Павялічыць заробкі беларусаў могуць толькі рэформы

Чатыры гады таму беларускія ўлады планавалі, што заробак беларусаў да 2015 года дасягне 1000 долараў у эквіваленце. Сёння відавочна, што гэтая мэта недасяжная — месячны даход амаль 40% работнікаў, паводле дадзеных афіцыйнай статыстыкі, не дацягвае і да 500 долараў. Разам з тым, эксперты Сусветнага банка лічаць, што даходы беларусаў могуць падвоіцца і дасягнуць ўзроўню суседніх краін. У выпадку правядзення структурных рэформаў.



Штучны рост даходаў насельніцтва спыніўся
 

У апошнія месяцы рост заробкаў у Беларусі істотна запаволіўся. Калі за першую палову года сярэдняя зарплата павялічылася ў намінале амаль на 900 тысяч рублёў і дасягнула ў чэрвені 6,2 млн., то ў ліпені-верасні адбыўся карэнны пералом — сярэдні заробак за трэці квартал вырас у параўнанні з чэрвеньскім узроўнем толькі на 2,3%, і склаў у верасні 6 340 000 рублёў.
 

У рэальным выражэнні (з улікам інфляцыі) і зусім назіраецца зніжэнне даходаў насельніцтва. Так, у верасні рэальная зарплата скарацілася на 2% у параўнанні з аналагічным месяцам мінулага года, у жніўні — на 5,1%.
 

Змены ў дынаміцы заробкаў, зафіксаваныя ў трэцім квартале, адбыліся пасля таго, як у гэты працэс умяшаўся ўрад.
 

Нагадаем, што ў жніўні 2014 ўступіла ў сілу рашэнне Саўміна, згодна з якім дзяржпрадпрыемствы могуць павялічыць зарплаты сваім працаўнікам толькі пры ўмове адэкватнага павышэння прадукцыйнасці працы. Улічваючы, што прадукцыйнасць гэтая расце павольна і ў краіне дамінуюць дзяржпрадпрыемствы, рашэнне ўраду адразу ж паўплывала на дынаміку сярэдняй зарплаты.
 

Крок, зроблены ўладамі, адпавядае рэкамендацыям міжнародных фінансавых арганізацый, якія кажуць пра тое, што рост заробкаў у Беларусі павінен быць жорстка ўвязаны з тэмпамі росту вытворчасці працы, інакш могуць узнікаць негатыўныя наступствы ў выглядзе інфляцыі і паслаблення курсу нацыянальнай валюты.
 

Увязаўшы ў жніўні адміністрацыйным чынам тэмпы росту заробкаў з дынамікай вытворчасці працы, беларускія ўлады тым самым прызналі, што магчымасці для штучнага павелічэння даходаў насельніцтва абмежаваныя.
 

У той жа час, паводле ацэнак Сусветнага банка, Беларусь па даходу на душу насельніцтва адстае ад іншых краін (з аналагічным узроўнем чалавечага развіцця) прыкладна ў два разы. Калі ў Беларусі даход на душу насельніцтва складае 6800 долараў, то ў суседніх краінах — каля 12 000. Каб дасягнуць больш высокага ўзроўню даходаў насельніцтва, эксперты банка рэкамендуюць пайсці на структурныя рэформы беларускай эканомікі.
 

На думку знешніх назіральнікаў, базавыя перадумовы для павышэння эфектыўнасці беларускай эканомікі існуюць.
 

«Людскія рэсурсы, якімі валодае краіна, усяляюць надзею на пабудову дынамічнай эканомікі. Адукацыйная сістэма можа рыхтаваць спецыялістаў для розных відаў эканамічнай дзейнасці, рабочая сіла дысцыплінаваная», — канстатаваў на гэтым тыдні кіраўнік прадстаўніцтва Сусветнага банка ў Беларусі Ян Чул Кім, выступаючы ў Мінску на эканамічным форуме.
 

