Што могуць прапанаваць моладзі грамадска-палітычныя арганізацыі? (відэа)

Сітуацыю ў моладзевым руху абмяркоўваюць  Артур Фінкевіч («Маладая Беларусь») і Алег Корбан («Альтэрнатыва»). Вядзе праграму «Размова на траіх» Анатоль Лябедзька. 



стэнаграма

Анатоль Лябедзька:
— Прывітанне. Чарговая «Размова на траіх», і сёння ў нас у студыі два маладзёвых лідэра Алег Корбан і Артур Фінкевіч, і размаўляем мы пра тое, што адбываецца ў маладзёвым асяродку. Вы прадстаўляеце грамадска-палітычныя арганізацыі «Маладая Беларусь» і «Салідарнасць», так?

Алег Корбан:
— «Альтэрнатыва».

Анатоль Лябедзька:
— «Альтэрнатыва». У вас было некалькі спробаў рэгістрацыі, так? І у вас статус незарэгістраваных маладзёвых аб’яднянняў. Як бы вы ацэнілі сітуацыю ў маладзёвым асяродку? Што там адбываецца: нешта наверх ідзе, ці ўніз мы кацімся? Ці нейкі статус-кво? Артур?

Артур Фінкевіч:
— На мой погляд, сітуацыя за опошнюю пару гадоў прынцыпова не змянілася. Адзінае, што змянілася — гэта за опошні год былі выпушчаны палітзняволеныя. І тое не ўсе. А таксама была праведзена выбарчая кампанія прэзідэнцкая дастаткова ліберальна, што магло нейкім чынам часткова пазбавіць страху маладых людзей.

Анатоль Лябедзька:
— Вось я гляджу на маладзевыя арганізацыі, і так, даволі песімістычна. Мы памятаем, колькі там, 7-8 гадоў назад «Малады Фронт», такі лідэр, сотні удзельнікаў акцый, мерепріемстваў, жыццё палітычнае віравала. Вот сёння гэтага не наглядаецца, ці я памыляюся, Алег?

Алег Корбан:
— Так. Я таксама не заўважаю такой вялікай актыўнасці. Сёння, нажаль, відавочна: страшнее страху толькі страх. Асноўная частка грамадства знаходзіцца ў страху.

Анатоль Лябедзька:
— І моладзь як частка грамадства.

Алег Корбан:
— Так, безумоўна. Сёння нават не 90-ыя гады, калі, як вы ўзгадвалі, той жа «Малады Фронт», калі на паседжанні яго ужо за гадзіну да мерапрыемства была забітая заля. Сённа такога няма. Людзі неактыўна ідуць , устапюць ў пэўныя палітычныя рухі.

Анатоль Лябедзька:
— Што можна яшчэ тут дабавіць, акрамя страха, які ўплывае на настрой і на нейкі выбар маладых людзей?

Артур Фінкевіч:
— Тут некалькі фактараў. Першы фактар усё ж такі гэта ёсць страх, страх пазбавіцца сваёй вучобы, бо могуць быць выключэнні. Страх таксама страціць сваю працу, страх быць прыцягнутым да нейкай адказнасці. Але разам з тым, лічу, што варта ўзгадваць і пра эканамічны фактар, бо кожны дзень у нас пагаршаецца ўзровень жыцця для простага грамадства, для моладзі таксама. Але разам з тым, каб маладому чалавеку пражыць, яму даводзіцца больш працаваць, каб яму хапала проста-напраста на жыццё. Ён больш часу працуе, альбо знаходзіць іншую працу.

Анатоль Лябедзька:
— Калі чыннікі эканамічныя пагаршаюцца, казалася б, сітуацыя, наадварот, что людзі хочуць…

Артур Фінкевіч:
— Для нас яна павінна гучаць, калі лагічна разважаць, яна павінна ісці на карысць. Але на практыцы шмат хто з людзей проста-напраста ідуць больш працаваць, каб захаваць свій узровень жыцця.

Анатоль Лябедзька:
— А наколькі матывацыя сёння ёсць ісці ў палітыку? Ці ёсць яна? Я прыйшоў сам у 28 гадоў у палітыку і адразу трапіў у парламент. Што сёння?

Алег Корбан:
— Вы прыйшлі ў 90-ыя, а сёння іншы час. Час, які стварае, нажаль, гэтая ўлада. І грамадства, і эліта вельмі складана можа ўплываць на гэтую сітуацыю.

