф'і Сапега. У панядзелак, 6 снежня, афіцыйны прадстаўнік МЗС РФ Марыя Захарава паведаміла, што сітуацыя з грамадзянкай Расіі знаходзіцца ў парадку дня міністэрства: "Так, як усе выпадкі арыштаваных за мяжой расійскіх грамадзян". DW паразмаўляла з Ганнай Дудзіч, маці Соф'і Сапега, распытаўшы яе пра стан дачкі і спадзяванні на дапамогу Масквы.
— Як вы даведаліся аб прад'яўленым абвінавачанні? Ці чакалі такога павароту?
— Адвакат паставіў нас у вядомасць, што ў пятніцу праводзіліся даследчыя дзеянні. На іх прысутнічаў і расійскі консул. Гэтая навіна шакавала Соф'ю і нас таксама. Адвакат і консул кажуць, што зараз яна ў цяжкім прыгнечаным стане. Гэта сур'ёзны тэрмін. Бо мы спадзяваліся на памілаванне, экстрадыцыю ў Расію, на суд паводле расійскага заканадаўства. Цяпер гэта адназначнае "не". Нашы надзеі абрынуліся.
— Вам пра гэта паведамілі адвакат і консул?
— Так. Да суда ніякіх дзеянняў прадпрымацца не будзе. Суд пройдзе ў Беларусі па вядомым артыкуле (распальванне варожасці. — Рэд.). Што будзе далей? Консул сказаў, што будзе вырашацца пытанне аб яе дэпартацыі, аб памілаванні. Але ў мяне вялікія сумневы. Мы загінулі духам.
— Ці ёсць у вас цяпер сувязь з Соф'яй?
— З кастрычніка ў нас няма з ёй ніякай сувязі. Хаця да гэтага мы актыўна размаўлялі. У адзін момант сувязь знікла. 20 кастрычніка нас папрасілі выехаць з кватэры — так мы зразумелі, што яе пераводзяць з Мінска ў Ліду, у нашу кватэру. Цяпер мы жывем у іншым доме, на дачы. І з таго часу ў нас няма ніякай сувязі.
З гэтай нагоды мы звярталіся ў Следчы камітэт, але атрымалі адмову — на падставе таго, што ў чэрвені 2021 года было рашэнне генпракурора Рэспублікі Беларусь аб немагчымасці сувязі з ёю. Сёння на свой страх і рызыку я зноў патэлефанавала следчай. Яна паўтарыла, што сувязь з Соф'яй нам забаронена.
— Што будзе далей адбывацца?
— Па словах адваката, цяпер ён і Соф'я будуць знаёміцца ​​з матэрыяламі справы. Пакуль незразумела, наколькі гэта зацягнецца. Да 25 снежня Соф'я знаходзіцца пад хатнім арыштам. Мы разумеем, што як толькі справа будзе перададзена ў суд, Соф'ю могуць перавесці ў камеру. Наступны этап — суд. Канкрэтных дат не назвалі. Магчыма, ён адбудзецца ў студзені ці лютым.
— Антон Гашынскі (адвакат Сапегі, у ліпені 2021 года пазбаўлены ліцэнзіі, але атрымаў статус адваката ў РФ. — Рэд.) спрабуе працаваць у Расіі над гэтай справай?
— У нас з ім заключаны дагавор. Мы трымаем сувязь. Але ніякіх дзеянняў ні ён, ні консул цяпер не прадпрымаюць — чакаюць суда. Напэўна, было дакладнае ўказанне, што суд павінен адбыцца ў Беларусі. Пра гэта і сам Аляксандр Рыгоравіч (Лукашэнка. — Рэд.) казаў. Хаця была надзея на іншае развіццё падзей. У нас было тры варыянты: экстрадыцыя (у Расію. — Рэд.), памілаванне, але ніяк не трэці варыянт, які мы сёння маем. Усё ж такі была дасудовая здзелка са следствам, асаблівыя ўмовы ўтрымання. Але не ўсё белае, што белым падаецца.
— Які ўдзел у справе прымае расійскі консул? Вы адчуваеце з боку РФ рэальную падтрымку?
— З расійскім бокам, акрамя консула, мы ні з кім не маем зносіны. Консул кажа, што робіць усё, што ў ягоных сілах і ў рамках права. МЗС Расіі заяўляе, што "мы сочым за лёсам". Вядома, цудоўна, што сочаць. Але мне здавалася, што калі ёсць такія цесныя адносіны паміж дзвюма краінамі, можна сказаць, братэрскія, то будзе ўсё інакш.
Я разумею, што Соф'я нікому не цікавая, што яна не вялікая постаць. Проста так атрымалася, што яе імя гучыць у гучнай справе. Але мая апошняя надзея, што Расія ўсё ж не пакіне яе, запатрабуе экстрадыцыі. Ці ўсё ж такі будзе памілаванне. Няхай Расія пакажа сваю сілу, моц краіны! Бо 47 гадоў я думала, што гэта сіла — і мой дом. Інакш як жыць далей? Апусціць рукі і пагадзіцца на шэсць, а то і 12 год? Я не магу.
— Ці ёсць у вас нейкая інфармацыя пра Рамана Пратасевіча?
— Ён да гэтага часу пад хатнім арыштам, але дзе канкрэтна, мы не ведаем. Сувязі ў іх паміж сабой няма. У Соф'і няма сувязі ні з кім, нават з адвакатам — толькі з дазволу. Пра многія рэчы хочацца гаварыць і крычаць. Але мы разумныя людзі, усё ацэньваем так, як ёсць.