Блогер Андрэй Павук — пра рэжым: Яны гатовыя забіваць, а мы не гатовыя
Нядаўна стала вядома, што рэжымны суд пачаў чарговую спецвытворчасць у дачыненні да 11 чалавек, найбольшым «злачынцам» сярод іх выявіўся блогер Андрэй Павук. «Літоўскае радыё і тэлебачанне» паразмаўляла з ім пра гэты працэс.
Блогер Андрэй Павук. Фота: LRT.lt
«Маёмасці ў мяне няма. Грамадзянства пазбаўляць? Ну дык і на дадзеным этапе, з'яўляючыся грамадзянінам Рэспублікі Беларусь, я не магу рэалізаваць свае правы», — заявіў у інтэрв'ю LRT.lt блогер Андрэй Павук, каментуючы навіну пра тое, што Следчы камітэт (СК) Беларусі ў дачыненні да яго пачаў адмысловую вытворчасць.
Гэта закранула 11 чалавек. Так, напрыклад, опернай спявачцы Маргарыце Ляўчук СК Беларусі залічвае «стварэнне экстрэмісцкага фарміравання або ўдзел у ім», «абразу Лукашэнкі» і «здзек з дзяржсімвалаў». Вераніку Цапкала следства абвінавачвае ў «змове з мэтай захопу ўлады», «стварэнні экстрэмісцкага фарміравання», «паклёпе на Лукашэнку» і «дыскрэдытацыі Беларусі».
Акрамя іх, спецыяльная вытворчасць распачатая ў дачыненні да прадзюсара і экс-мужа Маргарыты Ляўчук Аляксандра Чахоўскага, блогераў Андрэя і Вольгі Павук, актывісткі Вольгі Карач, былога супрацоўніка МЗС Беларусі Анатоля Котава, вакаліста гурта «Gods Tower» Уладзіслава Наважылава, а таксама сябра апазіцыйнай партыі «Народная грамада» Яўгена Вільскага, архітэктара Вадзіма Дзмітрэнкі і актывіста Іллі Салянкова.
«Гэта парушэнне права на справядлівы суд»
Беларускія ўлады працягваюць выносіць завочныя прысуды і ўзбуджаць новыя справы ў дачыненні да вядомых апазіцыйных дзеячаў.
«Працэдура была прыдуманая для таго, каб завочна судзіць палітычных праціўнікаў Лукашэнкі, якія знаходзяцца па-за межамі Беларусі», – кажа праваабаронца ПЦ «Вясна» Анастасія Васільчук.
На чалавека ўзбуджаюць крымінальную справу і перадаюць у суд, на якім прысутнічае як суддзя, так і адвакат, прызначаны дзяржавай.
«Самае цікавае ў гэтым працэсе тое, што адвакат нават не спрабуе звязацца са сваім падабаронным і на працягу літаральна аднаго з некалькіх працэсаў выносяць прысуд», – гаворыць праваабаронца і дадае, што гэта не першыя выпадкі завочных прысудаў.
На працягу мінулага года завочна ўжо былі асуджаныя каля 20 чалавек. Гэта гучная справа супраць сябраў Каардынацыйнай рады. У рамках гэтай справы ў тым ліку была завочна асуджаная на 15 гадоў лідарка беларускай апазіцыі Святлана Ціханоўская і на 18 гадоў — апазіцыйны палітык Павел Латушка. Справа супраць заснавальнікаў «Чорнай кнігі Беларусі», дзе стваральнікі атрымалі завочна 12 гадоў. Справа супраць Фонду спартыўнай салідарнасці, таксама завочна асуджаная алімпійская чэмпіёнка Аляксандра Герасіменя.
Паводле слоў Анастасіі, у рэжыму Лукашэнкі заўважная тэндэнцыя пачынаць усё больш і больш завочных справаводстваў: «З канца мінулага года распачата каля 50 спецыяльных вытворчасцей супраць прыкладна 50 чалавек па самых розных палітычна матываваных справах».
Глядзіце таксама
Апошнія два тыдні мы ледзь не кожны дзень бачым навіны пра тое, што гэта самыя розныя людзі: актывісты, праваабаронцы, палітычныя ўцекачы. Ім прапануецца прыехаць у Беларусь і прыйсці ў аддзяленне Следчага камітэта. Зрэшты, наступствы для гэтых людзей сумныя, бо гэта дакладны паказчык таго, што чалавеку небяспечна вяртацца ў Беларусь, бо ён можа быць адразу ж арыштаваны.
«Па выніках прысуду суда людзі атрымліваюць вельмі вялікія штрафы, ну а каб пакрыць штраф, шкоду і гэтак далей, людзей могуць пазбаўляць маёмасці», — кажа Васільчук.
У першую чаргу людзі губляюць матэрыяльнасць. У тых, у каго ёсць у Беларусі маёмасць, нейкая кватэра або нерухомасць, усё гэта знаходзіцца пад пагрозай.
Таксама ў 2023 годзе Лукашэнка падпісаў папраўкі да закона «Аб грамадзянстве», якія дазваляюць пазбаўляць грамадзянства беларусаў, асуджаных паводле «экстрэмісцкіх» артыкулаў. Аднак на практыцы гэты закон яшчэ не ўжываўся.
