Зімовы час: чаму Беларусі яго няма

У той час як большасць еўрапейскіх краін перайшлі на зімовы час, Беларусь ужо больш за дзесяць гадоў адмаўляецца ад гэтай практыкі. Разгледзім гісторыю часавых паясоў у Беларусі і прычыны адмовы ад пераходу на зімовы час.

Гістарычна Беларусь знаходзілася ў другім часавым поясе — UTC+2. А «свістапляска» з часам пачалася ў часы СССР. 21 чэрвеня 1930 года ва ўсіх рэгіёнах СССР гадзіннікі былі пераведзеныя на 1 гадзіну наперад, на так званы «дэкрэтны час». Такім чынам у БССР быў усталяваны час UTC+3.

Беларусь вярнулася да часавага пояса UTC+2 29 верасня 1991 года, адмовіўшыся ад савецкага «дэкрэтнага». Затым у Беларусі працягнулі — пасля кароткага перапынку — практыку пераводу стрэлак з зімовага на летні час. І ў краіне чаргаваліся два часавых пояса: UTC+2 — зімой, UTC+3 — летам.

27 сакавіка 2011 года ўлады Беларусі адмовіліся ад чаргавання часавых паясоў. Як гаварылася ў пастанове Саўміна, гэта зрабілі «ў мэтах поўнага выкарыстання светлага часу сутак, паляпшэння ўмоў працы і адпачынку насельніцтва», а таксама для забеспячэння на тэрыторыі Беларусі вылічэння пояса, узгодненага з удзельнікамі Мытнага саюза. Такім чынам, у Рэспубліцы зноў вярнулі «дэкрэтны час» часоў СССР. У выніку мінскі час у Беларусі стаў супадаць з маскоўскім — UTC+3.

Асноўнымі прычынамі гэтага рашэння былі:

• Эканомія электраэнергіі: Лічылася, што адмова ад пераходу на зімовы час дазволіць зэканоміць электраэнергію за кошт больш эфектыўнага выкарыстання светлага часу сутак.
• Здароўе насельніцтва: Многія эксперты сцвярджалі, што пераход на зімовы і летні час негатыўна ўплывае на здароўе людзей, парушаючы біярытмы і выклікаючы стрэс.
• Спрашчэнне жыцця грамадзян: Адмова ад пераходу на зімовы час павінна была спрасціць жыццё людзей, пазбавіўшы іх неабходнасці двойчы на год перастаўляць гадзіннікі.
• Эканамічныя фактары: Лічылася, што пастаянны час дапаможа палепшыць эканамічныя сувязі з краінамі-партнёрамі, якія таксама адмовіліся ад пераходу на зімовы час.

Меркаванні экспертаў наконт уплыву адмовы ад пераходу на зімовы час на здароўе і эканоміку краіны разыходзяцца. Некаторыя спецыялісты лічаць, што пастаянны час спрыяе больш стабільнаму рэжыму сну і працы, у той час як іншыя сцвярджаюць, што гэта можа прывесці да недахопу сонечнага святла ў зімовы перыяд.

Эканаміст Яраслаў Раманчук адзначае: «Эканамічны эфект ад адмовы пераходу на зімовы час складана ацаніць адназначна. З аднаго боку, ёсць пэўная эканомія на адміністрацыйных выдатках, звязаных са зменай часу. З іншага боку, магчымыя дадатковыя выдаткі на асвятленне ў раннія гадзіны зімой».

Нягледзячы на тое, што большасць еўрапейскіх краін працягваюць практыку пераходу на зімовы час, у апошнія гады ў Еўрапейскім Саюзе вядуцца дыскусіі пра магчымую адмову ад гэтай практыкі. У 2018 годзе Еўракамісія афіцыйна прапанавала адмяніць перавод стрэлак. Мала таго, Еўрапарламент падтрымаў гэтую прапанову ў рэзалюцыі ў 2019 годзе. Гэта было зроблена пасля таго, як Камісія правяла публічныя кансультацыі, падчас якіх 4,6 мільёна грамадзян ЕС выказаліся за яго адмену.

Адмена павінна была адбыцца ў 2021 годзе. Аднак Савет Еўропы, куды ўваходзяць прадстаўнікі выканаўчай улады ўсіх 27 краін Еўрасаюза, такое рашэнне не ўхваліў. Канчатковае рашэнне па гэтым пытанні пакуль не прынята.

Хоць гэтае рашэнне і выклікае пэўныя дыскусіі, на дадзены момант беларускія ўлады не плануюць вяртацца да практыкі пераходу на зімовы час.