«Лукашэнка спытаў, ці засталася ў мяне крыўда на яго». 5 фактаў з мемуараў былога кіраўніка МУС

У чэрвені памёр былы міністр унутраных спраў Уладзімір Данько. «Салідарнасць» вывучыла яго мемуары, якія выйшлі ў 2001 годзе, і выявіла шмат цікавага.

Як знішчалі беларускую мову
Уладзімір Данько нарадзіўся ў снежні 1941 года ў вёсцы Сервеч Карэліцкага раёна. Вось як ён апісаў свае ўражанні ад вучобы ў школе ў кнізе «Я, Уладзімір Данько ...»:
— Бліжэйшая для мяне школа, Карэліцкая, была ў 9 км, але я пайшоў у Райцэўскую, што за 11 км. І ўсё таму, што гэтая школа была беларуская. Але з-за таго, што не было вучняў на «беларускай мове», хімію і біялогію ўжо ў 8 класе давялося вывучаць па-руску. Так што займаліся знішчэннем роднай мовы не настаўнікі і вучні. А начальнікі вышэй.
Працуючы ў міліцыі, Уладзімір Данько вылучаўся тым, што ўдзельнічаў у літаратурных конкурсах. Яго публікацыі ў прэсе таксама выходзілі на беларускай мове.

Ужо ў 80-я міліцыі на стадыёнах часам было больш, чым заўзятараў
Падчас Алімпіяды-80 у сталіцы БССР прайшла частка матчаў футбольнага турніру. У аўтабіяграфіі Уладзімір Данько распавёў, што яны сталіся расчараваннем.
— Рамантуецца стадыён «Дынама», добраўпарадкуецца тэрыторыя, рыхтуецца грамадзянская форма адзення для супрацоўнікаў, штодзённыя трэніроўкі людзей на аб'ектах. Усё гэта ўпершыню. Усё з напругай, усё з велізарнай клопатам і ўвагай. Нават даведнікі па замежных мовах выпусцілі для міліцыянтаў.
А аказалася — нічога страшнага ў гэтым няма, самыя звычайныя спаборніцтвы з незапоўненымі трыбунамі і вялікай колькасцю міліцыянтаў, якія ў асобных выпадках перавышаюць колькасць гледачоў. Не атрымалася нават таго свята, якое ў нас было пры правядзенні спаборніцтваў на першынство Савецкага Саюза, калі сустракаліся мінскія дынамаўцы з такімі камандамі, як «Спартак» або «Дынама» Масква, «Дынама» Кіеў ці «Дынама» Тбілісі.
П'янства ў міліцыі
У мемуарах Уладзімір Данько апісаў некалькі эпізодаў, якія дазваляюць зразумець, што ў савецкай міліцыі хапала праблем. Узначаліўшы УУС Гродзенскага аблвыканкама, Данько ў 1986 годзе звярнуў пільную ўвагу на родны Карэліцкі раён.
— Я наведаў пракурора раёна, старшыню суда, гутарыў з імі, а заадно і пра непрыстойныя учынкі начальніка РАУС маёра міліцыі В.У. Станкевіча. Ды і гутарка з самім маёрам, які ўпершыню сустракаецца з начальнікам УУС, а ад яго нясе вінным перагарам, перамяшаным з пахам парфумы, зрабіла вельмі нядобрае ўражанне, — напісаў у аўтабіяграфіі былы міністр.
Здараліся і рэзанансныя скандалы. Адзін з іх адбыўся ў Ваўкавыску:
— Група супрацоўнікаў на чале з начальнікам ДАІ, набраўшы гарэлкі, закускі, запрасіўшы ў кампанію маладых дзяўчат, выехала ў лес. Шпацыравалі, весяліліся, пілі і елі прывезенае з сабой, а затым ... сталі прыставаць да дзяўчат. Праз бацькоў дзяўчат ўсё тое, што адбылося стала здабыткам начальнікаў ГРАУС, УУС аблвыканкама.
Праверка скончылася тым, што начальніка ДАІ панізілі да радавога інспектара, а іншыя атрымалі строгія спагнанні.
Захоп закладнікаў у Гродна
Вясной 1987 года ў абласным цэнтры адбыўся выпадак, які ўскалыхнуў увесь горад.
Падчас патрулявання міліцыянты заўважылі на плошчы Савецкай мужчыну, падобнага на злачынцу, які адшукваецца. Яго пасадзілі побач з сабой у машыну, але той здолеў збегчы — ды яшчэ і прыхапіўшы з сабой пісталет міліцыянта.
Хаваючыся ад пагоні, злачынец уварваўся ў адну з кватэр другога паверха жылога дома, дзе ўзяў у закладнікі двух дарослых і двух дзяцей. На шчасце, вечарам іх удалося выкрасці праз акно спальні. Але прыкладна ў гэты ж час зламысніку па яго просьбе даставілі яго дзяўчыну.
Раніцай злачынец збег праз акно. Ён паспеў параніць аднаго з міліцыянтаў, пакуль не быў забіты.

Чаму прабыў на пасадзе міністра менш за пяць месяцаў
У пачатку 1994 года кіраўнік МУС Уладзімір Ягораў быў зняты Вярхоўным Саветам са сваёй пасады пасля таго, як літоўскім уладам без санкцыі пракурора выдалі былых кіраўнікоў кампартыі Нікаласа Буракявічуса і Юозаса Ермалавічуса.
Уладзімір Данько стаў міністрам у вельмі няпросты час.
— Падчас выбарчай кампаніі чаго толькі не складаў пра мяне ... (Што я) арганізаваў стральбу па машыне кандыдата ў прэзідэнты пад Лёзна, забараніў прапускаць Аляксандра Рыгоравіча ў Дом ураду, а ён дэпутат Вярхоўнага Савета і мае права бесперашкодна праходзіць туды, — напісаў Данько ў мемуарах. — Па канфлікту ў Доме ўрада, калі я нібыта аддаў вусны загад не пускаць туды дэпутата Лукашэнку, супраць мяне распачалі крымінальную справу і цягалі па ёй 14 месяцаў, то спыняючы, то зноў узнаўляючы вытворчасць.
Пасля абрання прэзідэнтам Аляксандра Лукашэнкі ўрад, згодна з законам, сышоў у адстаўку. Новым кіраўніком МУС стаў Юры Захаранка.
У лістападзе 1995 года дзяржсакратар Савета бяспекі Віктар Шэйман прапанаваў Уладзіміру Данько заняць пасаду кіраўніка Акадэміі МУС. У часе сустрэчы дзяржсакратар патэлефанаваў пракурору і запатрабаваў закрыць крымінальную справу супраць былога міністра.

Затым адбылася сустрэча з прэзідэнтам.
— На яго пытанне, ці засталася ў мяне крыўда на яго, я даў наступны адказ: «Тое, што я знаходжуся ў вашым кабінеце, азначае, што ўсе мінулыя непаразуменні паміж намі знятыя». «Менавіта так», — пацвердзіў Аляксандр Рыгоравіч, — напісаў Уладзімір Данько.
Акадэмію МУС ён узначальваў да 1999 года.
Пётр Гайдук, «Салідарнасць»