Для рэформаў ўсё гатова. Ці будуць яны?
 

На думку экспертаў, павышэнне эфектыўнасці беларускай эканомікі ляжыць у плоскасці рэфармавання дзяржсектара, які фармуе каля 70% беларускага ВУП. Сусветны банк неаднаразова паказваў, што дзяржпрадпрыемствы ў шэрагу выпадкаў з'яўляюцца крыніцай нізкай эфектыўнасці, і рэкамендаваў правесці структурныя змены ў гэтым кірунку.
 

Аднак асаблівасць беларускай эканамічнай мадэлі складаецца ў тым, што фінансавыя рэсурсы працяглы час размяркоўваюцца адміністрацыйным чынам, і гэта дазваляе падтрымліваць на плаву нават нізкаэфектыўным прадпрыемствам. Для дапамогі такім прадпрыемствам выкарыстоўваюцца так званыя дырэктыўныя крэдыты, якія выдаюцца банкамі.
 

Разам з тым, на фоне вялікіх выплат па знешняму дзярждоўгу сёння магчымасці дзяржавы як ніколі абмежаваныя, і ўлады сур'ёзна задумаліся аб эфектыўнасці выкарыстання фінансавых сродкаў. Ацэнкі дзяржорганаў паказалі, што аддача ад дзяржаўных інвестыцый не радуе.
 

Таму да цяперашняга часу Міністэрства эканомікі распрацавала канцэпцыю павышэння эфектыўнасці дзяржаўнай падтрымкі эканомікі. Паводле інфармацыі БелаПАН, дакумент ужо перададзены ва ўрад і будзе ўносіцца на разгляд прэзідэнта.
 

«Усім зразумела, што існуе ў краіне праблема эфектыўнасці размеркавання рэсурсаў, і неабходна гэтую задачу вырашаць», — адзначыў намеснік міністра фінансаў Максім Ермаловіч, выступаючы на эканамічным форуме.
 

Ён даў зразумець, што перагляд умоў падтрымкі прадпрыемстваў непазбежна прывядзе да таго, што некаторыя арганізацыі могуць страціць традыцыйныя крыніцы фінансавання, вымушаныя будуць зачыніцца, і давядзецца неяк працаўладкоўваць людзей, якія засталіся без працы.
 

«Мы доўга працавалі над пытаннямі, як забяспечыць кароткатэрміновую хуткую перакваліфікацыю людзей для патрэб эканомікі, якія выдаткі ў сувязі з гэтым неабходныя, хто будзе фінансаваць гэты працэс ... Адпаведныя механізмы да цяперашняга часу выпрацаваны. Таму мы падрыхтаваныя да такога развіцця падзей, і ў залежнасці ад таго, якая будзе хуткасць рэформаў, таксама адбудуцца і трансфармацыі ў галіне сацыяльнай падтрымкі насельніцтва », — адзначыў намеснік міністра фінансаў.
 

Увогуле, эканамічныя ўлады лічаць неабходнымі структурныя рэформы і падрыхтаваліся да гэтага. Аднак агаворка аб тым, што канкрэтныя меры будуць залежаць ад таго, «якая будзе хуткасць рэформаў», відавочна сведчыць: урад чакае палітычнага рашэння па гэтаму пытанню.
 

Разам з тым, эксперты сумняюцца ў тым, што кіраўніцтва Беларусі гатовае сёння да правядзення сур'ёзных зменаў у эканоміцы. «Мы робім выснову, што адсутнічае палітычная воля і існуе жаданне захаваць існуючую мадэль», — канстатаваў Ян Чул Кім.
 

Глабальныя ўказанні, якую эканамічную палітыку трэба праводзіць, урад фактычна атрымаў ужо ўчора на нарадзе па эканамічных пытаннях з удзелам Аляксандра Лукашэнкі.

naviny.by

Пераклад НЧ