Артур Фінкевіч:
— Вы калі прыходзілі ў палітыку, у вас было яснае разуменне, што вы прыходзіце, вы перамагаеце і вы трапляеце ў парламент. У вас адкрываюцца новыя магчымасці, вы былі сябрам камітэта па міжнародных справах, шмат адкрывалася перспектыў.

Сёння калі маладой чалавек стаіць перад выбарам — і не толькі малады, любы нармальны, адэкватны чалавек — калі стаіць перад выбарам, вылучацца яму на тых ці іншых выбарах ці не вылучацца, ён заўжды стаіць перад разуменнем, што няма ніякіх механізмаў уплываць на сам падлік галасоў. То бок мы рэальна не можам прасачыць, нават калі ты набіраешь 70-80 %, гэта абсалютна не факт, што ты перамагаеш. І апроч таго, нават, калі ты трапляеш у той жа орган мясцовай улады, альбо патрапляеш у парламент, яшчэ не факт, што ты там штосьці зможаш зрабіць.

Анатоль Лябедзька:
— Ну, даўно не траплялі. Ужо ніхто і не памятае. Нядаўна я наткнуўся ў Фэйсбуку на нейкі запіс, здаецца, Шылы, нехта з іх, ён напісаў, што сёння больш файна быць нават в БРСМе, чым у нейкай апазіцыйнай палітычнай…

Алег Корбан:
— Я з ім абсалютна не згодзен. Гэта меркаванне такого змагара, які быў у дэмакратычным руху, у «Маладым Фронце», калі не памыляюся, і проста стаміўся.

Анатоль Лябедзька:
— Але я думаю, што тут пытанне не толькі яго персанальна, частка людзей так і думае: «Ну, чаго я пайду, напрыклад, да вас ці да вас…»  

Алег Корбан:
— Ён крэдыт ці зніжкі хоча атрымаць у пра-дзяржаўных аб’яднаннях. Накіруюць на працу, можа, яшчэ нейкія льготы за гэта будуць. Але я думаю, ў асноўным, моладзь так не ліча. Відавочна, што гэта прымус, што гэта аўтарытарызм, у гэту арганізацыю дабравольна ўступаць не будуць.

Анатоль Лябедзька:
— Вялікі страх, слабая матывацыя…

Алег Корбан:
— Так, заставацца дома на канапе.

Анатоль Лябедзька:
— А вось такая карысць — яна не вельмі ўплывае?

Алег Корбан:
— Не зусім. Я лічу, што не зусім.

Артур Фінкевіч:
— Пагаджуся з Алегам наконт таго, што ў БРСМ людзі ўступаюць выключна па прымусу. Яны туда ўступаюць, калі паступаюць у навучальную ўстанову і ім патрэбны інтэрнат для таго, каб жыць, а, скажам, інтэрнат даюць толькі таму, хто з’яўляецца сябрам БРСМ. А калі гаварыць пра нейкія канкрэтныя прэферэнцыі, то там гэта адзінае што — зніжкі ў нейкіх забаўляльных установах, кшталту там боулінгаў ці діскатэкаў, якія належаць у той ці іншай ступені БРСМ. Вось і ўсё. Таму гаварыць пра тое, што туды людзі ідуць валам, абсалютна не пагаджуся.

Анатоль Лябедзька:
— Можа, частка актыўнай моладзі сышла і ў іншыя праекты?

Артур Фінкевіч:
— Але разам з тым скажу такі факт, што ў маю бытнасць, калі я быў маладым чалавекам, то быць сябрам БРСМ было ганьбай. Зараз гэта ўжо як бы норма, усі ўсё разумеюць.

Анатоль Лябедзька:
— Ну, калі нават у Фэйсбуку як дыскусію пішуць…

Алег Корбан:
— Вельмі слабая пазіцыя таго ж Івана Шылы, я яе цалкам не падзяляю.

Анатоль Лябедзька:
— Я хацеў бы яшчэ ўсё ж такі… Куды дзелася актыўная моладзь? Яна ж засталася. Добра, частка — у праграмах, у тым ліку Каліноўскага, выехала за мяжу, ок. Дзе яшчэ? На вашым месцы тут сядзелі Лабадзенка і Белавус, і яны гаварылі пра свае праекты, дастаткова, на мой поглад, паспяховыя: «Мова нанова» і звязаныя… ну, гэта ўжо і крышку бізнес — вышыванкі, але гэта цікава для іх, яны лічуць гэта карысным. Што могуць сёння прапанаваць грамадска-палітычныя арганізацыі для актыўных людзей? Што можа прапанаваць «Альтэрнатыва»? Што можа прапанаваць «Маладая Беларусь»?

