The Guardian: Міра не будзе, пакуль Пуцін «з пісталетам» сядзіць у гасцінай Украіны

«Ніколі больш!» — крычалі еўрапейцы пасля Першай сусветнай вайны. Затым гэта здарылася зноў. «Ніколі больш!» — крычалі еўрапейцы пасля 1945 году, але гэта здарылася зноў. «Ніколі больш!» — крычалі еўрапейцы пасля падзей у Босніі ў 1995-м, і цяпер гэта здарылася зноў.



Пра гэта піша Цімаці Гартан Эш ў сваім артыкуле, які называецца «Міру не будзе, пакуль Пуцін «з пісталетам» сядзіць у гасцінай Украіны», апублікаваным у брытанскай газеце TheGuardian.

Я спадзяюся гэтак жа моцна, як і сумняваюся ў гэтым, што Мінскае пагадненне аб спыненні агню, дасягнутае дзякуючы гераічным намаганням Ангелы Меркель, прывядзе да міру. Тым не менш, нават у тым малаверагодным выпадку, калі гэта ўсё ж такі адбудзецца, паглядзіце, што мы ўжо дапусцілі.

Яшчэ адна еўрапейская краіна была разарваная на часткі сілай. Паводле ацэнак ААН, зменшага, 5400 чалавек былі забітыя, каля 13 тыс. параненыя, а 1,6 млн. былі вымушаныя пакінуць свае дамы. Расія афіцыйна анексавала Крым, частку суседняй суверэннай дзяржавы. У «Мінскам пагадненні-2» аб спыненні агню, падпісаным на мінулым тыдні, гаворыцца, што Украіна адновіць поўны кантроль над сваёй усходняй мяжой з Расіяй толькі да канца гэтага года, і толькі калі правядзе выбары і прадаставіць на канстытуцыйнай аснове «асаблівы статус» Данецкай і Луганскай абласцям. Акрамя таго, у ім гаворыцца, што ўкраінскія ўлады павінны працягваць выплачваць пенсіі, зарплаты і плаціць за «камунальныя паслугі» ў гэтых абласцях. Задумайцеся над гэтым. Вы можаце зачыніць чорны ўваход у ваш дом толькі пры ўмове, што саступіце сваю гасціную чалавеку, які трымае пісталет ў вашай скроні — пры гэтым вы павінны плаціць за яго арэндную плату.

Разумныя людзі могуць не пагадзіцца з тым, якім можа быць лепшы метад барацьбы з такой бессаромнай агрэсіяй, але, па меншай меры, у нас не павінна быць ніякіх ілюзій наконт таго, што адбываецца на нашых вачах. Уладзімір Пуцін наўмысна супрацьпастаўляе Еўрапейскі саюз і той іншы, больш стары і дрэнны метад вядзення палітыкі. Моцны заўсёды мае рацыю. Чорнае — гэта белае. Вайна вярнулася на галоўную дарогу, а закон кеўляе да канавы, як паранены бежанец.

Усё гэта адбываецца ў краіне, чыю тэрытарыяльную цэласнасць Расія, ЗША і Вялікабрытанія — хоць каго наогул хвалюе Вялікабрытанія ў нашы дні? — урачыста пакляліся абараняць, падпісаўшы Будапешцкі мемарандум ў 1994 г. у абмен на згоду Украіны, якая атрымала незалежнасць, адмовіцца ад ядзернай зброі, хоць у яе былі адны з найбуйнейшых запасаў у свеце. Я цытую: «Расійская Федэрацыя, Злучанае Каралеўства Вялікабрытаніі і Паўночнай Ірландыі, Злучаныя Штаты Амерыкі пацвярджаюць сваё абавязацельства ... паважаць незалежнасць, суверэнітэт і існуючыя граніцы Украіны». Падпісалі мемарандум Барыс Ельцын, Біл Клінтан і Джон Мэйджар.

Маскоўскі закон джунгляў супраць брусэльскіх джунгляў закона. Хто перамагае? «Перамагае Расія», — адказвае вядомы амерыканскі «рэаліст» Джон Міршаймер. І што нам з гэтым рабіць? «Захад мусіць імкнуцца да таго, каб зрабіць Украіну нейтральнай буфернай дзяржавай паміж Расіяй і НАТА. Гэта павінна бать падобна на Аўстрыю падчас халоднай вайны. З гэтай мэтай Захад павінен выразна паказаць, што ён не разглядае пытанне аб пашырэнні Еўрасаюза і НАТА».

Ну дзякуй вам, прафесар рэаліст. Магчыма, Вы хацелі б самі падпісаць гэтую дамову? Ёсць ідэальнае месца для такога саміту ў духу рэальнай палітыкі: Ялта, дзе ў 1945 г. Франклін Рузвельт і Ўінстан Чэрчыль далі савецкай акупацыі Усходняй Еўропы сумнеўную легітымнасьць. Ялта зараз знаходзіцца ў анэксаваным Крыму.