Апроч іншага, праваабаронца лічыць, што практыка завочных прысудаў — гэта поўнае парушэнне правоў чалавека, права на справядлівы суд, на магчымасць чалавеку абараніць сябе, прысутнічаць і адстойваць сваю пазіцыю.
«Нават быў цікавы прыклад, калі летась разглядалі справу заснавальнікаў "Чорнай кнігі Беларусі". Адна з фігурантаў справы спрабавала з-за мяжы звязацца са сваім адвакатам, якога прызначылі па яе справе, але ёй так ніхто і не адказаў. Адвакат проста схаваўся. Гэта значыць, яны нават не хочуць размаўляць са сваімі падабароннымі», — адзначае Васільчук.
«Гэта настолькі бутафорскі працэс. Ён нічога не мае агульнага з нармальным судом, які павінен быць у дэмакратычнай краіне», — падсумоўвае праваабаронца.
«Нам тут не страшна, а беларусам у Беларусі — страшна»
Найбольшая колькасць спраў, а менавіта дзевяць, была заведзеная на беларускага блогера Андрэя Павука. Яго, акрамя іншага, абвінавачваюць у «распальванні варожасці», «фінансаванні экстрэмісцкай дзейнасці» і «пагрозах суддзі».
У інтэрв'ю LRT.lt Андрэй заявіў, што для яго не было шокам, што яго ў чымсьці абвінавачваюць, бо на яго ўжо даўно пачалі заводзіць крымінальныя артыкулы. Яго больш здзівіла, што існуе нейкая спецыяльная вытворчасць: «Я стаў удакладняць, што гэта такое, і высветліў што будуць выносіць завочны прысуд. Толькі гэта мяне здзівіла».
Пасля таго, як беларус даведаўся пра завочны суд, ён падумаў, што мог бы паспрыяць следству і даць нейкія паказанні аддалена.
Глядзіце таксама
«Я патэлефанаваў у Следчы камітэт горада Брэста, які займаецца гэтымі пытаннямі. Там мне жанчына адказала, што не ведае, хто я такі і хто мой следчы. Але сказалі, каб даць аддалена нейкія паказанні, трэба пісаць пісьмова хадайніцтва і высылаць па пошце», — кажа Павук.
Паводле слоў Андрэя, яго не моцна палохаюць наступствы і рашэнне суда, якое могуць вынесці, таму што маёмасці як такой у яго няма. Ёсць, кватэра, якую разграмілі сілавікі падчас ператрусаў яшчэ 26 траўня 2022 года ў пасёлку Акцябрскі Гомельскай вобласці, але яна крэдытная, за яе плацяць паручыцелі.
«Калі забяруць, будзе пацешна. Грамадзянства пазбаўляць? Ну дык і на дадзеным этапе, з'яўляючыся грамадзянінам Рэспублікі Беларусь, я не магу рэалізаваць свае правы. Якая розніца, з грамадзянствам я ці без у такой сітуацыі», — гаворыць беларус.
Адкрытыя супрацьпраўныя дзеянні рэжыму: масавыя затрыманні, шматлікія рэпрэсіі, катаванні і поўнае беззаконне — сталі цалкам нармальным, па мерках рэжыму, становішчам. У выніку суды, службы аховы правапарадку, служба бяспекі Лукашэнкі, КДБ, сілавыя падраздзяленні і нават такія структуры, як МНС і ЖКГ, якія выконваюць загады рэжыму, сталі органамі масавых палітычных рэпрэсій у мэтах ліквідацыі пратэснай актыўнасці.
«Яны ж вольныя рабіць усё што захочуць. Кожны дзень нам даказваюць, што яны перамаглі. Хочаце, вас завочна асудзім? Страшна, так? Ну, нам тут не страшна, а беларусам у Беларусі — страшна. Глядзяць на ўсё гэта, на ўсё гэтае бязмежжа», — кажа блогер.
Глядзіце таксама
Паводле слоў Павука, пагрозы на свой адрас ён ужо чуў шмат разоў. Адным з прыкладаў стаў званок Мікалаю Карпянкову, намесніку міністра ўнутраных спраў, які падчас размовы заявіў, што не ведае што зробіць з Андрэем, калі яго знойдзе. І такіх прыкладаў хапае.
«Сілавікі, сахраўцы, яны ў асноўным маладыя і нястрыманыя, крычаць што будуць знішчаць нас, "змагароў". Увогуле, усякае бывае».
Блогер кажа, што па размовах адчувае, што людзі знаходзяцца ў закладніках у рэжыму: «Людзі цяпер знаходзяцца ў турме ў Лукашэнкі. Ці хацелі б яны іншай долі? Хацелі б! Цяпер у рэжыму тактыка такая: пакуль вы мяне не заб'яце, новых выбараў не будзе. І вось яны эскаліруюць да такога стану. Яны гатовыя забіваць, а мы не гатовыя. А хто нам дапаможа? А хто вырашыць нашы праблемы? Не ведаю. Я вось таксама не гатовы паміраць за новую дэмакратычную Беларусь».