Каля 90 адсоткаў маладых беларусаў маюць вышэйшую адукацыю, але не валодаюць патрэбнымі кампетэнцыямі

Масавасць, недахоп фінансавання і разузгадненне дзейнасці ВНУ і запытаў рынку працы эксперты аднеслі да адных з ключавых праблем беларускай сістэмы адукацыі.

«Савецкая адукацыя — гэта як мінімум 8 няўдалых рэформаў, вынікі кожнай з якіх былі вельмі разбуральнымі. І кожная рэформа — гэта нешта новае, тупіковае, таму як кожная наступная павінна была выпраўляць пралікі і недахопы папярэдняй», — адзначыў прафесар, былы прарэктар ЕГУ і адзін з экспертаў у галіне рэформы вышэйшай адукацыі і Балонскага працэсу Уладзімір Дунаеў падчас панэльнай дыскусіі на тэму савецкага і сучаснага адукацыі ў Беларусі.
Як заўважыў філосаф, метадолаг і грамадска-палітычны дзеяч Уладзімір Мацкевіч, савецкая адукацыя не стала адпавядаць часу і патрэбам да 1960-м гадам. Да гэтага часу яно было універсальным і адпавядала патрэбам індустрыяльнага грамадства.
«Але свет змяняецца, а савецкая адукацыя, якая да таго часу павінна было быць дыверсіфікаванай, засталася, па сутнасці, канвеерам, які выпускае аднолькавых даўбешак, і стала моцна адставаць ад патрэбаў сусветнага развіцця, адставаць разам з краінай», — распавёў ён.
«На пачатку 60-х гадоў рэформы адукацыі прайшлі ў Японіі, Германіі, Францыі і іншых краінах, і, што цікава, яны дасягнулі сваёй мэты. У Савецкім Саюзе ні адна з рэформаў сваёй мэты не дасягнула», — дадаў эксперт.

Адукацыя стала масавай і няякаснай

Параўноўваючы ж сітуацыю з вышэйшай адукацыяй у сучаснай Беларусі і ў савецкую эпоху, Уладзімір Дунаеў адзначыў, што яна кардынальна адрозніваецца. Асноўнае адрозненне тычыцца масавасці сучаснага вышэйшай адукацыі.
«10-15% — гэта столь савецкай вышэйшай адукацыі, гэта значыць менавіта такі працэнт моладзі трапляў у ВНУ. А зараз гэта 90%. У нас на першых курсах месцаў больш, чым вучняў сярэдняй школы. Пытанне: навошта і чаму? Гэта адбываецца як па прычынах эканамічных, так і сацыяльна-палітычных», — адзначыў ён.
Паводле яго слоў, запыт на масавую адукацыю — гэта запыт сацыяльнай роўнасці і запыт эканомікі, які патрабуе пэўных кваліфікацый і кампетэнцый, якія немагчыма атрымаць па-за вышэйшай адукацыі. Пры гэтым масавасць адукацыі прадугледжвае захаванне якасці, што патрабуе ўкладваньня ў сістэму адукацыі грошай.
Як адзначыў эксперт, з 1950 па 1980 гады выдаткі на вышэйшую адукацыю скараціліся ў два разы ў тэрмінах долі ВУП, а ў разліку на аднаго студэнта — у шэсць разоў.
«І гэтая адукацыйная палітыка працягваецца ў Беларусі. Адукацыя фінансуецца ўсё горш і горш, што, безумоўна, адмоўна адбіваецца на яго якасці», — сказаў на заканчэнне ён.
«Ёсць такая норма, якая заяўлена ў развітых краінах: што на адукацыю неабходна марнаваць прыблізна 2% ад ВУП. У Беларусі ў 2010 годзе гэты паказчык быў 0,7%, цяпер — 0,54%. Гэта значыць студэнтаў больш, а грошай менш, — распавёў Уладзімір Дунаеў. — Прабачце, але ў мяне ствараецца такое ўражанне, што існуе нейкі пакт паміж грамадствам і ўладай. Улада прапаноўвае ў абмен на падтрымку танную, няякасную адукацыю і непатрабавальнага працадаўцу».

Ацэнка якасці

Добрая адукацыя павінна быць гнуткай, чым яна больш гнуткая, тым яна больш адказвае сучасным запытам, аднагалосна сышліся ў меркаванні эксперты.
Беларусам у першую чаргу пара адмовіцца ад звыклых застарэлых патрэбаў, а яны, у сваю чаргу, наадварот, адмаўляюць усё новае, заўважыў Уладзімір Мацкевіч.
«Сёння маюць поспех толькі тыя грамадствы, тыя краіны, якія першымі паспяваюць укараняць новае, гэта тычыцца і адукацыі», — сказаў ён.
Уладзімір Дунаеў прапанаваў паглядзець на крытэр якасці беларускай адукацыі з прагматычнага пункту гледжання і канстатаваў, што сённяшняя адукацыя, перш за ўсё, неактуальна і не адказвае запытам рынку працы, а выпускнікі ВНУ не валодаюць неабходнымі кампетэнцыі.

Ценявы бок інтэрнацыяналізацыі

Што ж тычыцца інтэрнацыяналізацыі адукацыі, як мяркуе Уладзімір Дунаеў, наша краіна адна з самых прасунутых у гэтым плане. Паводле яго слоў, у Беларусі ну проста рэкордная колькасць маладых людзей вучыцца за мяжой, і гэта без усялякай падтрымкі з боку дзяржавы.
«Наогул крытэр інтэрнацыяналізацыі універсітэтаў — гэта добры крытэр, але не для Беларусі. Добра, калі шмат замежных студэнтаў, але не тады, калі гэта туркменскія студэнты, — сказаў ён. — І не таму што яны дрэнныя, проста гэта не выбар саміх туркменскіх студэнтаў — яны, магчыма, аддалі перавагу б іншым краінам і іншым універсітэтам. У нас з гэтага пункту гледжання вельмі карумпаваная карціна інтэрнацыяналізацыі адукацыі».
«У цэлым жа, што тычыцца абмену студэнтаў, іх мабільнасці — гэта, вядома, сама па сабе станоўчая з’ява, але які часты эфект гэтай мабільнасці? Нашы студэнты за мяжой вучацца ў асноўным у Расіі — дзесьці каля 73%, і часта не ў Санкт-Пецярбурзе і Маскве, а ў Смаленску і Бранску, то бок атрымліваюць за мяжой далёка не лепшую адукацыю. Вось такі ценявы бок інтэрнацыяналізацыі», — падсумаваў эксперт.
Паводле ej.by