Дармаедаў развялося. Рэальнае беспрацоўе ў чатыры разы вышэй афіцыйнага

Белстат упершыню апублікаваў лічбы фактычнага беспрацоўя. Працы няма ў больш чым 200 тысяч беларусаў.

Фактычны ўзровень беспрацоўя ў Беларусі за 2016 год склаў 5,8% ад эканамічна актыўнага насельніцтва, а гэта больш за 200 тысяч чалавек. Пераважная большасць з іх не спяшаюцца ісці на біржу працы — дапамога мізэрная, а нармальную працу ўсё роўна не прапануюць.

Беспрацоўе афіцыйнае і фактычнае

Дадзеныя аб фактычным беспрацоўі ў адкрытым для грамадскасці дакуменце прыведзены ўпершыню — яны апублікаваныя 27 лютага ў дакладзе Нацыянальнага статыстычнага камітэта аб занятасці насельніцтва і беспрацоўі ў мінулым годзе. Інфармацыя аб фактычным беспрацоўі атрымана Белстатам у ходзе рэгулярнага выбарачнага абследавання хатніх гаспадарак.

У Беларусі для вызначэння ўзроўня беспрацоўя карыстаюцца афіцыйнай статыстыкай, якая ўлічвае ў якасці беспрацоўных толькі тых, хто стаў на ўлік на біржу працы.

На канец студзеня 2017 года колькасць зарэгістраваных беспрацоўных склала 39,9 тыс. Чалавек — гэта 0,9% ад эканамічна актыўнага насельніцтва. Фактычных жа беспрацоўных у краіне ў разы больш.

У краінах Еўропы беспрацоўе лічыцца па метадалогіі МАП. Самы маленькі ўзровень беспрацоўя ў Ісландыі. Ніжэй, чым у Беларусі (5,8%), беспрацоўе ў Чэхіі, Германіі, Вялікабрытаніі, Нарвегіі, Нідэрландах, Румыніі і Аўстрыі. Трохі большы працэнт беспрацоўных у Польшчы, Люксембургу, Даніі і Швецыі.

Звольненых больш, чым прынятых на працу

Знайсці працу ў Беларусі сёння няпроста. У снежні мінулага года было прынята на працу 40,3 тыс. чалавек (1,3% сярэднемесячнай колькасці), звольнена па розных прычынах 50,5 тыс. чалавек (1,7%). Каэфіцыент замяшчэння работнiкаў, то бок суадносіны колькасці прынятых да ліку звольненых, у снежні склаў 0,798 (у снежні 2015 г. — 0,799).

Паводле звестак Мінпрацы, попыт на працоўную сілу ў 2016 годзе павысіўся. На канец верасня ў рэспубліканскім банку вакансій было 36,4 тыс. аб'яў, што склала 132,2% да ўзроўню 2015 года. Каэфіцыент напружанасці на рынку працы краіны знізіўся з 1,6 беспрацоўнага на адну вакансію на 1 кастрычніка 2015 г. да 1,1 на 1 кастрычніка 2016 г.

Некаторае зніжэнне канкурэнцыі на рынку працы ў 2016 годзе ў параўнанні з папярэднім пацвярджае і кіраўнік спецыялізаванага праекта РАБОТА.TUT.BY Святлана Шапорава.

«Пачынаючы з другога квартала мінулага года канкурэнцыя на агульным рынку працы пачала падаць і склала 10,5 рэзюмэ на адну вакансію, — адзначыла эксперт. — Пікавая ж сітуацыя была ў 2015 годзе, тады канкурэнцыя складала каля 16 прэтэндэнтаў на адно месца. Нармальнай канкурэнцыяй лічыцца 6-8 рэзюмэ на пазіцыю».

Шапорава адзначыла, што асабліва напружаная сітуацыя ў апошнія два гады склалася для студэнтаў і маладых спецыялістаў. У 2015 годзе на сайце РАБОТА.TUT.BY размяшчалася ў сярэднім 50 рэзюмэ спецыялістаў без вопыту працы на адну вакансію, у 2016-м — 44 рэзюмэ.

