Навукоўцы прадраклі амаль поўнае летняе раставанне марскога лёду ў Арктыцы да 2050 года

Пачынаючы з 2050 года на Паўночным полюсе ў перыяд летняга раставання практычна не будзе лёду — згодна з новымі дадзеных кліматычнага мадэлявання, яго плошча будзе складаць менш за мільён квадратных кіламетраў (супраць цяперашніх шасці мільёнаў). Раней адпраўной кропкай для безлёднага лета лічыўся прыблізна 2100-ы год, але цяпер навукоўцы прааналізавалі дынаміку марскога лёду па сучасных ўзаемазлучаных мадэлях на перыяд да 2100 года, абапіраючыся на розныя сцэнары антрапагенных выкідаў вуглякіслага газу, і перасунулі гэты тэрмін на 50 гадоў бліжэй.

Ужо на працягу 700 тысяч гадоў значную плошчу Паўночнага Ледавітага акіяна пакрывае лёд, які растае на працягу летняга сезона і дасягае мінімальных аб’ёмаў да пачатку верасня, але ніколі не знікае цалкам. У апошнія дзесяцігоддзі аб’ём марскога лёду ў Арктыцы прыкметна знізіўся — у Расіі, напрыклад, раставанне леднікоў за палярным кругам ўзмацнілася ўдвая. Далейшае змяншэнне плошчы льдоў нясе пагрозу для навакольнага асяроддзя (у прыватнасці, для папуляцый белага мядзведзя), пры гэтым дынаміку марскога лёду вельмі складана прагназаваць — яна валодае значнай варыябельнасцю:

Дырк Нотц (Dirk Notz) з Універсітэта Гамбурга і яго калегі выкарысталі мадэлі CMIP6, каб спрагназаваць дынаміку арктычнага лёду да 2100 года. CMIP6 — гэта шостая фаза міжнароднага праекта, якая аб’ядноўвае 23 кліматычныя мадэлі і рэгулярна папаўняецца навукоўцамі з 16 краін. У яе ўваходзяць мадэлі антрапагенных выкідаў парніковых газаў і эмісіі CO2 у выніку спальвання біямасы, а таксама мадэлі землекарыстання, дынамікі азонавага пласта і тэмператур зямной паверхні. Акрамя гэтага CMIP6 забяспечаная пакетамі дадзеных назіранняў па многіх кліматычных паказчыках з 1950 года па наш час.
Гістарычныя канцэнтрацыі вуглякіслага газу для мадэлявання аўтары даследавання бралі з Global Carbon Project, а ў выбары значэнняў будучых эмісіяў CO2 прытрымліваліся чатырох магчымых сцэнароў, якія адрозніваюцца ў бок павелічэння антрапагенных выкідаў вуглякіслага газу (пра некаторыя з гэтых сцэнароў мы ўжо пісалі ў кантэксце вывучэння біяразнастайнасці). Плошчу марскога лёду навукоўцы мадэлявалі як сетку, падзеленую на квадратныя вочкі, у кожнай з якіх лёд займаў не менш за 15 працэнтаў, а яго агульную плошчу разлічвалі шляхам множання канцэнтрацыі марскога лёду на індывідуальную плошчу ячэйкі і наступнага падсумоўвання па ўсім Паўночным паўшар’і (памер гэтых ячэек аўтары не пазначылі).

Большая частка мадэляў CMIP6 паказала, што пры ўмове выканання сцэнароў з выкідамі вуглякіслага газу, якія перавышаюць сучасны ўзровень, Арктыка будзе свабоднай ад марскога лёду ў пачатку верасня ўжо да 2050 года. Разлікі паказваюць, што яго плошча складзе менш за адзін мільён квадратных кіламетраў супраць цяперашніх шасці мільёнаў квадратных кіламетраў. Нягледзячы на ​​тое, што 2019 стаў першым годам у сучаснай гісторыі, за які агульная эмісія CO2 ў свеце не вырасла, развіваючыеся краіны павялічылі свае выкіды. Толькі ў Кітаі, які адказны за палову сусветных антрапагенных выкідаў, яны выраслі на 4,6 адсоткі, так што ў будучыні верагодна развіццё сітуацыі менавіта па сцэнарах росту вугляродных выкідаў, а не іх шматразовага зніжэння. Раней навукоўцы лічылі, што летам у Арктыцы льды пачнуць знікаць каля 2100 года, але прымяненне больш сучасных і дакладных мадэляў наблізіла гэтую дату на дзясяткі гадоў бліжэй да сённяшняга дня.
Прырода арктычных шырот найбольш ўразлівая да змены клімату, і наступствы гэтага ўжо пачалі выяўляцца: у 2020 годзе над Арктыкай ўпершыню з’явілася азонавая дзірка, а змена атмасфернай цыркуляцыі ў прыпалярных шыротах у 2019 годзе справакавалі антыцыкланічную актыўнасць і прывялі да рэкорднага раставання Грэнландскага ледзянога шчыта.
Паводле nplus1.ru