«Згоды для вашай гасподы»: беларускамоўныя вяселлі робяцца папулярнымі

Культура

Беларуская вясельная традыцыя, закладзеная пакаленнямі, перажывае рэінкарнацыю ў сучасных гарадах.



Гэтым летам беларускамоўных вяселляў у Мінску шмат як ніколі — сведчыць Свабодзе Юры Неплах-Шыпіла, гісторык паводле адукацыі, а паводле віду дзейнасці — тамада, сцэнарыст, час ад часу каскадзёр. Ужо сем гадоў ён займаецца тэматычнымі, у тым ліку беларускамоўнымі, вяселлямі.
— Адзін раз я нават папрацаваў кіроўцам маршрутнага таксі — цікава асвойваць нешта новае. Быў і будаўніком-чорнарабочым, — расказвае Юры, светлавалосы мужчына сярэдняга веку. — Ніколі не думаў, што гэтым буду займацца — у дзяцінстве быў вельмі сціплы і сарамлівы.
Але жыццё штурхала да гэтага, і цяпер ад 6 да 15 разоў на месяц даводзіцца нешта праводзіць: вяселлі, карпаратывы, дні народзінаў і тэматычныя вечары. А пачыналася са звычайных вяселляў: патрэбныя былі грошы, і іх можна было зарабіць менавіта так.
Па кавалачках складаўся досвед, як правесці вяселле на беларускай мове, традыцыйнае са сваёй абрадавасцю, рыцарскае, шляхецкае — якіх толькі не было.
Звычайных вяселляў цяпер меншасць, у асноўным неардынарныя — рок-н-рольнае, гангстэрскае, вяселле лясных жыхароў.
Часта беларускамоўныя вяселлі — сярэднявечныя, а гэта ўжо рыцарская праграма, сярэднявечныя забавы і танцы. Там людзі выпіваюць, адрываюцца, але не падаюць мордай у салату. Чаму? Таму што гэта людзі, якія саспелі...
...Бывае, даводзіцца праводзіць вяселлі і на раёнах, і ў кожнай мясцовасці ёсць свае адметнасці. Калі загадзя не пагаворыш, як павінны праходзіць абрады, скажуць: «А ты, тамада, не так робіш, таму што дрэнны тамада!» З аднаго боку, цяжка, а з іншага — мне падабаецца, бо можна дадаць народнага.
— Чаму такія адметнасці не зніклі пад штампамі звычайнага вяселля?
 — Таму што народная культура — жывучая, яна праіснавала стагоддзямі. Сёння шмат чаго страчана, але яна жывучая, хоць у наш век і вельмі моцна разбураецца, калі людзі масава пераяжджаюць з вёскі ў горад.
— Як быць, калі маладыя захацелі беларускага вяселля, але ёсць процьма сваякоў, якія не ў тэме?

— Такое здараецца. Бывае, баяцца, як яно будзе, але ўсё праходзіць нармальна. Госці з Расіі, не кажучы ўжо пра ўкраінцаў, успрымаюць на ўра. Як ні дзіўна, найчасцей баяцца, што хтосці не зразумее, менавіта беларусы. А расіяне ўспрымаюць гэта як класную, каларытную дзею.


— Але не разумеюць беларускай?
 — На 85–90 адсоткаў яны разумеюць мову, за выняткам асобных словаў — гэта я перадаю выказванні расіянаў.

Я праводжу карпаратывы з расійскімі і беларускімі групамі, і «говорите, пожалуйста, по-русски, мы не понимаем» найчасцей кажуць свае, мясцовыя, а не людзі з Падмаскоўя. Не раз расіяне самі прасілі, каб было на мове, і дзякавалі за гэта.


— Ці патрабуюць беларускамоўныя вяселлі дадатковых выдаткаў часу, сілаў ці грошай?
 — У кожнага па-свойму. Я на беларускамоўнае вяселле раблю зніжку ад 50 да 100 даляраў.
— Ты кажаш, апошнім часам такія вяселлі — гэта трэнд?
 — Тэндэнцыя ўжо гады два. Год 4–5 таму гэта былі рэдкія выпадкі, апошнія два гады зрабілася ўсё больш, а гэты год — вельмі шмат.
— А аўдыторыя змянілася, ад якой паходзіць попыт?
 — Ды не. Гэта людзі маладыя, з добрай адукацыяй. Так адбылося, што, нягледзячы на дзяржаўную палітыку, сярод моладзі папулярнасць беларускай мовы і культуры пашыраецца. Але, можа, я аптыміст.
Для параўнання: у канцы 80-х — пачатку 90-х людзі, якія размаўлялі на беларускай, адзін аднаго ведалі па ўсёй краіне. Цяпер мне неверагодна прыемна, калі іду па горадзе, чую беларускую мову і не ведаю гэтых людзей.
— Не кажуць, што вы з БНФ?
 — Калі ты размаўляў на беларускай гадоў 10 таму — казалі, а цяпер — не. У транспарце, калі адказваў на тэлефон, былі і погляды, і пару момантаў, калі даводзілася адстойваць сваю пазіцыю. Цяпер я сустракаю больш станоўчых поглядаў. І, вяртаючыся да пытання: цяпер пасля вяселля дзякуюць менавіта за мову.

svaboda.org