«Мару святкаваць Дзень Волі ў Беларусі». Полька вучыць беларускую, слухае Вольскага

Ці шмат вы ведаеце замежнікаў, якія цікавяцца Беларуссю, чытаюць навіны, слухаюць нашу музыку і вучаць беларускую мову? Напэўна, не. Але такія людзі існуюць. І яны цудоўныя, піша «Еўрарадыё».

26-гадовую польку Вераніку Камалу выданне знайшло цалкам выпадкова. Яна пакінула каментар, дзе прызнавалася ў сваёй любові да Беларусі, пад постам у Instagram. І тут, як той казаў, панеслася.

Журналісты задалі Вераніцы ўсе пытанні, якія задаў бы ёй любы беларус.

«Я думала, што беларусы гавораць па-беларуску»

Вераніка нарадзілася ў невялікім польскім мястэчку Хшануў, а пасля школы пераехала ў Катавіцэ, дзе вучыцца на шостым курсе медуніверсітэта. Калі летам здасць усе экзамены, то ў кастрычніку пачне працаваць доктарам-стажорам.

Большую частку жыцця Вераніка мала ведала пра Беларусь. У польскіх падручніках расказвалі пра Вялікае Княства Літоўскае і пра вядомых літоўцаў, але ёй і ў галаву не прыходзіла, што яны могуць быць звязаныя з нашай краінай. Яна атаясамлівала іх з сучаснай Літвой.

Прычын, з якіх яна пазней зацікавілася Беларуссю, некалькі.

— Па-першае, гэта звязана з маёй сям'ёй. Мая бабуля расказала, што яе мама (мая прабабуля) нарадзілася ў Слуцку, а мой прапрадзед быў заснавальнікам і дырэктарам школы ва Уздзе. Па-другое, я была шакаваная, калі даведалася, што беларуская мова знаходзіцца на мяжы знікнення. Калісьці мне ўсё здавалася простым: я думала, што беларусы гавораць па-беларуску гэтак жа, як палякі гавораць па-польску.

А па-сапраўднаму вялікая цікавасць да Беларусі ў Веранікі прачнулася пасля пачатку вайны ва Украіне.

— Тады многія беларусы перайшлі на беларускую, пачалі падкрэслена дыстанцыявацца ад Лукашэнкі. Я зразумела, што беларусы, якія прыязджаюць у Польшчу, — у асноўным палітычныя ўцекачы, якія гатовыя працаваць, развівацца, вывучаць польскую, нашу культуру і гісторыю. Такія людзі — скарб для Польшчы!

Пра падзеі ў Беларусі 2020 года Вераніка ведае шмат, хоць і прызнаецца, што тады асабліва не зануралася ў навіны.

— Памятаю, мяне ўразіла выхаванасць беларусаў. Людзі разуваліся, каб стаць на лаўку, прыбіралі за сабой смецце. У якой яшчэ краіне гэта магчыма? Супраць Лукашэнкі выйшла так шмат людзей! І гэта былі не «наркаманы і прастытуткі», а маладыя, прыгожыя, адукаваныя людзі. Шкада, што нічога не атрымалася.

Як жывуць і працуюць беларускія лекары ў Польшчы

«Мне важна, каб яны адчувалі сябе камфортна тут»

Пасля 2020 года, ратуючыся ад рэпрэсій, у Польшчу пераехала шмат беларусаў. Для Веранікі гэта магчымасць пазнаць новых людзей лепей. Але з іншага боку, ёй шкада, што беларусам давялося пакінуць свае дамы і бегчы з роднай краіны.

— Многія мае сябры не могуць паехаць дадому на святы ці на пахаванне блізкага чалавека. Мне важна, каб яны адчувалі сябе камфортна тут. Беларусы ў Польшчы вельмі згуртаваныя, арганізоўваюць розныя сустрэчы, канцэрты, выставы, лекцыі, урокі гісторыі і беларускай мовы. Яны ўдзячныя Польшчы, а я ўдзячная ім.

Стаўленне палякаў да беларусаў усё ж можна назваць супярэчлівым. Паводле звестак сацапытанняў, толькі да ромаў і расіян яны ставяцца горш. Аднак наша гераіня ўпэўненая, што гэтаму не варта надаваць вялікага значэння.

— Разумееце, многімі адказамі можна маніпуляваць, ствараючы карцінку, якая адпавядае рыторыцы польскіх уладаў. А можа, людзі выказвалі непрыязнасць не да беларускага народа, а да рэжыму Лукашэнкі? А хтосьці мог проста пабаяцца адказаць праўду, бо думаў, што гэта могуць няправільна патлумачыць. Я і сама часам баюся, што праз маю падтрымку беларусаў людзі падумаюць, што мне падабаецца Лукашэнка. Мы павінныя разумець, што ў польскім грамадстве ёсць людзі, якія паняцця не маюць пра сітуацыю ў Беларусі.

На думку Веранікі, палякі мала ведаюць пра беларускія справы, бо да іх проста не даходзіць інфармацыя. Таму беларусам важна праводзіць адукацыйныя кампаніі.

— Напрыклад, я заўважыла, што падчас беларускіх маршаў у Польшчы людзі звычайна нясуць беларускія і ўкраінскія сцягі, але польскага сцяга сярод іх няма. Сярэднестатыстычны паляк не зацікавіцца гэтай падзеяй, а можа і раззлавацца, убачыўшы групу людзей, якія скандуюць незразумелыя лозунгі і трымаюць у руках замежныя сцягі. Калі б побач быў польскі сцяг, гэта мяняла б справу.

