Хто падставіў Архана Зейналава?

У Баку лічаць, што ў маскоўскім Бірулёва быў рэалізаваны старанна прапрацаваны антыазербайджанскі сцэнар. Перад тым, як пералічыць азербайджанскія версіі, трэба канспектыўна ўзгадаць, пра што гаворка. Нагадаем, у ноч на 10 кастрычніка ў маскоўскім раёне Бірулёва быў забіты 25-гадовы хлопец Ягор Шчарбакоў. 



Яго сяброўка кажа, што забойца быў чалавекам каўказкай нацыянальнасці. Літаральна за хвіліну да забойства камера на пад’ездзе аднаго з суседніх дамоў фіксуе, як нейкі каўказец заляцаецца да іншай дзяўчыны. Следства лічыць, што забойца Ягора Шчарбакова і чалавек на камеры — адна і тая ж асоба. Аказваецца, што гэта азербайджанскі гастарбайтар, таксіст Архан Зейналаў. Яго ловяць і прывозяць у кайданках на верталёце да міністра ўнутраных спраў. Сам Зейналаў адмаўляецца прызнаваць сябе забойцам. Тым часам рускія нацыяналісты арганізуюць розныя акцыі, якія перарастаюць у банальныя этнічныя пагромы. 

Новыя версіі падзей узнікаюць таму, што маюцца відавочныя нестасоўкі ў афіцыйнай версіі. «Бакінская газета» звяртае ўвагу на некалькі рэчаў: «Пасля забойства Шчарбакова Зейналаў быў знойдзены на камеры, усталяванай на звычайнай панельнай дзевяціпавярхоўцы. Камеры ў такіх дамах — досыць рэдкі выпадак. Прычым кадры былі яснымі і выразнымі. А значыць, камера дарагая. Або такі момант: на расійскіх тэлеканалах нібыта знаёмыя Архана ўсе ў адзін голас кажуць, што ён быў падобны да злачынцы, заўсёды насіў з сабой зброю. Толькі чамусьці ўсе гэтыя знаёмыя славянскай знешнасці. Няўжо ў Архана не было ў атачэнні ніводнага знаёмага азербайджанца?»
Атрымліваецца, што нехта справакаваў інцыдэнт або выкарыстаў яго для гучнай антыкаўказскай кампаніі? Аднак хто гэты чалавек або група людзей? Самая прымітыўная версія — за падзеямі стаяць бізнэсоўцы, якія паклалі вока на тую самую бірулёўскую базу, дырэктарам якой з’яўляецца азербайджанец. «Падзеі ў Расіі, якія надышлі за забойствам масквіча Шчарбакова, былі інспіраваныя. Адной з мэтаў арганізатараў з’яўляецца перадача правоў уласнасці на рынак з адных рук у другія», — лічыць газета «Каспий».
На думку іншых, арганізатары правакацыі мелі значна больш адыёзныя эканамічныя планы. Як наконт ідэі падарваць эканоміку Азербайджана? «Масавы ціск на азербайджанцаў у Расіі, галоўным чынам у Маскве, асабліва ўзмацніўся пасля падзей у маскоўскім Бірулёва. Гэта абавязкова негатыўна адаб’ецца на дзелавой актыўнасці азербайджанцаў у Расіі. Гэта таксама негатыўна адаб’ецца на дабрабыце сваякоў, якія жывуць у Азербайджане», — лічыць адзін з буйных азербайджанскіх прадпрымальнікаў Сеўгім Рахімаў.
А вось дэпутат Мілі Меджліса Айдын Мірзазадэ ў інтэрв’ю агенцтву «Навіны Азербайджан» сцвярджае, што задачай бірулёўскай правакацыі быў падрыў азербайджана-расійскіх адносін. Ён звяртае ўвагу на адну акалічнасць: «Такія інцыдэнты адбываюцца ў расійскай сталіцы штодня сотнямі. Але раптам гэта забойства, нібыта ўчыненае азербайджанцам, апынулася самай асноўнай падзеяй у Расіі. У затрыманне меркаванага злачынцы былі ўцягнутыя ўсе сілавыя структуры Расіі. Нібы гэта не затрыманне падазраванага забойцы, а захоп кіраўніка буйнога злачыннага картэля або разгон буйной арганізаванай злачыннай групоўкі. Больш за тое — упершыню ў гісторыі Расіі абвінавачваны быў дастаўлены адразу ў кабінет міністра ўнутраных спраў, і падаецца ўсё гэта як «аднаўленне справядлівасці», — адзначае Мірзазадэ.
Гэтую думку падзяляюць і дзяржаўныя чыноўнікі Азербайджана. На думку Араза Азімава, намесніка міністра МЗС Азербайджана, «ёсць сілы, якія хочуць негатыўна ўздзейнічаць на расійска-азербайджанскія адносіны, аднак яны павінны правільна ацаніць сітуацыю, каб пазбегнуць потым эфекту бумеранга».
Азімаў, праўда, не можа дакладна сказаць, каму патрэбна, каб паміж Баку і Масквой прабегла чорная котка.

Затое кіраўнік Цэнтра палітычных даследаванняў «Атлас» Эльхан Шахінаглу бачыць у апошніх падзеях вушы Крамля. Эксперт піша: «Гэта (падзеі ў Бірулёва) чарговая спроба ціску на Азербайджан. Расія хоча, каб Азербайджан далучыўся да Мытнага і Еўразійскага саюзаў, і лічыць, што гэтага можна дабіцца шляхам ціску на азербайджанцаў, якія пражываюць у Расіі».
Незалежная бакінская газета «Зеркало», аднак, лічыць, што Крэмль заварыў усю кашу з-за ўнутраных, а не знешніх палітычных матываў: «Паказальнымі аблавамі «на чужынцаў» праблему не вырашыць. Гэты спектакль разлічаны на абывацеля, якому неабходна прадэманстраваць гатоўнасць уладаў выказваць інтарэсы фашыстоўскага натоўпу нашмат лепш, чым нефармальныя лідары рускага нацызму. Вось і ўсё. Справа нават не ў Зейналаве. Калі ён на самай справе забіў, то павінен панесці пакаранне. Гэта адназначна. Праблема ў іншым. Тое, што мы назіраем у Расіі, — гэта звычайны дзяржаўны фашызм».
Згодны з гэтым і апазіцыйны сайт Нaqqin.az: «Мы бачым толькі спектакль, у якім абвінавачанага фактычна ператвараюць у злачынцу. Мы бачым выбарчы падыход да правапарушэнняў. Уладзе патрэбныя толькі тыя злачынствы, у якіх вінавацяць «асоб каўказскай нацыянальнасці». І гэта — вялікая памылка, наступствы якой могуць быць самымі трагічнымі».
Можна верыць або не ў аргументы азербайджанскіх палітыкаў і журналістаў, аднак трэба прызнаць, што ў адным пункце яны дакладна маюць рацыю. Падазраваны ў здзяйсненні злачынства лічыцца невінаватым да таго моманту, пакуль адпаведны орган не прызнае яго віну.