Турнэ Галоўчанкі: Што шукае беларускі прэм'ер у ізгояў?

Мінску цікавы іранскі вопыт абыходу санкцый, гандлю санкцыйнымі таварамі і ценявы імпарт. Беларускія ўлады толькі асвойваюць гэтае рамяство. Беларуская знешняя палітыка становіцца ўсё менш празрыстай і пераборлівай…

Старшыня Саўміна Беларусі Раман Галоўчанка выбраўся ў трохдзённае турнэ па нешматлікіх «сяброўскіх» беларускаму кіраўніцтву рэжымах — Іран, Сірыя і Расія.

23 лістапада падчас сустрэчы з прэзідэнтам Эбрахімам Раісі беларускі прэм'ер заявіў, што пазіцыі Беларусі і Ірана супадаюць па ўсім коле актуальных пытанняў эканамічнага парадку дня. Цяпер Беларусь і Іран знаходзяцца пад досыць жорсткімі санкцыямі, калі можна дамаўляцца, але гарантаваць выкананне дамоўленасцей вельмі праблематычна.

Галоўчанка прыняў удзел у беларуска-іранскім бізнес-форуме, наведаў шэраг прадпрыемстваў, а таксама паўдзельнічаў у перамовах, па выніках якіх былі падпісаны дагаворы аб супрацоўніцтве.

Галоўчанка таксама наведае Дамаск (Сірыя), а ў Сочы 24 лістапада сустрэнецца з губернатарам Краснадарскага краю Веніямінам Кандрацьевым.

Геаграфія візіту кідаецца ў вочы нават неспрактыкаванаму чытачу: усе тры краіны з'яўляюцца ізгоямі ў цывілізаваным свеце. Дык што забыўся, што шукае беларускі прэм'ер у краі ізгояў?

СНплюс спытала былога дыпламата, старшага даследчыка Цэнтра новых ідэй Паўла Мацукевіча.

— Я думаю, што цэнтральным пунктам трохдзённага турнэ рамана Галоўчанкі з'яўляецца візіт у Іран. Карані сустрэчы сыходзяць у Самарканд, дзе на палях саміту ШАС Лукашэнка сустрэўся з прэзідэнтам Ірана. Менавіта тады ўзнікла ідэя правесці інвентарызацыю двухбаковых беларуска-іранскіх адносін.

Адразу ж пасля таго Уладзімір Макей прыняў пасла Ірана, а ўжо ў канцы кастрычніка пабываў з афіцыйным візітам у Тэгеране. Не прайшло і месяца, як з такім жа з афіцыйным візітам у Іран адправіўся прэм'ер-міністр Галоўчанка.

Беларусь не збалаваная доступам на міжнародныя рынкі, яна пад досыць жорсткімі санкцыямі. Таму ўладам кроў з носу трэба знаходзіць збыт айчынных тавараў. Каб працавалі заводы, іх прадукцыя павінна прадавацца — і ўсё роўна куды.

Я паглядзеў статыстыку гандлёва-эканамічных адносін паміж краінамі за апошнія 10 гадоў. Дыяпазон ваганняў беларускага экспарту вялікі — ад 130 мільёнаў долараў у 2011-м да 14 мільёнаў у 2021-м.

Мяркуючы па навінах з Тэгерана, інвентарызацыя адносін праведзеная, і нават быццам распрацаваная так бы мовіць Дарожная карта супрацоўніцтва на 2023–2026 гады, якую павінны зацвердзіць кіраўнікі дзвюх дзяржаў.

Але я не думаю, што ў існуючых умовах сур'ёзна можна казаць пра доўгатэрміновыя праекты: абедзве краіны знаходзяцца пад дастаткова жорсткімі санкцыямі, калі дамаўляцца — гэта адно, але гарантаваць выкананне дамоўленасцяў вельмі праблематычна.

Наогул, цікавасць Беларусі да Ірана зразумелая: гэта вялікі рынак, які можа паглынуць сур'ёзную лінейку тавараў: ад прадуктаў харчавання да БелАЗаў. Думаю, што і працяг ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва таксама ў планах.

— Чаму менавіта цяпер адбылася актывізацыя двухбаковых адносін?

— Да гэтага прывяла спецыфіка рэжымаў і агульныя санкцыйныя праблемы, з якімі яны сутыкаюцца. Фармальны імпульс пайшоў зверху пасля сустрэчы ў Самаркандзе на палях саміту ШАС. І тут Іран для Беларусі ўяўляе значна большую цікавасць, чым Беларусь для Ірана.

Цалкам верагодна, што Мінску цікавы іранскі вопыт абыходу санкцый, гандлю санкцыйнымі таварамі і ценявы імпарт. Беларускія ўлады толькі асвойваюць гэтае рамяство.

У папярэднія гады, дарэчы, імпульс двухбаковым адносінам таксама прыходзіў зверху. У пачатку 2000-х гадоў кіраўнікі дзвюх краін абмяняліся візітамі, пасля чаго пайшла рэалізацыя сумесных праектаў, напрыклад, пад Мінскам з'явіўся завод па вытворчасці аўтамабіляў «Саманд».

— Некаторыя аналітыкі звяртаюць увагу на ваенны аспект візіту. Расія выкарыстоўвае іранскія дроны ў вайне супраць Украіны. Ці не хоча афіцыйны Мінск заняць сваё месца ў гэтым трохкутніку, наладзіўшы сумеснае вытворчасць іранскіх дронаў, напрыклад?

— Такога роду праекты могуць справакаваць новыя пакеты санкцый. Аднак усё магчыма, беларуская знешняя палітыка становіцца ўсё менш празрыстай і пераборлівай…

Думаю, што цяпер варта чакаць новыя прамыя кантакты Лукашэнкі з прэзідэнтам Ірана, па выніках якіх, магчыма, стануць больш зразумелыя планы і задумы.

— Атрымліваецца, што візіты Галоўчанкі ў Сірыю і Расію служаць толькі фонам, на якім прайшла паездка ў Іран?

— Усюды свае задачы. Сірыя пакуль не ўяўляе для Беларусі вялікай цікавасці як рынак, паколькі там не да гандлю. Беларусь перыядычна адпраўляе ў Дамаск гуманітарную дапамогу, аднак і ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва паміж краінамі, відаць, развіваецца. Мэты візіту Галоўчанкі ў гэтую краіну да канца не ясныя.

Што тычыцца паездкі ў расійскія рэгіёны, то гэтая практыка стала ўжо нормай. Тым самым, мяркую, Мінскам вырашаюцца дзве задачы: гандлёва-эканамічная, таму што гандаль з асобнымі расійскімі рэгіёнамі часам перавышае гандаль з некаторымі краінамі.

А па-другое, беларускія ўлады ствараюць сабе лобі ў тым ліку на выпадак, калі ў Крамлі пачнуцца змены. Лукашэнка практычна штотыдзень сустракае кіраўнікоў рэгіёнаў Расіі, аказвае ім прыём як кіраўнікам дзяржавы.

— Афіцыйны Мінск імкліва ўпісваецца ў клуб ізгояў?

— Калі ў іншых не прымаюць, то застаецца ўладкоўваць жыццё і побыт сярод ізгояў. Ва ўмовах санкцыяў афіцыйны Мінск спрабуе задзейнічаць усе магчымасці, каб выжыць. І пакуль у яго гэта атрымліваецца.

Паводле www.sn-plus.com

Пераклад НЧ