Юрый Зісер: Высокія стаўкі па дэпазітах — забойства нашай эканомікі

Што будзе рабіць новы ўрад? Не ведаю, аднак баюся, што будаваць чарговую піраміду, што відаць хаця б з рэкамендацыі Нацыянальнага банка камерцыйным банкам ўвесці рублёвыя дэпазіты пад 50% гадавых.



Яшчэ пры галапіруючай дэвальвацыі, у першай палове 1990-х, мне трапілася на вочы трапнае назіранне журналіста газеты «Коммерсант». У Расіі сярэдняя заробак тады складала 17 долараў ЗША па курсе, і як толькі рубель умацоўваўся і заробак ўзрастаў да 25 долараў, наступаць на валютнай біржы дэвальвацыя адкідала зарплату назад да 17 даляраў. Так адбывалася рэгулярна.
Аналагічную з'яву мы назіраем на працягу апошніх гадоў у Беларусі. Прычына ў тым, што сярэдні заробак залежыць ад прадукцыйнасці працы, якая ўжо шмат гадоў не расце. Адзіны спосаб падрасціць заробак — падняць прадукцыйнасць працы і, адпаведна, выручку, якая прыходзіцца на аднаго працоўнага. Аднак за гэты паказчык з прадпрыемстваў асабліва не пытаюцца.
Па маіх назіраннях апошніх 8-10 гадоў, сярэдні заробак, забяспечаны бягучай прадукцыйнасцю працы, — парадку 300 долараў плюс-мінус 50. Як толькі наш урад спрабуе манетарнымі метадамі (штучна звязваючы рублёвую масу банкаўскімі дэпазітамі) падрасціць заробкі ў доларавым выражэнні і ў чарговы раз пабудаваць своеасаблівую фінансавую піраміду — праз нейкі час па цалкам аб'ектыўных прычынах адбываецца дэвальвацыя, піраміда бурыцца, і заробак падае да ранейшага ўзроўню. Наўрад ці варта вінаваціць у гэтым інтэрнэт і недзяржаўныя медыя.

Гэтая на першы погляд выгадная народу лічба азначае забаронныя стаўкі па крэдытах, якія павінны перавысіць гэтую велічыню, каб банк не працаваў у страту. Будзь вы дырэктарам завода, аптовай гандлёвай фірмы або буціка, хіба, будучы ў здаровым розуме і памяці, ці ўзялі б вы крэдыт пад 55% гадавых? (Рэальна банкі будуць прасіць 70%, 100% і вышэй, закладваючы дэвальвацыйныя рызыкі). Вядома, не.

Пра забойства прамысловасці высокімі стаўкамі па крэдытах ўсё даўно вядома, таму растлумачу наконт гандлю. Каб завезці партыю імпартнага тавара, аптовай гандлёвай фірме трэба ўзяць крэдыт у банку. У гандлёвых фірмаў няма велізарных уласных сродкаў, неабходных для закупкі аптовых партый тавару.
Узяўшы крэдыт у рублях, трэба купіць валюту, зрабіць перадаплату, завезці тавар, размытніць (што займае час), размеркаваць па рознічным гандлі, у многіх выпадках некалькі месяцаў чакаць, пакуль тавар будзе распраданы, пасля чаго вярнуць банку крэдыт з працэнтамі. Таму ў нас такія дарагія імпартныя тавары і так вузкі іх асартымент (а зусім не з-за прагнасці, змовы і непрафесіяналізму 100% гандляроў - «барыгаў», як многія думаюць).
З арэндай нерухомасці — тое ж самае. Забудоўшчыкі працуюць на банкаўскіх крэдытах. Тэрмін акупнасці будаўніцтва — некалькі гадоў. Адпаведна, банкаўскія працэнты за гэты час у шмат разоў перавышаюць сабекошт самога будаўніцтва, кладуцца на забудоўшчыкаў (і іх заказчыкаў) і прыводзяць да коштаў на нерухомасць і яе арэнду такіх, як у выдатных офісных памяшканнях у самым цэнтры Манхэтэна (я не перабольшваю, правяраю гэта з 2000 года на працягу 15 гадоў). Прычым усе гэтыя выдаткі ў канчатковым выніку кладуцца на нашых грамадзян. Па-першае, пры будаўніцтве жылля. Па-другое, пры набыцці грамадзянамі любых паслуг нашых прадпрыемстваў, якія плацяць драконаўскую арэндную плату і закладваюць яе ў сабекошт.
Вось чаму высокія стаўкі па дэпазітах — забойства нашай эканомікі. Хто яго можа спыніць і як — незразумела.
Юры Зісер, tut.by