У такой сітуацыі грамадства чакана адмоўна ўспрыняа дэкрэт № 3, які ўвёў, па сутнасці, прымусовую працу пад страхам пакарання.

Ці прыме дзяржава сігнал?

Каля 200 тысяч чалавек, якія не могуць знайсці працу, але пры гэтым не ідуць на біржу працы, бо не бачыць у гэтым сэнсу, — гэта значны паказчык і сур'ёзны сігнал для ўладаў аб тым, што сістэме мер па падтрымцы беспрацоўных патрэбныя перамены, лічыць эксперт Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Кацярына Барнукова.

Еўрапейскі падыход да выплаты дапамогі па беспрацоўі — захоўваць адсотак ад заробку. У некаторых краінах (напрыклад, у Францыі і Германіі) дапамога даходзіць да 70% ад заробку, але абмежавана пэўнай сумай, бо існуе максімальная сума, з якой яна налічваецца (у Францыі гэта каля 6 тыс. Еўра). Беспрацоўныя ў краінах ЕС маюць бясплатную медстрахоўку, ім кампенсуецца плата за жыллё і праезд.

У Беларусі сярэдні памер дапамогі па беспрацоўі нават смешна называць — ён складае каля 27 рублёў, гэта значыць каля 13 даляраў. Праўда, цяпер на разглядзе ва ўрадзе знаходзіцца праект указа аб павышэнні дапамогі па беспрацоўі.

Згодна з праектам указа да 100% бюджэту пражытачнага мінімуму (БПМ, цяпер 180,1 рубля ў сярэднім на душу насельніцтва) плануецца павялічыць дапамогу па беспрацоўі тым, хто звольнены ў сувязі са скарачэннем штату або ліквідацыяй прадпрыемства, у памеры 50% БПМ — звольненым па аб'ектыўных ўважлівых прычынах, сярод якіх, напрыклад, заканчэнне тэрміну кантракту. Аднак усё роўна, пагадзіцеся, і на такія грошы пражыць таксама немагчыма.

Акрамя таго, з 2018 года ў Беларусі плануецца ўкараніць сістэму абавязковага страхавання ад беспрацоўя.

Кацярына Барнукова адзначае, што прадметна параўноўваць праблему беспрацоўя ў Беларусі і ў краінах ЕС некарэктна, бо сітуацыя на рынках працы розная.

«У Беларусі рынак працы практычна не рэгулюецца, большасць працуе па кароткатэрміновых кантрактах на адзін год, і з работнікам расстацца пры неабходнасці скарачэння штатаў вельмі лёгка, трэба пачакаць, пакуль скончыцца кантракт, — адзначыла Кацярына Барнукова. — Еўрапейскі рынак моцна зарэгуляваны. Напрыклад, складана і дорага звольніць чалавека, які працуе на пастаянным кантракце, паколькі выхадная дапамога вялікая, яе памер можа даходзіць у залежнасці ад выслугі гадоў да велічыні зарплаты за год ці нават два. Таму калі працадаўца бачыць крызіс як кароткачасовы, работнікаў не звальняюць. У краінах ЕС таксама менш ахвотна наймаюць работнікаў».

Эксперт BEROC адзначыла, што плануемыя дзяржавай меры па падтрымцы беспрацоўных будуць мець некаторы сацыяльны эфект, аднак «з пункту гледжання эканомікі лепш не падтрымліваць стратныя прадпрыемствы, а заплаціць дапамогу па беспрацоўі ў нармальным памеры, даць чалавеку магчымасць знайсці працу на эфектыўным працоўным месцы».

«Памер дапамогі — гэта важны інструмент сацыяльнай абароны. Іншая справа, што дапамога не павінна з'яўляцца дэматыватарам пошуку працы», — падкрэсліла Кацярына Барнукова.

Паводле naviny.by