Тое самае з лозунгамі. Я чую толькі «Жыве Беларусь!» і «Слава Украіне!», але пра лозунг «Niech żyje Polska!» людзі не ведаюць. Мне здаецца, трэба запрашаць на беларускія мерапрыемствы і палякаў: размяшчаць абвесткі на польскіх сайтах, рабіць афішы на польскай мове, прасіць блогераў пра рэкламу. Тады да беларусаў пачнуць ставіцца лепш.

Беларусы — другая па колькасці група замежнікаў у Польшчы пасля ўкраінцаў

Вельмі люблю словы «каханне», «натхненне», «буська», «надзея», «хаўруснік»

Зацікавіўшыся беларускімі справамі, Вераніка вырашыла вывучаць і мову. Дзяўчына ўжо нядрэнна чытае і піша. А вось з маўленнем часам узнікаюць праблемы.

— Анлайн я звычайна размаляю па-беларуску, а падчас жывых сустрэч — па-польску, у мяне пакуль не хапае слоўнікавага запасу. А суразмоўца адказвае мне па-беларуску ці па-руску. Так мы і вучым мовы адно аднаго.

Мову яна вывучае ў інтэрнэце, слухаючы музыку і чытаючы адукацыйныя старонкі ў Instagram. Беларуская даецца ёй лёгка — Вераніка лічыць, што яна падобная да польскай.

— Гісторыі нашых краін цесна звязаныя, нашы народы жылі побач і змешваліся цягам сотняў гадоў. У нас шмат агульных слоў, падобная граматыка і гукі. Ваша лацінка амаль як наш алфавіт. Нават Кастусь Каліноўскі ў сваім пісьме выкарыстаў ż, w, sz, cz замест ž, v, š, č. Гэта даказвае, што нашы мовы бліжэйшыя, чым мы думаем!

Складанасцяў з вывучэннем таксама хапае. Асабліва цяжка Вераніцы прывыкнуць да націску: у польскім гэта заўсёды перадапошні склад, а ў беларускім націск можа быць усюды. Узнікаюць цяжкасці і з некаторымі гукамі.

— Мне складана вымаўляць словы, у якіх ёсць фрыкатыўны «г» ці цвёрды «ч». А яшчэ незразумелыя мяккія гукі, скажам, слова «зялёны». Я не магу растлумачыць, але мой мозг чытае яго як «зіалёны» або «зьяльёны». А наогул ваша мова проста супер, я вельмі люблю такія словы, як «каханне», «натхненне», «буська», «надзея» ці «хаўруснік».

«Кальчугу чалавек можа зрабіць сам». Як беларус займаецца рэканструкцыяй у Польшчы

«Хачу купіць сукенку ў беларускім стылі»

У працэсе вывучэння мовы Вераніка прыахвоцілася і да беларускай культуры. Яна слухае шмат музыкі і чытае беларускіх аўтараў.

— Я ведаю шмат выдатных беларускіх пісьменнікаў, такіх як Якуб Колас, Янка Купала, Уладзімір Караткевіч. З музыкі слухаю Tor Band, «Дымна Лотва», NaviBand, Лявона Вольскага, «Разбітае сэрца пацана», Iva Sativa, Dzieciuki, Маргарыту Ляўчук і Літу Талер.

Акрамя гэтага, Вераніка цікавіцца беларускай кухняй і модай, хоча купіць сабе сукенку ў беларускім стылі. А яшчэ яна разам з беларусамі адзначае нацыянальныя святы.

— Летась я святкавала Дзень Волі ў Кракаве, сёлета была на шэсці ў Варшаве. Беларусы не павінныя заставацца самотнымі ў барацьбе за свабоду. Гэта барацьба і палякаў таксама. Я слухала выступы былых палітвязняў і актывістаў, а потым весялілася на канцэрце. Буду падтрымліваць вашу культуру і перакананая, што гэта мусіць рабіць кожны паляк. Беларусы — нашы саюзнікі і сябры, у нас ёсць маральны абавязак вас падтрымаць.

«Мая мара — адсвяткаваць наступны Дзень Волі ў Беларусі»

Сябры і сям'я дзяўчыны ведаюць пра яе любоў да Беларусі. Яны не падзяляюць яе інтарэсаў, але і супраць нічога не маюць.

— Нягледзячы на тое, што не ўсе ў Польшчы цікавяцца гісторыяй і культурай Беларусі, мне ўдалося даказаць многім, што ваша краіна — гэта больш, чым марыянетка Расіі. Я размяшчаю пасты, дзе інфармую палякаў пра тое, што большасць беларусаў не падтрымлівае Лукашэнку, пішу каментары, публікую сторыс. Звычайна я сутыкаюся са станоўчай рэакцыяй — людзі дзякуюць мне за «лікбез» і пішуць пра свой станоўчы досвед зносін з беларусамі.

У Беларусі дзяўчына ніколі не была. Раней у гэтым не было неабходнасці, а цяпер туды ехаць небяспечна. Адно з яе галоўных жаданняў — каб аднойчы Беларусь адкрылася для еўрапейцаў.

— Я б хацела мець магчымасць свабодна ездзіць у Беларусь, вывучаць мову, заводзіць знаёмствы, падарожнічаць. Мая мара — адсвяткаваць наступны Дзень Волі ў Беларусі, сярод бел-чырвона-белых сцягоў, музыкі, кветак і людзей, якія смяюцца, радасна святкуючы сваю незалежнасць, — рэзюмуе дзяўчына.