Гары Каспараў, які ведае Расію ўсё ж крыху лепш, чым Міршаймер, нядаўна напісаў у твітары: «Рэалісты, падобна, рады выракчы мільёны ўкраінцаў на лёс арыштантаў на акупаванай тэрыторыі. У XXI стагоддзі ў Еўропе». На днях я гаварыў з Каспаравым пра Украіну. Ён быў у Кіеве з нагоды 20-ай гадавіны падпісання Будапешцкага мемарандума, і яго погляд на гэтую трагедыю смелы і арыгінальны, як і яго гульня ў шахматы. Ён настойвае на тым, што гэта не канфлікт паміж Расіяй і Украінай. На яго думку, гэта як змаганне двух Расій. Паэтычна гіпербалізуючы, ён называе іх Кіеўскай Руссю і Залатой ардой.

Нават калі апытанні грамадскай думкі, якія паказваюць, што Пуцін сёння незвычайна папулярны ў Расіі, заслугоўваюць даверу, не варта блытаць Пуціна з Расіяй. Адольф Гітлер таксама карыстаўся вялікай папулярнасцю, як і Слабадан Мілошавіч. Народы можна павесці па катастрафічна небяспечным шляху, асабліва калі ўмелая прапаганда выкарыстоўвае глыбока укаранёныя нацыянальныя міфы і крыўды. Праз некалькі гадоў нацыя прачынаецца і пачынаецца расплата. Быць супраць Пуціна — гэта не тое ж самае, што быць супраць Расіі. Гэта хутчэй значыць быць за Расію ў доўгай перспектыве: падтрымліваць тых расійцаў, якія падвяргаюцца нападкам, якія ўяўляюць іншую Расію.

Звярніце ўвагу на тое, што Уладзімір Пуцін парушае сам прынцып, які, як ён сам заўсёды сцвярджаў, павінен ляжаць у аснове міжнародных адносін: безумоўны суверэнітэт дзяржаў. Але вы можаце абвінаваціць у двудушнасці тыя краіны, якія ўварваліся ў Ірак, а цяпер так жорстка крытыкуюць іншых за парушэнне суверэнітэту. На што я адкажу: так, англа-амерыканскае ўварванне ў Ірак было няправільным, як з юрыдычнага, так і з маральнага і стратэгічнага пункту гледжання, але дзве памылкі ў суме не даюць правільнага адказу.

Хтосьці скажа, што ў Сірыі адбываюцца масавыя забойствы, і на яе фоне Украіна выглядае амаль мірнай. Па дадзеных ААН, колькасць бежанцаў ўжо дасягнула 3,8 млн. І што Захад робіць з гэтым? Жыцці арабаў каштуюць менш, чым жыцці еўрапейцаў? Мусульмане менш каштоўныя, чым хрысціяне? Кожны тыдзень я прачынаюся з думкай: «ці не павінен я пісаць пра Сірыю?». Але акрамя таго, што я ведаю пра Блізкім Усходзе значна менш, чым пра Еўропу, то, што я даведаюся ад экспертаў, абсалютна не паказвае на якое-небудзь дакладнае рашэнне. Там, па-відаць, занадта шмат розных груп, уцягнутых у канфлікт, і іх падтрымлівае занадта шмат знешніх сіл (у тым ліку Расія, якая аказвае падтрымку Башару аль-Асаду).

А ва Украіне, пры ўсёй складанасці пытання, насупраць, відавочнае рашэнне ёсць. Яго можна было б перадаць у 12 словах: Пуцін павінен вывесці свае войскі, а Украіна — цалкам кантраляваць сваю ўсходнюю мяжу. Таму, у адрозненне ад Сірыі, рашэнне заключаецца ў тым, каб прымусіць аднаго палітычнага акцёра змяніць сваё паводзіны. Вядома ж, ўзлаваныя сепаратысты не перастануць на наступны ж дзень змагацца за Данецкую Народную Рэспубліку. На ўсходзе Украіны, як і ў Босніі, і ў Сірыі, радыкальная жорсткасць вайны ператварыла суседзяў у ворагаў. Украінскім уладам неабходныя будуць ўменне будаваць дзяржаву і ўяўленне, каб аднавіць, па сутнасці, федэральную ўкраінскую дзяржаву, у якой грамадзяне, якія лічаць сябе рускімі, зноў змогуць адчуць, што яны ў сябе дома. Але шлях да ўсталявання трывалага свету пачынаецца з гэтых 12 словаў.

Пераклад з англійскай УНІАН