Навукоўцы высветлілі прычыны гіганцкага памеру кітоў

Біёлагі доўгі час спрачаліся, чаму сярод кітоў з'явіліся віды гіганцкіх памераў — самых вялікіх з існых калі-небудзь жывёл (даўжыня сіняга кіта дасягае 33 метраў, а вага — больш за 150 тон).

Адны меркавалі, што, паколькі частку вагі кітоў нясе вада, ім дастаткова лёгка перасоўвацца і яны аказваюцца здольныя паглынаць патрэбную колькасць ежы. Іншым здавалася, што гіганцкія памеры служаць абаронай ад акул. Новае даследаванне паказвае, што прычынай гігантызма вусатых кітоў стаў тып харчавання.
Спрэчкі вяліся і пра тое, калі кітападобныя дасягнулі такіх памераў. У 2010 годзе эвалюцыйны біёлаг Грэм Слэйтэр (Graham Slater), які ў цяперашні час працуе ў Чыкагскім універсітэце, прыйшоў да высновы, што кітападобныя падзяліліся на групы рознага памеру на раннім этапе ў іх гісторыі, каля 30 мільёнаў гадоў таму. Дэльфіны засталіся ў «малапамерным класе», вусатыя кіты сталі гігантамі, зубатые кіты занялі сярэдняе становішча. Нашчадкі ўсіх трох груп заставаліся ў зададзеных дыяпазонах памеру.

Спецыяліст па кітападобных Нікалас Піенсон (Nicholas Pyenson) з Нацыянальнага музея натуральнай гісторыі Смітсанаўскага інстытута скептычна паставіўся да гэтай тэорыі. Некалькі гадоў таму Піенсон і Слэйтэр вырашылі выкарыстаць багатую калекцыю выкапняў кітоў, якая захоўваецца ў музеі, каб вырашыць сваю спрэчку. Раней Піенсон усталяваў, што даўжыня цела кіта добра карэлюе з шырынёй яго скуловых костак. Піенсон, Слэйтэр і Джэрэмі Голдбоген (Jeremy Goldbogen) з Стэнфардскага універсітэта вымералі чэрапы 63 зніклых відаў кітоў і аб'ядналі гэтыя дадзеныя з інфармацыяй па 13 сучасных відах.
Супаставіўшы атрыманыя матэрыялы з эвалюцыйным дрэвам кітападобных, навукоўцы выявілі, што кіты на раннім этапе эвалюцыі не дасягалі вельмі буйных памераў. Яны заставаліся умерана вялікімі да 4,5 мільёнаў гадоў таму. Затым пачалося павелічэнне даўжыні ў вусатых кітоў ад проста вялікай да гіганцкай. Толькі на гэтым этапе сінія кіты, даўжыня якіх 4,5 млн год назад не перавышала дзесяці метраў, дасягнулі сучасных параметраў.
Навукоўцы адзначылі, што за 4,5 мільёны гадоў таму, калі вусатыя кіты сталі расці, адбылася важная падзея — пачаліся першыя ледніковыя перыяды. Па меры росту леднікоў ў веснавы і летні перыяд у акіян паступала больш пажыўных рэчываў, выклікаючы выбуховы рост крылю і іншых дробных жывёл, якімі сілкуюцца вусатыя кіты. Да таго часу здабыча была раўнамерна размеркавана, а сезонныя сцёкі ледніковых вод стварылі новы рэжым сілкавання: багатыя навалы ежы, адлеглыя далёка адзін ад аднаго. Пры гэтым больш буйныя вусатыя кіты, як паказваюць разлікі аўтараў, былі больш эфектыўныя пры паглынанні планктону і маглі хутчэй перасоўвацца ад адной зоны з багаццем корму да іншай. Таму яны атрымалі канкурэнтную перавагу ў параўнанні з дробнымі вусатага кітамі.
Паводле Pro Science