Алег Корбан:
— Мы працягваем традыцыю, мы запрашаем людзей да катыўнага, да ініцыятыўнага ўдзелу ў грамадскім жыцці краіны, бо сёння відавочна, што спробы змяніць гэты свет аднаму — гэта раўнасільна выкрыку ў пустэчу. Трэба працаваць у камандзе. Трэба працаваць разам.

Анатоль Лябедзька:
— Алег, запрашайце куды канкрэтна: адзін, два, тры. Вось я малады чалавек. Куды вы мяне можаце запрасіць?

Алег Корбан:
— Мы можам прпанаваць вам цікавую культурную імпрэзу.

Анатоль Лябедзька:
— Гэта значыць, у вас ёсць культурніцкі праект?

Алег Корбан:
— Ёсць культурніцкі. Можам запрасіць у нашу сацыяльную кампанію «Паможам дзецям!». Можам запрасіць да ўдзелу ў такой больш асветніцкай кампаніі «За незалежную Беларусь!», дзе мы робім акцэнт на папулярызацыі нацыянальная сімволікі, калі ласка. Працы хапае.

Анатоль Лябедзька:
— Артур?

Артур Фінкевіч:
— Нажаль, падкупіць мы ніяк не можам маладых людзей. Мы можам прапанаваць удзельнічаць у выбарах у якасці кандыдатаў у дэпутаты, удзельнічаць у выбарах у якасці сяброў камандаў кандыдатаў, дапамагаць у якасці назіральнікаў і вылучацца ў камісіі. Сябрамі вы на 99 % не станеце, але паспрабаваць можаце.

Таксама дапамагаць нам праводзіць сацыяльныя кампаніі, каторыя ў рэшцн рэшт павінны нам дапамагчы кандыдатам на месцах у будучай выбарчай кампаніі.

Анатоль Лябедзька:
— Наколькі выбарчая кампанія, якая будзе ў наступным годзе, можа быць цікавай для маладых людзей? І на што разлічваеце вы, насолькі зможаце прыцягнуць праз палітычную кампанію новых чальцоў у свае арганізацыі? Бо арганізацыя жыве толькі тады, калі ёсць сябры, калі прыходзяць новыя людзі, і гэта заўважна.

Артур Фінкевіч:
— Я не ведаю, як ставіцца да кожнай палітычнай кампаніі ў Беларусі, бо тут, ведаеце, ёсць два такіх падыходы: заўжды дэмакратычная апазіцыя альбо байкатавала выбары, альбо удзельнічала ў іх.

Анатоль Лябедзька:
— Ну, байкатавала толькі адзін раз.

Артур Фінкевіч:
— Байкатавала цалкам — у 2000 годзе, часткова — у 2008, 2012. І ў 2015 прэзідэнцскія выбары вялікая частка дэмакратычнй апазіцыі ў іх не ўдзельнічала. Калі гаварыць пра плюсы і мінусы, то плюсы і мінусы ёсць і ў адной, і ў другой стратэгіі. Разам з тым я падтрымліваю ўсё ж такі тактыку ўдзелу, бо ўдзел дае магчымасць легальна гаварыць з людзьмі даносіть сваю пазіцыю, тлумачыць, што тое, што адбываецца ў краіне, неправільна, што трэба праводзіцб рэформы.

Але разам з тым мы мусім людзям даносіць тое, што мы не маем ніякіх механізмаў уплываць на падлік галасоў. І заахвочавь іх прымаць удзел у кампаніі па назіранні, вылучацца ў чальцы камісіі, ім, натуральна, будуць адмаўляць, але каб яны знутры сваімі вачыма бачылі і мацалі, як гэта ўсё адбываецца, як гэта ўсё брыдка. Бо калі адзін чалавек гэта пабачыць, ён распавядзе яшчэ дзесяці чалавекам — яшчэ больш людзей будуць ведаць, што выбары ў Беларусі недэмакратычныя, што змяніць іх можа толькі вуліца.

Анатоль Лябедзька:
— Ваша пазіцыя, Алег?

Алег Корбан:
— Я думаю, што нам, відавочна, трэба скарыстаць будучую кампанію, прыцягваць людзей. У першую чаргу, ёсць вялікае поле для дзейнасці праз інтэрнет, праз сацыяльныя сеткі. У тым жа «Вконтакте» ужо 4 ці 5 мільёнаў унікальных карыстальнікаў. Трэба з імі працаваць. Нават прасцей, чым працаваць ад дзвярэй да дзвярэй.

