«У 2020 кожны мой урок сканчваўся фразай «Жыве Беларусь»
Беларуска Кацярына па адукацыі настаўнік гісторыі. Пасля ўніверсітэта яна паспела папрацаваць у мінскай школе і каледжы, але неўзабаве з'ехала ў Польшчу. А з марай быць настаўнікам гісторыі не развіталася — і пачала зноў вучыцца ў эміграцыі. MOST паразмаўляў з дзяўчынай пра другі шлях у прафесію, методыкі навучання і адносіны да дзяцей у Беларусі і Польшчы.
Кацярына скончыла гістарычны факультэт БДУ і паступіла ў магістратуру па кафедры «педагогіка». А праз два гады працягнула навучанне па спецыяльнасці «сусветная гісторыя» ў аспірантуры Рэспубліканскага інстытута вышэйшай школы. Аднак абараніцца не паспела: паўтара гады таму дзяўчыне прыйшлося экстрана з'ехаць з Беларусі. Яна адсядзела «суткі» па палітычным артыкуле, і пасля вызвалення сілавікі не пакідалі яе ў спакоі.
«Самым яркім момантам працы ў школе сталі выбары»
Да ад'езду Кацярына паспела папрацаваць у школе, праўда, спачатку не па спецыяльнасці — яна была настаўнікам малодшых класаў.
— Мусіць, самым яркім момантам за тры гады ў школе сталі мясцовыя выбары, на якіх мяне прымусілі быць назіральнікам.
Па словах беларускі, у першы ж дзень датэрміновага галасавання на яе вачах сябры камісіі ўкідвалі бюлетэні ў скрыню. Тады дзяўчыну гэта ўразіла.
— Я проста ў шоку пайшла пра гэта казаць завуч і дырэктару школы. Але ў адказ мне проста сказалі: «Ты нічога не бачыла», — і больш ужо не прасілі ўдзельнічаць у выбарчай кампаніі.
«Была не самым прыемным чалавекам для адміністрацыі»
Пасля гэтага інцыдэнту Кацярына не расчаравалася ў выбары прафесіі і не збіралася яе кідаць. Праўда, для сябе зрабіла выснову: сістэму адукацыі ў Беларусі трэба рэфармаваць.
Праз тры гады працы ў сярэдняй школе дзяўчына ўладкавалася настаўнікам гісторыі ў Мінскі гарадскі педагагічны каледж.
— У каледжы я выкладала з 2020 па 2021 год. Тады амаль кожны мой урок заканчваўся фразай «Жыве Беларусь». Вядома, я чакала, што мяне звольняць. Дзіўна, але неяк змагла пратрымацца цэлы год.
Кацярына ўзгадвае, што падчас працы ў каледжы была «не самым прыемным чалавекам для адміністрацыі», да яе на ўрокі часта прыходзіла завуч з праверкай.
— Аднойчы завуч прыйшла на мой занятак на тэму Кастрычніцкай рэвалюцыі, а пасля зрабіла некалькі заўваг. Галоўнай прэтэнзій было тое, што я на ўроку занадта часта прамаўляла слова «рэвалюцыя». Яна мне так і сказала: «Вы што, не ведаеце, якая ў нас палітычная сітуацыя ў краіне?»
Глядзіце таксама
Напісала ліст рэктару
На эміграцыі Кацярына не задумвалася пра змену прафесіі. Адразу пасля пераезду ў Польшчу яна пачала шукаць ВНУ, дзе магла б прайсці магістратуру. Выбрала ўніверсітэт імя Адама Міцкевіча ў Познані. Там беларуска навучаецца ўжо амаль год.
Для паступлення патрабавалася пацвердзіць веданне польскай мовы на ўзроўні В2. Гэты іспыт дзяўчына змагла паспяхова здаць толькі з другой спробы. Вучыцца Кацярына платна.
— Патуранняў для замежнікаў ніякіх няма, затое кошт адукацыі нашмат ніжэй, чым у Беларусі — 6 тыс. злотых у год.
Пасля першай сесіі Кацярына выбрала спецыяльнасць «выкладанне». Яе мэта — зноў працаваць настаўнікам, але ўжо ў польскай школе. Але на гэтым шляху хапае бюракратычных цяжкасцей.
— Напрыклад, пасля здачы зімовай сесіі павінна была пачацца практыка ў школе. Але мяне да яе не дапусцілі, бо я не праходзіла практыку, якую польскія студэнты праходзяць падчас бакалаўрыяту. Пазней высветлілася, што гэтыя тры недахопы практыкі мне трэба адпрацаваць. Для гэтага неабходна атрымаць спецыяльную страхоўку для працы ў школе, але галоўнае — гэта настрыфікацыя дыплома, якой я да гэтага наогул не займалася. Тады я ўпершыню задумалася, што дарма задумала ўсю гэтую гісторыю з магістратурай.
Тады Кацярына напісала ліст да рэктара з просьбай дапамагчы ёй у хуткім пацверджанні беларускага дыплома. Акрамя таго, у лісце дзяўчына ўказала, што з'яўляецца магістранткай ВНУ, таму лічыць, што настрыфікацыя павінна быць для яе бясплатнай — па агульным парадку яе кошт складае прыкладна тысячу долараў. Цяпер Кацярына чакае адказу.
Магістранты павінны знаходзіць школу для практыкі самастойна. Але Кацярына спадзяецца, што з пошукам месца ёй, як іншаземцы, дапаможа ўніверсітэт.
Глядзіце таксама
«Гатова да ўсяго, абы вярнуцца ў прафесію»
Кацярына не ідэалізуе польскую сістэму адукацыі, кажа, што ў ёй таксама шмат праблем. Адна з асноўных — невысокія заробкі. Яны рэгулярна становяцца прычынай забастовак. Ды і дадатковыя заняткі з дзецьмі не аплачваюцца.
Але пасля Беларусі Кацярыне не прывыкаць да цяжкасцей.
— Літаральна тыдзень таму ва ўніверсітэце расказвала пра свой вопыт выкладання ў Беларусі. Для гэтага падрыхтавала цэлую прэзентацыю, ад якой палякі былі, мякка кажучы, у жаху і напрыканцы сказалі: «А мы тут яшчэ плачам, што ў нас усё дрэнна».
Дзяўчына прызнае, што да польскага фармату навучання ёй яшчэ трэба прывыкнуць. У Польшчы курс не дзеліцца на сусветную гісторыю і польскую, а падыходзіць да ацэньвання дзяцей трэба вельмі акуратна, каб іх лішні раз не траўміраваць.
— Тут дзеці навучаюцца ў атмасферы свабоды, прывыклі праяўляць індывідуальнасць, а ў нас дзеці сядзяць ціха па камандзе і глядзяць прама. Часам я хвалююся, што не спраўляюся, — прызнаецца Кацярына.
Адрозніваюцца і адзнакі гістарычных падзей.
— У Польшчы, напрыклад, усе войны ўспрымаюцца з вялікай доляй трагізму, а ў Беларусі — з вялікай доляй гераізму. Тут таксама прысутнічае ідэалагічная апрацоўка дзяцей, але яе значна менш, чым у Беларусі.
Цяжкасці Кацярыну не спыняюць. Дзяўчына кажа, што гатова да ўсяго, абы вярнуцца ў прафесію.