Відавочна, што шмат людзей, у першую чаргу, моладзь, мы і цягнем у гэтую кампанію, бо гэта зноў жа палітыка ўлады: няма сапраўднай лібералізацыі, таму пэўныя рэпрэсіі будуць. Але пэўныя купкі моладзі ўсё ж гатовы паспрабаваць, можа быць, свой удзел у якасці назіральнікаў, як сказаў Артур, можа быць, зборшчыка подпісаў, агітатара, каб паглядзець на сябе, як дзейнічае гэтая сістэма, ці можна яе змяніць, ці магчыма дасягаць нейкіх кропкавых перамог.

Анатоль Лябедзька:
— Давайце звернемся да такой группы, якая можа быць цікавай для маладзевых лідэраў,як студэнцтва. Напрыканцы года адбыліся пэўныя падзеі ў асяродку, і ўпершыню, відаць, за доўгія гады студэнты паслалі такое пасланне…

Алег Корбан:
— Нечакана.

Анатоль Лябедзька:
— … ўладам і грамадству, што яны ёсць. Я тут не прашу вас выказвацца да самаго прадмета канфліктнай сітуацыі, а менавіта да таго, што студэнты пачалі варушыцца. Вот як вы ацэньваеце вось гэта шавяленне, і які можа быць ваш прагноз на наступны год, ці можна чакаць, што менавіта студэнты, якія  ў многіх іншых краінах былі наперадзе, як лакамытыў гэтых рэформ, яны многім спрыялі, каб прыходзілі перамены ў краіны. Таму аналіз падзеяў, якія адбыліся, і прагноз, чаго можна чакаць у наступным годзе?

Артур Фінкевіч:
— Я наўрад ці студэнцтва ўвогуле лічу тым фактарам, на які мы можам рабіць стаўкі. Маладыя людзі ў цэлым — можа быць, але калі гаварыць пра студэнтаў, то я не ўпэўнены ў тым, што студэнты пазбавяцца таго страху, які ёсць у нас сёння.  Я ўпэўнены, что негледзячы на тое, што вялікая колькасць — парадку 200 чалавек — выйшла адстойваць свае правы, я ўпэўнены ў тым, што ўсё ж такі…

Анатоль Лябедзька:
— Так, пазіцыя песіміста на будучыню зразумелая, хаця сам факт…

Артур Фінкевіч:
— Я маю на ўвазе — гэтага сегмента. Я не кажу, што моладзь не можа выбухнуць, не можа выбухнуць там эканамічныя нейкія фактары, не выйдуць працоўныя, не выйдуць маладые людзі, жанчыны, іншыя катэгорыі…

Анатоль Лябедзька:
— Ясна. Алег, калі ласка?

Алег Корбан:
— Так. Сёння асноўная частка студэнтаў — гэта, можа быць, інагароднія, яны цалкам залежныя ад гэтай сістэмы. Але ўсё ж такі я не быў бы такім скептычным. Пэўныя пратэсты, пэўныя зварушэнні магчымы, тым больш, калі гэта ўсё будзе сыходзіць ад самой улады: будзе нейкая абсурднасць, будзе нейкі пераслед за тое, дзе студэнты гатовы выказваць свае думкі, адстойваць свае законныя інтарэсы і правы. Можа быць, гэта будзе больш крэатыўна, больш у нейкім нефармальным выглядзе. Такі адмысловы пратэст. Але ўсё ж такі не выключаю, што ён будзе ў гэтай краіне. Тым больш, пэўная лібералізацыя ёсць.

Артур Фінкевіч:
— Першасны фактар, я лічу, будзе эканамічны. То бок, калі тут пачне сыпацца эканоміка, я думаю, што розныя катэгорыі будуць адстойваць свае правы, будуць патрабаваць паляпшэння эканамічнай сітуацыі, і у рэшце рэшт гэта можа прынесці нейкі вынік.

Вось ці гэта сёння-заўтра, ці гэта праз два гады…

Анатоль Лябедзька:
— Ну, што ж, у сённяшней «Размове на траіх» разам з Артурам Фінкевічам і Алегам Корбанам, маладзёвымі лідэрамі, мы абмяркоўвалі, а якая сёння сітуацыя ў маладзёвым руху. Былі і песімістычная, і аптымістычныя погляды. Разам з тым, яны гавораць, што тэба жыць і працаваць у гэтай краіне, не трэба з яе з’язджаць, трэба быць аптымістам. І канешне, моладзі ёсць месца ў беларускай палітыке.

Да новых сустрэч у «Размове на траіх».

www.ucpb.org